Każdy pracodawca ma obowiązek przystosowania eksploatowanych maszyn i urządzeń technicznych do minimalnych wymagań bezpieczeństwa przyjętych w Unii Europejskiej do dnia 1 stycznia 2006 roku.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami rozporządzenia w sprawie minimalnych wymagań dotyczących BHP w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. Dz. U. nr 191 poz. 1596, wprowadzające w życie dyrektywę Unii Europejskiej 89/655/EWG, z późniejszymi zmianami), każdy pracodawca powinien zapewnić, aby maszyny eksploatowane jako narzędzia pracy, także nabyte na rynku wtórnym, spełniały przedstawione w rozporządzeniu wymagania minimalne.
Przed wejściem w życie rozporządzenia istniał obowiązek doprowadzenia urządzeń już pracujących do stanu zgodności z wymaganiami minimalnymi w terminie do 1 stycznia 2006 r. Wyjątkiem jest sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości, gdzie termin ten określono na 1 lipca 2006 r.
Warto podkreślić, że maszyny i urządzenia wprowadzane do obrotu po raz pierwszy (potocznie zwane nowymi), a także wszystkie – nowe i używane – sprowadzane spoza Unii Europejskiej, podlegają ocenie zgodności wg dyrektyw Nowego Podejścia i oznakowaniu CE. Są to wymagania regulowane innymi aktami prawnymi i wykraczające daleko poza wymagania minimalne.
Celem dyrektywy, a w ślad za tym i rozporządzenia, jest wdrożenie określonych wymagań zmierzających do osiągnięcia konkretnych wartości w obszarze poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy przy eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych, określanych również jako sprzęt roboczy bądź narzędzia pracy.
Weryfikację eksploatowanych maszyn pod kątem spełnienia wymagań określonych w rozdziale 3 pracodawcy mogą przeprowadzać samodzielnie. Biorąc jednak pod uwagę poważne konsekwencje, które może spowodować niewłaściwa ocena, uzasadnione jest powierzenie tych zadań jednostkom kompetentnym, a w szczególności takim, które w zakresie prowadzonej działalności mają do czynienia z oceną zgodności. Do takich jednostek należy m.in. jednostka certyfikująca Urzędu Dozoru Technicznego UDT-CERT, której kompetencje w obszarach prowadzonej działalności zostały potwierdzone w formie akredytacji udzielonych przez Polskie Centrum Akredytacji.
Dla pracodawców istotne są również zapisy w rozdziale 4. rozporządzenia dotyczące obowiązku przeprowadzania kontroli wstępnych (badań odbiorczych), okresowych i specjalnych (doraźnych). Jak już wcześniej zasygnalizowano, kontrole powinny być wykonywane przez jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów (np. jednostki dozoru technicznego działające na podstawie ustawy o dozorze technicznym) albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje.
Należy zwrócić uwagę, że w obszarach, które nie są regulowane odrębnymi przepisami, pracodawca musi samodzielnie podjąć decyzję o kwalifikacji osób, które upoważni do prowadzenia takich kontroli, i ustalić dla nich szczegółowe procedury postępowania. Przy podejmowaniu tego rodzaju decyzji korzystne może okazać się zlecenie kontroli maszyn kompetentnej stronie trzeciej, zwłaszcza doświadczonej, akredytowanej jednostce inspekcyjnej.
Pracodawcy są zatem zobligowani m.in. do:
- właściwego pod względem warunków pracy i występujących zagrożeń doboru sprzętu roboczego tak, aby wyeliminować lub co najmniej zminimalizować ryzyko wystąpienia tych zagrożeń;
- zapewnienia prowadzenia obsługi, konserwacji oraz napraw sprzętu roboczego tylko przez osoby posiadające właściwe kwalifikacje;
- zapewnienia pracownikom dostępu do stosownych informacji i instrukcji (na piśmie) dotyczących sprzętu roboczego, co najmniej w zakresie jego bezpiecznego użytkowania;
- zapewnienia pracownikom użytkującym wyposażenie robocze odpowiednich szkoleń, w szczególności w zakresie istniejących przy tym zagrożeń;
- zapewnienia, że jeżeli sposób oraz warunki instalacji sprzętu roboczego mają wpływ na jego bezpieczną eksploatację, będzie on podlegał badaniu odbiorczemu oraz badaniom po demontażu i ponownej instalacji.
- zapewnienia, że sprzęt roboczy będzie podlegał badaniom okresowym oraz badaniom doraźnym w razie wystąpienia okoliczności mogących wpływać w sposób negatywny na jego bezpieczną eksploatację;
- wykonywania badań przez jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i upoważnione przez pracodawcę;
- stosowania minimalnych wymagań bezpieczeństwa i zasad ergonomii w odniesieniu do warunków na stanowiskach pracy przy eksploatacji sprzętu roboczego.
