Swoboda w wyborze dostawcy
Obecnie zarówno przedsiębiorcy, jak i konsumenci mają pełną swobodę wyboru dostawcy energii elektrycznej. Proponowane przez sprzedawców ceny energii mogą różnić się nawet o kilkanaście procent. Dlatego trzeba wnikliwie analizować każdą ofertę w celu znalezienia najkorzystniejszej opcji. Wybór dostawcy, który zaoferuje prąd po cenie niższej niż konkurencja, jest jednym z efektywniejszych sposobów obniżenia opłat za energię.
W myśl zasady TPA
Zasada TPA (Third Party Access) jest podstawą funkcjonowania wolnego rynku energii w Unii Europejskiej – zapewnia ona prawo dostępu stron trzecich do sieci. Dzięki temu odbiorcy końcowi mogą swobodnie dokonywać wyboru sprzedawcy energii, który zaoferuje im najkorzystniejsze warunki sprzedaży, w dalszym ciągu korzystając z sieci energetycznej przedsiębiorstwa sieciowego. W Polsce zasada ta funkcjonuje od 1 lipca 2007 r. – z tą datą, z mocy ustawy, działalność przesyłowa została oddzielona od działalności handlowej.
Zastosowanie zasady TPA oznacza w praktyce dokonywanie zakupów energii elektrycznej i usług związanych z jej dystrybucją w oparciu o dwie odrębne umowy, jakimi są umowa o zakup energii elektrycznej z dowolnym przedsiębiorstwem obrotu energią oraz umowa o przesył, czyli dystrybucję energii elektrycznej z właściwym Operatorem Systemu Dystrybucyjnego lub Operatorem Systemu Przesyłowego.
Obecnie istnieje możliwość udzielenia pełnomocnictwa nowemu, wybranemu sprzedawcy, dzięki czemu umowa o przesył może być wynegocjowana przez tego sprzedawcę. Zawarcie z takim dostawcą jednej tzw. umowy kompleksowej (jak to ma miejsce w przypadku odbiorców, którzy do tej pory nie zmienili sprzedawcy) na dzień dzisiejszy nie jest niestety możliwa w Polsce.
Specyfika polskiego rynku energii
Dla każdego z nas oczywiste jest, że energia to jeden z najbardziej podstawowych towarów, jednak sam sposób funkcjonowania rynku energii w Polsce wydaje się dla większości użytkowników bardzo skomplikowany. Wiele osób, patrząc na otrzymaną fakturę za prąd, ma duże problemy z jej zrozumieniem. Dzieje się tak, ponieważ dostarczenie energii do odbiorcy finalnego wymaga zaangażowania kilku podmiotów. Jak każdy towar, również prąd – zanim trafi do naszego gniazdka, musi najpierw zostać wyprodukowany, przetransportowany i sprzedany.
Sprzedaż energii elektrycznej odbywa się na rynku polskim w bardzo osobliwy sposób. Prawo energetyczne nakazuje bowiem rozdzielenie opłat na dwie odrębne części – osobno płacimy za sam towar, jakim w tym przypadku jest energia, oraz za usługę jej przesyłu.
W kwestii przesyłu energii, przyłączenia do konkretnej sieci, sprawa przedstawia się zupełnie inaczej niż w przypadku wyboru dostawcy. W tym obszarze odbiorcy energii nie mają swobody działania, gdyż muszą dostosować się do postanowień Urzędu Regulacji Energetyki (URE), który ustala taryfy i decyduje o przyłączeniu do sieci.
Jeśli chodzi o przesył energii, nic nie zapowiada, aby przełamany został naturalny monopol na usługę przyłączenia do sieci i obecnie ta część rynku jest regulowana poprzez kontrolowanie kosztów i ustalanie taryf przez Urząd Regulacji Energetyki (URE). Czynnikiem hamującym jest przestarzała infrastruktura, która powoduje, że straty na przesyle od wytwórcy do odbiorcy końcowego wynoszą przeciętnie 29%, co w oczywisty sposób podnosi koszty energii.
Producent – dystrybutor – sprzedawca
Głównym producentem energii elektrycznej w naszym kraju są tzw. elektrownie systemowe, w których produkcja energii oparta jest na węglu kamiennym i brunatnym – wytwarzają one aż 75% energii zużywanej w Polsce. Ważnym producentem są także bardziej przyjazne dla środowiska naturalnego elektrociepłownie, które generują ok. 20% energii krajowej. Należy też wspomnieć o najkorzystniejszych pod względem wpływu na środowisko – tzw. odnawialnych źródłach energii (OZE), do których należą m.in. elektrownie wodne, wiatrowe i biomasa. Produkcja energii odbywa się tu bez emisji szkodliwych substancji.
