Page 70 - Inżynieria & Utrzymanie Ruchu - Styczeń / luty 2020

MECHANIKA
Właściwe przełożenie,
czyli przekładnie mechaniczne
w aplikacjach przemysłowych
Zmiana momentu i prędkości obrotowej, kierunku i rodzaju ruchu, a nawet przenoszenie energii na odległość – mimo ich prostej konstrukcji zakres funkcji realizowanych przez przekładnie mechaniczne jest bardzo szeroki, dlatego są one stosowane niemal w każdym zakładzie przemysłowym. A to oznacza, że jego konstruktorzy i dział utrzymania ruchu prędzej czy później stają przed koniecznością wyboru odpowiedniej przekładni.
Jak to zrobić, aby nie popełnić błędu?
nictwo po energetykę i systemy trans- portu bliskiego1. Ich pozycji nie zagro- ziło nawet pojawienie się na rynku prze- kładni hydraulicznych i elektrycznych,
w których energia mechaniczna jest prze- noszona pośrednio, tj. po wcześniejszym przekształceniu odpowiednio w ener-
gię hydrauliczną lub elektryczną. Dużo bardziej złożone konstrukcyjnie, a tym samym podatne na awarię, przekład-
nie hydrauliczne i elektryczne pozostały domeną wybranych sektorów – głów-
nie motoryzacji (samochody elektryczne, automatyczne skrzynie biegów) i przemy- słu kolejowego (lokomotywy spalinowe).
Stabilna koniunktura na rynku prze- kładni mechanicznych zachęca ich produ- centów do eksperymentowania z nowymi, jeszcze sprawniejszymi i energooszczęd- nymi rozwiązaniami. Efektem jest wysoka innowacyjność, ale i złożoność ich oferty: lista dostępnych na rynku typów prze- kładni z roku na rok się wydłuża, co nie ułatwia zadania konstruktorom i dzia- łom utrzymania ruchu. Zwłaszcza że zja- wisku temu towarzyszy rosnąca specjali- zacja, skutkująca tworzeniem produktów przeznaczonych do konkretnych aplika- cji. Jak nie pogubić się w tym bogactwie? Kluczem jest znajomość trzech podstawo- wych zmiennych: parametrów napędu, rodzaju aplikacji i zadanego przełożenia.
Sposób działania
Aby zrozumieć, jak działa przekład- nia mechaniczna, należy przyjrzeć się
Agata Świderska
Mechaniczne układy przenie- sienia napędu należą do tych wynalazków, które na trwałe zmieniły oblicze historii. Pod względem doniosłości można je śmiało porównać
z wynalezieniem koła: o ile bowiem koło dało początek transportowi, o tyle prze- kładnie mechaniczne faktycznie wprawiły świat w ruch.
Trudno dziś dociec, komu należy przy- pisać ich odkrycie: w Europie stoso-
wane były już w starożytnej Grecji; w Azji pierwsze wzmianki na temat rydwanów wyposażonych w przekładnie mecha- niczne pojawiły się ok. III w. p.n.e. Pewne jest jedno: od tego czasu ich zasada dzia- łania nie uległa zmianie, a w konstrukcji dokonano jedynie kosmetycznych popra- wek. W rezultacie przekładnie mecha- niczne należą dziś do najprostszych, a jed- nocześnie najbardziej niezawodnych ukła- dów przeniesienia napędu.
Nic więc dziwnego, że przekładnie mechaniczne stosowane są powszech- nie niemal w każdym sektorze przemy- słu – od branży maszynowej przez lot-
1 Wykorzystywane są również w motoryzacji i rolnictwie, jednak te zastosowania znajdują się poza zakresem tematycznym artykułu.
68 INŻYNIERIA & UTRZYMANIE RUCHU