Page 50 - Inżynieria & Utrzymanie Ruchu Marzec - kwiecień 2020

UTRZYMANIE RUCHU
zapewnienia poprawności działania oraz trwałości i niezawodności układu hydrau- licznego ciecz hydrauliczna musi mieć właściwości niezbędne do przekazywania energii, smarowania i ochrony, a więc:
→ odpowiednią lepkość – możliwie jak naj- mniejsze zmiany lepkości w funkcji tem- peratury,
→ wymaganą pompowalność w najniższej temperaturze użytkowania oraz w obecno- ści wody,
→ mały moduł ściśliwości,
→ szybkie wydzielanie powietrza,
→ dobre właściwości przeciwzużyciowe,
→ dobre właściwości przeciwkorozyjne
i przeciwrdzewne,
→ wysoką temperaturę zapłonu,
→ niską temperaturę płynięcia,
→ bardzo dobrą filtrowalność,
→ bardzo dobrą deemulgowalność,
→ wysoką odporność na pienienie,
→ stabilność w czasie pracy, to znaczy
odporność na utlenianie, ścinanie i degra- dację termiczną.
Łatwopalne i trudnopalne
W niektórych zastosowaniach obec-
ność substancji łatwopalnych lub pod- dawanych bardzo wysokim temperatu- rom może spowodować zapalenie olejów hydraulicznych, np. podczas przypadko- wego pęknięcia elastycznego przewodu hydraulicznego i możliwego wtedy kon- taktu rozlanego oleju z gorącą powierzch- nią lub ogniem. W takim przypadku konieczne jest stosowanie trudnopal- nych cieczy hydraulicznych. Dotyczy to np. przemysłu metalurgicznego, energe- tycznego czy wydobywczego. Na trudne warunki, jakie panują w kopalniach, składają się: podwyższone temperatury, wysoka wilgotność, bardzo duże zapylenie oraz rozmaite zanieczyszczenia, których specyfika zależna jest od kopalin, a więc sól czy związki miedzi.
W przypadku narażenia na kontakt
z otwartym ogniem, źródłem bardzo wysokich temperatur, jakie występują np. w hutach, należy stosować ciecze hydrau- liczne np. klasy HFC (takie jak Emulkop HFC firmy LOTOS Oil lub HYDROFLUID HFC 46 firmy ORLEN OIL – gotowe cie- cze hydrauliczne czy HFAE (Emulkop EKO lub HYDROKOP – wodorozcieńczalny koncentrat). Z kolei z uwagi na szczególne warunki panujące w podziemnych wyro- biskach górniczych wymaga się stosow-
nych atestów, np. atestu Głównego Insty- tutu Górnictwa w Katowicach. Odrębną grupę stanowią oleje HFDU – są to nie- palne ciecze hydrauliczne.
Do najbardziej ekstremalnych warun- ków eksploatacji przeznaczony jest naj- nowszy olej firmy LOTOS Oil – HYDRO- MIL L-HM BA, posiadający aprobatę Bosch-Rexroth RDE 90235, natomiast do eksploatacji w zmiennych temperatu- rach – HYDROMIL L-HV BA. Aprobaty są potwierdzeniem najwyższej klasy pro- duktu, wytwarzanego w niezmiennych, najwyższych parametrach.
Ekologia
Mineralne ropopochodne oleje hydrau- liczne w przypadku uwolnienia do śro- dowiska naturalnego powodują skaże- nie przede wszystkim gleby oraz wód
– ze względu na ropopochodny olej bazowy oraz dodatki uszlachetniające, jakie wchodzą w skład olejów tego typu. Z myślą o ochronie środowiska dąży się też do ograniczania np. dodatków uszla-
→ →
→ → →
chetniających opartych na związkach cynku. W przypadku eksploatacji ukła- dów hydraulicznych na terenach leśnych, akwenach wodnych i innych obszarach wrażliwych ekologicznie, wymaga się sto- sowania olejów biodegradowalnych. Do tej grupy zaliczane są ciecze hydrauliczne w zasadzie niezawierające wody: HETG, HEPG, HEES, HEPR. Dopuszczalna zawartość oleju bazowego to min. 70%.
Przykładowo firma ORLEN OIL oferuje produkty HYDROL BIO HETG EL 46
i HYDROL BIO HEES EL 46, które zale- cane są do stosowania w przemysłowych
i mobilnych hydrostatycznych układach hydraulicznych, gdzie istnieje potencjalne ryzyko przedostania się oleju do środowi- ska. Są przeznaczone do:
układów hydraulicznych maszyn i urzą- dzeń używanych w leśnictwie i rolnictwie; układów hydraulicznych maszyn i urzą- dzeń eksploatowanych w budownictwie (roboty ziemne);
konstrukcji i urządzeń hydroenergetycznych; konstrukcji i urządzeń okrętowych; maszyn i urządzeń przemysłowych.
Radosław Lenart, szef Biura Technologii OT firmy LOTOS Oil
Jaki olej do jakich zastosowań?
Oleje hydrauliczne, tak jak pozostałe środki smarne, powinny być produkowane w możliwie najwyższej klasie czystości. Każdy rodzaj zanieczyszczeń oleju powoduje podczas eksploatacji uszkodzenia układów hydraulicznych. Dodatkowo dla olejów hydraulicznych dostępne są dwie technologie wykonania: na bazie dodatków uszlachetniających cynkowych oraz bezcynkowych. Z definicji oleje bezcynkowe stosuje się w przypadku narażenia na zanieczyszcze- nie wilgocią czy wodą, gdyż dodatki cynkowe są podatne na hydro- lizę prowadzącą do ich rozkładu. Dodatki cynkowe i bezcynkowe
dodaje się do olejów hydraulicznych w celu ochrony przed zużyciem i uszkodzeniem elementów układu hydraulicznego.
W przemyśle najbardziej rozpowszechnione są mineralne oleje klasy L-HM (ISO)
i HLP (DIN) oraz L-HV (ISO) i HVLP (DIN). Wynika to z warunków eksploatacji najczęściej występujących w przemyśle. Oleje klasy HV to oleje klasy HM z dodatkiem wiskozatora powodującego mniejszą zależność lepkości kinematycznej oleju od temperatury.
Reasumując, oleje klasy HV należy stosować w przypadku eksploatacji w zmiennych warunkach temperatur. Ułatwia to rozruch samego układu hydraulicznego (w niskich temperaturach) oraz zapobiega dużym spadkom lepkości kinematycznej w wyższych temperaturach. Oleje klasy HM są najbardziej popularną klasą jakościową oleju, prze- znaczoną do wysilonych układów przeniesienia napędu i sterowania hydraulicznego.
Najbardziej powszechne klasy lepkości dla olejów hydraulicznych to VG: 32, 46 i 68, dla których wydawane są aprobaty.
48
INŻYNIERIA & UTRZYMANIE RUCHU