O ile ze zrozumieniem roli producenta nie ma większych problemów, to jednak przeciętni odbiorcy bardzo często mylą ze sobą sprzedawcę i dystrybutora energii elektrycznej, a czasami stawiają między nimi znak równości. W rzeczywistości wygląda to zupełnie inaczej.
Dystrybutorem energii jest instytucja odpowiedzialna za infrastrukturę przesyłową na swoim terenie, w skład której wchodzą m.in. linie przesyłowe, urządzenia pomiarowe czy stacje transformatorowe.
Warto dodać, że energia elektryczna transportowana jest z elektrowni do odbiorcy dwoma rodzajami sieci: siecią przesyłową służącą do przesyłania energii z elektrowni do tzw. Głównych Punktów Zasilających (GPZ), których administratorem są Polskie Sieci Elektroenergetyczne, oraz siecią dystrybucyjną służącą do przesyłania energii z GPZ do klienta końcowego. Administratorem sieci jest Operator Systemu Dystrybucyjnego (OSD), który zarządza siecią dystrybucyjną na danym terenie.
Wszyscy odbiorcy danego terenu są obsługiwani przez jednego dystrybutora, którego nie można zmienić.
Natomiast sprzedawca (dostawca) energii jest pośrednikiem – korzysta z infrastruktury dystrybutora i jest odpowiedzialny za dostawę energii bezpośrednio do końcowego odbiorcy. Sprzedażą energii elektrycznej odbiorcom końcowym zajmują się tzw. spółki obrotu energią kupujące energię od producentów. Szczególną pozycję na rynku zajmują spółki, które zostały wydzielone w 2007 r. z dawnych zakładów energetycznych. W związku z tym spółki te oferują klientom sprzedaż energii na terenie funkcjonowania dawnego zakładu energetycznego na podstawie tzw. umów kompleksowych, obejmujących sprzedaż oraz dystrybucję energii. Liberalizacja rynku umożliwiła nowym podmiotom sprzedaż energii również poza własnym terenem działania. Wymagane jest jedynie podpisanie przez sprzedawcę umowy z lokalnym dystrybutorem.
Zasadnicza różnica między dystrybutorem a sprzedawcą polega na tym, że dystrybutor – Operator Systemu Dystrybucyjnego, jest właścicielem kabla biegnącego z elektrowni do naszego zakładu, a w ramach jego obowiązków leży przede wszystkim zapewnienie ciągłości dostaw oraz dbanie o prawidłowe odczyty liczników. Z drugiej strony sprzedawca, czyli wybrana przez nas firma, korzystając z kabli i urządzeń dystrybutora, sprzedaje nam energię elektryczną w zakontraktowanej wcześniej ilości. W dalszej kolejności, bazując na informacjach przesyłanych przez dystrybutora, fakturuje ilość zużytej przez nas energii.
Najważniejsi gracze
Od kilku lat mamy jednak możliwość swobodnego dokonywania wyboru sprzedawcy, co w znaczący sposób może przyczynić się do obniżenia kosztów zakupu energii. Ta część rynku energii jest już kształtowana przez wolną konkurencję.
Energię można kupić od dowolnej firmy, która ma koncesję na obrót energią elektryczną. Koncesje te przyznaje Urząd Regulacji Energetyki (URE). Sprzedawca energii powinien mieć podpisaną Generalną Umowę Dystrybucyjną. Dzięki temu dokumentowi sprzedawcy mogą handlować energią pochodzącą od dystrybutora, na terenie którego znajduje się odbiorca energii.
Warto poświęcić trochę czasu i uwagi na znalezienie dostawcy, który zaproponuje nam najlepsze warunki. Konsekwencją takiej zmiany może być duża oszczędność w skali roku. Obecnie coraz więcej przedsiębiorstw korzysta z możliwości swobodnego wyboru, w konsekwencji czego decyduje się na zmianę firmy dostarczającej prąd.
