Realizacja projektów badawczo-rozwojowych (B+R) budzi sporo kontrowersji. Wielu przedsiębiorców nie decyduje się na ich realizację, argumentując, że ich firma jest niewielka, za mało innowacyjna lub że prace B+R trudno przełożyć na korzyści biznesowe. Z drugiej strony, nie brak przykładów przedsiębiorstw, które podjęły się realizacji projektów B+R, wdrożyły ich wyniki i w konsekwencji poprawiły swoją pozycję konkurencyjną na rynku.
Elementy linii pilotażowej zakupiona przez firmę Semicon w ramach projektu GreenRoSE
Nie mniej ważne są sprawy związane z finansowaniem wydatków na B+R, które często przegrywają z innymi, bieżącymi wydatkami firmy, tym bardziej że przeciętny okres zwrotu z inwestycji w B+R jest znacznie dłuższy niż okres zwrotu z inwestycji w nową maszynę czy kolejnego pracownika. Trzeba podkreślić, że podaż środków publicznych na finansowanie prac B+R jest stosunkowo duża w porównaniu do zgłaszanego przez przedsiębiorców popytu i można zaryzykować tezę, że w dotychczasowych konkursach o dotacje, organizowanych w ramach nowego okresu programowania, większość dobrych projektów otrzymuje wsparcie. Dlatego przedsiębiorcy powinni uwzględnić środki publiczne jako atrakcyjne i realne źródło finansowania projektów B+R.
Przygotowując i realizując projekt badawczy, przedsiębiorcy nie pozostają sami. Wsparcie w tym zakresie oferują przedsiębiorcom instytucje zajmujące się transferem technologii. Przykładem takiej instytucji jest Regionalne Centrum Innowacji i Transferu Technologii (RCIiTT) w Szczecinie, które prowadzi działalność doradczą, szkoleniową w zakresie transferu technologii, finansowania badań i rozwoju oraz wsparcia przedsiębiorczości akademickiej. Jak przekonuje Jaśmina Solecka, dyrektor RCIiTT, współpraca dotyczyć może zarówno etapu konstrukcji założeń do projektu, jak i szczegółowej pomocy w opracowaniu niezbędnych dokumentów, takich jak np. opinia o innowacyjności, które w praktyce bardzo przydają się na etapie ubiegania się o wsparcie ze środków publicznych.
W ramach perspektywy finansowej na lata 2007–2013 przedsiębiorcy mają możliwość uzyskania dofinansowania na realizację prac B+R oraz wdrożenie ich wyników, czemu służy Działanie 1.4 – 4.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (PO IG).
Wnioski o dofinansowanie przyjmuje Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) w terminie od 9 marca do 30 kwietnia br. Konkurs może zostać zamknięty wcześniej jeśli jeżeli łączna kwota dofinansowania w ramach złożonych wniosków osiągnie 120% budżetu wyznaczonego w ramach Działania na daną rundę aplikacyjną. Do rozdysponowania w bieżącym konkursie jest niemal 294 mln zł dla Działania 1.4. W roku 2009 planowany jest jeszcze jeden lub dwa dodatkowe nabory. Szczegóły dotyczące zasad konkursu są zamieszczone na stronie internetowej www.parp.gov.pl (w zakładce Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka/Działanie 1.4 – 4.1).
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) rozpocznie nabór wniosków do Działania 1.4 – 4.1, w II połowie marca br.
Rozpoczęcie realizacji projektu – przedsiębiorca może rozpocząć projekt po złożeniu wniosku, nie czekając na wyniki oceny, jednakże robi to na własne ryzyko, licząc się z faktem, że może nie otrzymać wsparcia.
Wypłata dotacji – może nastąpić po zakończeniu realizacji projektu, ale może też mieć postać wypłat cząstkowych, następujących po zrealizowaniu konkretnych zadań.
Jak należy rozumieć prace badawczo-rozwojowe?
Badania przemysłowe – mają na celu pozyskanie nowej wiedzy oraz umiejętności, które mają posłużyć do opracowania nowych produktów, procesów i usług lub wprowadzenia znaczących ulepszeń do istniejących produktów, procesów lub usług; badania te obejmują tworzenie elementów składowych systemów złożonych, szczególnie do oceny przydatności technologii rodzajowych, z wyjątkiem prototypów objętych zakresem prac rozwojowych.
