Page 54 - Inżynieria & Utrzymanie Ruchu Marzec - kwiecień 2020

MECHANIKA
↗ Model sprzęgła zębatego
nia napędu (sprzęgło kształtowe), albo do ograniczenia momentu do wartości zada- nej przez wykorzystanie zjawiska poślizgu (sprzęgło cierne). Drugi typ ma tę zaletę, że sprzęgło można ponownie włączyć bez konieczności wymiany komponentów (kołków).
Zarówno sprzęgła rozłączne, jak i nie- rozłączne mogą przekazywać moc w jed- nym lub dwóch kierunkach. W praktyce jednak w większości aplikacji z zakresu przenoszenia napędu i zabezpieczenia maszyn przemysłowych stosuje się sprzę-
↗ Sprzęgła kłowe bezluzowe precyzyjnie prze- noszą napęd dzięki idealnemu spasowaniu wszystkich członów.
gła jednokierunkowe. Warianty dwukie- runkowe spotkać można z rzadka, np.
w prototypowych przenośnikach wypo- sażonych w silniki o zmiennym kierunku obrotów. W konstrukcjach rozłącznych sprzęgła jednokierunkowe mają tę zaletę, że w przypadku zmiany kierunku ruchu lub osiągnięcia zadanej prędkości obro- towej następuje ich rozłączenie, a układ przechodzi w tryb pracy na biegu jało- wym, wykonując ruch nieobciążony. Dla- tego tego typu sprzęgła stosuje się często w obrabiarkach, np. w napędach wrzecion.
W aplikacjach, w których konieczna jest kompensacja błędów montażowych wałów, znajdują zastosowanie sprzęgła elastyczne o małej sztywności skrętnej, tzw. sprzęgła kłowe. Ich nazwa wywodzi się stąd, że składają się one z dwóch piast z zewnętrznymi kłami, połączonych ela- styczną wkładką z tworzywa sztucznego. Dzięki temu nie tylko mogą one z powo- dzeniem przekazywać moment obrotowy między niedokładnie spasowanymi ele- mentami układu, ale także świetnie tłu- mią drgania oraz zapewniają dobrą izola- cję termiczną i elektryczną. W przypadku dużych odchyłek współosiowości wałów można zastosować wydłużone sprzęgło dwuwkładkowe z dodatkowym elemen- tem dystansowym (tzw. sprzęgło dwukar-
sprzęgła
danowe). Piasty sprzęgieł kłowych mogą być wykonane ze stali, stopów aluminium lub żeliwa. O zakresie momentu obro- towego decyduje tutaj głównie materiał wkładki (jej twardość). Najistotniejszym aspektem jest więc odpowiedni dobór owego materiału.
Odmianą sprzęgła elastycznego jest sprzęgło kłowe bezluzowe, w którym wkładka elastomerowa jest idealnie spa- sowana z zębami piast, a same piasty są
poslizgowe
rozruchowe przeciążeniowe posiłkowe
samoczynne
rozłączne
sterowane z zewnątrz
wyprzedzeniowe
przymusowe (bezpoślizgowe)
kompensacyjne sztywne
podatne
niepodatne
stałe
rozruchowo- -przeciążeniowe
sprzęgła
↗ Podział sprzęgieł stosowanych w przemyśle i motoryzacji
52
INŻYNIERIA & UTRZYMANIE RUCHU
Źródło: Wikiedia CC
Źródło: Archimedes
Źródło: Piotrusgit/Wikimedia CC