Największym dystrybutorem energii elektrycznej w Polsce, będącym jednocześnie jednym z dwóch największych producentów i sprzedawców energii w kraju, jest TAURON, z usług którego korzysta pięć milionów klientów, w tym pół miliona firm. W obszarze sprzedaży (pod marką TAURON Polska Energia) działa na terenie całego kraju, a sieciami dystrybucyjnymi obejmuje prawie jedną piątą powierzchni Polski (południe kraju).
Mówiąc o największych producentach i dostawcach energii, nie można zapomnieć o PGE Polskiej Grupie Energetycznej, będącej jednocześnie jedną z największych firm z sektora elektroenergetycznego w Europie Środkowej i Wschodniej. Dzięki połączeniu własnych zasobów paliwa (węgla brunatnego), wytwarzaniu energii i finalnych sieci dystrybucyjnych, PGE gwarantuje bezpieczne i stabilne dostawy energii elektrycznej dla ponad 5 milionów domów, firm i instytucji.
Z kolei ENERGA – grupa kapitałowa zajmująca się wytwarzaniem, obrotem i dystrybucją energii elektrycznej i cieplnej – dostarcza energię elektryczną do 2,5 miliona gospodarstw domowych oraz do ponad 300 tysięcy firm, co daje jej około 17-proc. udział w rynku sprzedaży energii elektrycznej. Warto dodać, że ENERGA jest operatorem systemu dystrybucyjnego energii elektrycznej na obszarze obejmującym swoim zasięgiem 25% powierzchni Polski.
Dużą rolę w handlu energią elektryczną, jej wytwarzaniu oraz dystrybucji odgrywa na polskim rynku również ENEA, która sprzedaje ok. 16% energii elektrycznej wykorzystywanej w Polsce. Jej sieć dystrybucyjna oplata 20% powierzchni kraju. ENEA zaopatruje w energię mieszkańców zachodniej i północno-zachodniej Polski. Prawie 8% energii wytwarzanej w kraju pochodzi z jej elektrowni.
Bardzo ważnym graczem na polskim rynku energetyki jest również RWE Stoen, operator, który zarządza siecią elektroenergetyczną stolicy i realizuje zadania operatora systemu dystrybucyjnego. Dostarcza energię 900 tysiącom klientów w Warszawie i gminach ościennych.
Natomiast w odróżnieniu od innych dostawców i sprzedawców energii elektrycznej, PKP Energetyka ma własną sieć dystrybucyjną na terenie całego kraju – zarówno w centrach dużych miast, jak i na terenach słabiej zurbanizowanych o niedostatecznie rozwiniętej infrastrukturze elektroenergetycznej. PKP Energetyka to jeden z największych sprzedawców energii elektrycznej, w tym energii elektrycznej trakcyjnej (przeznaczonej dla przewoźników kolejowych).
Wysoką pozycję na rynku firm energetycznych (6. miejsce – rynek sprzedaży i dystrybucji energii elektrycznej i 7. miejsce jako producent elektryczności w Polsce) zajmuje też Vattenfall.
Oprócz wspomnianych wyżej firm na polskim rynku działają także inni dostawcy. Pełną listę dostawców można znaleźć na stronie internetowej Urzędu Regulacji Energetyki (URE).
Kupuj najtaniej
Obecnie ceny czystej energii i przesyłu przedstawiają się na rachunku w proporcjach pół na pół. Jednak z prognoz analityków wynika, że w niedalekiej przyszłości zacznie się to zmieniać, a całościowa kwota za rachunek będzie w głównej mierze uzależniona od ceny prądu, a nie przesyłu. Niemniej już teraz warto rozejrzeć się za konkurencyjnym dostawcą i w ten sposób zaoszczędzić znaczną sumę pieniędzy. Ma to szczególnie duże znaczenie w przypadku średnich i dużych firm – im większe jest zużycie energii, tym większe znaczenie ma różnica w cenie energii. Co więcej, firma, która ma stałe, wysokie zużycie prądu, może liczyć na niższe ceny – niezmienne w ustalonym okresie.
Żeby zrozumieć zależność wyboru dostawcy od kwoty, jaką należy uiścić za energię, trzeba zdać sobie sprawę z tego, że aż cztery elementy wchodzą w skład rachunku za prąd: opłaty za zużytą energię, abonament, opłaty dystrybucyjne oraz opłaty systemowe. Wybierając samodzielnie firmę energetyczną, wpływamy tym samym na wysokość naszego abonamentu oraz ceny za prąd, którą zaproponuje nam sprzedawca. Na pozostałe dwa czynniki nie mamy żadnego wpływu. Dlatego analizując oferty różnych sprzedawców, skupmy się przede wszystkim na porównaniu ze sobą wspomnianych dwóch pierwszych elementów.