Prace rozwojowe – nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i działalności gospodarczej oraz innej wiedzy i umiejętności do planowania produkcji oraz tworzenia i projektowania nowych, zmienionych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług.
Kto może ubiegać się o dofinansowanie?
O finansowanie w formie dotacji mogą się ubiegać mikro, małe, średnie i duże firmy. Żeby sprawdzić wielkość firmy, najprościej jest skorzystać z kwalifikatora zamieszczonego na stronie www.parp.gov.pl.
Jakiego rodzaju działania podlegają dofinansowaniu?
Należy podkreślić, że aby uzyskać dofinansowanie w ramach Działania 1.4-4.1, projekt musi zawierać zarówno komponent prac badawczo-rozwojowych, jak i wdrożenie ich wyników. Część wdrożeniowa projektu zostanie dofinansowana dopiero po zakończeniu przez przedsiębiorcę części badawczej. Dodatkowo, aby uzyskać wsparcie na cele wdrożeniowe, należy przeprowadzić analizę oraz badania rynkowe, które potwierdzą, że wdrożenie produktu, usługi lub technologii, będącej wynikiem prac badawczo-rozwojowych, jest zasadne. W przypadku gdy analizy wykażą, że wdrożenie nie byłoby opłacalne, można odstąpić od realizacji wdrożenia, nie tracąc zarazem otrzymanego dofinansowania na część badawczo-rozwojową.
Jakiej wielkości wsparcie mogą otrzymać przedsiębiorcy?
Kwota wsparcia na wdrożenie wyników prac B+R nie może przekroczyć 20 mln zł, natomiast dla części B+R nie może przekroczyć równowartości w złotych kwoty 7,5 mln euro.
Usługi doradcze, zakupione w ramach części wdrożeniowej (np. doradztwo przy wdrożeniu nowej linii produkcyjnej) mogą być sfinansowane w każdym przypadku do poziomu maksymalnie 50% kosztów kwalifikowanych.
Na co można przeznaczyć środki otrzymane w ramach dotacji?
Poniżej przedstawione zostały rodzaje wydatków kwalifikowanych, czyli takich, na które można uzyskać dofinansowanie. Podstawowym warunkiem uznania wydatku za kwalifikowany jest jego bezpośredni związek z realizowanym projektem.
Kwalifikowane są również raty leasingu do wartości początkowej gruntów, budynków, środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych z tytułu umowy leasingu, prowadzącej do przeniesienia własności tych środków na korzystającego. Leasing zwrotny nie może być kosztem kwalifikowanym.
B+R w Semicon – przykład dobrych praktyk
Przedsiębiorstwo Semicon jest małą firmą zatrudniającą 40 pracowników, działającą w branży elektronicznej od roku 1987. W ostatnich latach firma rozwija również działalność usługową w zakresie montażu powierzchniowego i przewlekanego płytek elektronicznych oraz działalność produkcyjną w zakresie modułów laserowych i generatorów linii laserowej do zastosowań militarnych i przemysłowych.
Pomysł na realizację projektu GreenRoSE związany był ze zmianami w przepisach prawa, które wynikały z Dyrektywy RoHS , ograniczającej stosowanie w elektronice niektórych niebezpiecznych substancji (np. ołowiu, kadmu, rtęci itp.). Wprowadzenie ww. przepisu oznaczało m.in. konieczność zmiany technologii wykonywania połączeń lutowanych w produkcji wyrobów elektronicznych.
Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu B+R GreenRoSE, którego celem było opracowanie technologii bezołowiowej, jak również prowadzenie kampanii informacyjnej i szkoleniowej związanej ze zmianami w przepisach prawa, został przygotowany i złożony do Komisji Europejskiej przez międzynarodowe konsorcjum składające się z 27 podmiotów (izb gospodarczych, przedsiębiorstw, jednostek naukowych), w tym firmę Semicon.
W ramach projektu Semicon zakupiła m.in. linię pilotażową do lutowania bezołowiowego.
Innowacyjność projektu
Prowadzenie procesów w technologii lutowania bezołowiowego cechuje większa trudność w porównaniu z technologią tradycyjną. Wiąże się to z właściwościami spoiwa ołowiowego, które umożliwia samocentrowanie się elementów i nawet w sytuacji mało precyzyjnego posadowienia elementu, korekty dokonują się samoistnie. Roztopione spoiwo bezołowiowe ma mniejszy poziom napięć powierzchniowych, który nie pozwala uzyskać efektu samocentrowania się.
Obecnie prowadzone są badania symulacyjne wpływu starzenia się połączeń lutowanych wykonanych w technologii bezołowiowej na ich niezawodność, ale biorąc pod uwagę wielość czynników, które rzutują na niezawodność, nie można dziś dać gwarancji, że jakość połączeń lutowanych wykonanych w technologii bezołowiowej dorównywała jakością tradycyjnym połączeniom. Można powiedzieć, że technologia bezołowiowa, będąca przedmiotem projektu, nie zapewnia bezpośrednich, znaczących korzyści technicznych, natomiast wynika z konieczności eliminacji substancji szkodliwych dla człowieka i środowiska. Dlatego też należy zauważyć istotną rolę pozyskanego wsparcia, ponieważ na zasadach czysto komercyjnych wdrożenie technologii lutowania bezołowiowego mogłoby się nie powieść z uwagi na brak gotowości rynku do przyjęcia takiego rozwiązania.
Wpływ projektu na pozycję konkurencyjną i rozwój przedsiębiorstwa
Głównym długoterminowym efektem realizacji projektu GreenRoSE jest wzrost udziału przychodów z produkcji oraz zdobycie nowych partnerów biznesowych, z którymi firma nie współpracowała. Przed realizacją projektu udział przychodów z tytułu sprzedaży produktów stanowił ok. 10–15% (pozostała część sprzedaży była działalnością handlową), natomiast po realizacji projektu udział ten wzrósł do ok. 30%. Zakupione w ramach projektu urządzenia pozwoliły także na skrócenie jednostkowego czasu wykonania elementu.
– Jeżeli chodzi o przewagi konkurencyjne, to na pewno trzeba powiedzieć, że poziom zaawansowania naszych maszyn czyni nas interesującym partnerem dla klientów, którzy oczekują rozwiązań z wyższej półki technologicznej, wykonujących bardzo zaawansowane układy elektroniczne, np. wielokanałowe rejestratory cząstek kosmicznych dla europejskich instytutów atomowych – mówi Jacek Tomaszewski, prezes zarządu Semicon.
Dzięki realizacji projektu GreenRoSE udało się nawiązać i pogłębić współpracę z międzynarodowymi instytucjami badawczymi. W rezultacie już w 2005 r. firma została zaproszona do udziału w innym projekcie finansowanym z 6. Programu Ramowego pod nazwą „DIAMOND – Opracowanie innowacyjnego, dokładnego, monolitycznego systemu pomiaru promieniowania w oparciu o matrycę czujników wykonanych w technologii diamentowych warstw CVD”. Dzięki jego realizacji, firma Semicon opracowała dwa prototypowe urządzenia. Pierwszym z nich była innowacyjna obudowa, zapewniająca odpowiedni poziom tłumienia zakłóceń elektromagnetycznych w środowisku narażonym na działanie promieniowania rentgenowskiego, drugim – zasilacz wysokonapięciowy matrycy detektorów promieniowania rentgenowskiego.
Rezultaty projektu GreenRoSE zostały wykorzystane również przy realizacji projektu badawczo-rozwojowego, finansowanego z Działania 1.4 Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw. Semicon zrealizowała projekt pt. „Wdrożenie technologii lutowania bezołowiowego w aparaturze medycznej na przykładzie urządzeń TELE-EKG. Projekt obejmował szeroki zakres prac badawczo-rozwojowych z takich dziedzin, jak medycyna, informatyka, telekomunikacja i elektronika. Uczestniczyli w nim również partnerzy z projektu GreenRoSE – Politechnika Warszawska oraz Instytut Tele i Radiotechniczny. Rezultatem projektu było rozpoczęcie produkcji seryjnej płytek zmontowanych w technologii bezołowiowej dla trzech typów urządzeń dla branży medycznej.
Autor: Karolina Dobrowolska, Damian Dec