Zwróćmy także uwagę na inne warunki umowy. Dostawcy energii, oprócz samej ceny, mogą nam zaoferować dogodniejsze terminy rozliczeń albo nową, wygodniejszą formę zapłaty.
Chcąc samodzielnie wyliczyć koszty związane ze zużyciem energii elektrycznej, możemy skorzystać z kalkulatorów taryf energii, które znajdziemy na stronach internetowych. Jednocześnie otrzymamy pełną ofertę sprzedaży prądu od wszystkich dostępnych na jego terenie dostawców, ze wskazaniem najkorzystniejszej dla nas propozycji. Jeśli korzystamy z kalkulatorów taryf, powinniśmy zwrócić uwagę, czy uwzględniają one wszystkie opłaty (np. opłatę handlową). Tylko w ten sposób będzie możliwe znalezienie optymalnego rozwiązania.
Zmiana sprzedawcy
Każdy użytkownik ma prawo zrezygnować z usług dotychczasowego zakładu energetycznego. Pamiętajmy, że taka zmiana nic nas nie kosztuje. Jeśli znajdziemy lepszą ofertę, po prostu z niej skorzystajmy.
Zmieniając sprzedawcę prądu, musimy się liczyć z tym, że będziemy dostawać dwie faktury – od sprzedawcy oraz od dystrybutora. Jeśli zależy nam bardzo na otrzymywaniu jednego rachunku, wystarczy upoważnić pisemnie sprzedawcę do zawarcia w naszym imieniu umowy z operatorem systemu dystrybucyjnego.
Jednak zanim zapadnie ostateczna decyzja o zmianie sprzedawcy energii, należy dokładnie przeanalizować umowę, sprawdzić sposoby płatności oraz zwrócić uwagę na czas, na który zawierany jest kontrakt (oraz ewentualni na zapis o możliwych karach związanych z zerwaniem umowy bądź zmianą firmy).
Procedura zmiany dostawcy prądu nie jest tak skomplikowana, jakby się to mogło wydawać. Składa się na nią kilka czynności: podpisanie umowy z nowym sprzedawcą energii, wypowiedzenie umowy sprzedaży dotychczasowej firmie, podpisanie umowy na usługę dystrybucji, poinformowanie zakładu odpowiedzialnego za dystrybucję o nowym sprzedawcy, rozliczenie się ze starym sprzedawcą oraz zmiana lub modyfikacja liczników.
W przypadku pierwszej zmiany sprzedawcy cała procedura nie powinna trwać dłużej niż 60 dni, natomiast przy kolejnej zmianie – nie dłużej niż 30 dni. Warto zapamiętać, że w ciągu roku możemy zmieniać sprzedawcę najwyżej dwa razy.
Co w ofercie?
Poza standardową ofertą firmy energetyczne mają do zaoferowania również wiele ciekawych, dostosowanych do potrzeb klienta rozwiązań.
I tak na przykład, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom właścicieli małych i średnich przedsiębiorstw, RWE Polska oferuje unikatowy produkt – Dopasowany Abonament RWE dla firm. Nowy produkt RWE pozwala klientom samodzielnie określić wysokość rachunków za prąd. Poprzez osobiste zarządzanie opłatami, które jest możliwe dzięki Dopasowanemu Abonamentowi RWE, właściciele firm są w stanie zaoszczędzić nawet do 10% kosztów energii elektrycznej.
Z kolei ENEA ma do zaoferowania tzw. Pakiet Zielony, adresowany do tych wszystkich, którzy troszczą się o ekologię i poprzez swoje działania chcą przyczyniać się do ochrony środowiska. Pakiet Zielony przeznaczony jest dla klientów zasilanych z niskiego, średniego lub wysokiego napięcia, którzy rozliczani są całodobowo. W ramach tego pakietu można wybrać następujące grupy taryfowe: EKO Partner 20, EKO Partner 50 i EKO Partner 100. W zależności od wybranej taryfy określona ilość energii pochodzi ze źródeł odnawialnych.
ENERGA ma w swojej ofercie np. tzw. Paczkę Energii specjalnie przygotowaną z myślą o małych i średnich przedsiębiorstwach. Paczka Energii to określona „porcja prądu”, którą można kupić w promocyjnych niższych cenach. Po jej wykorzystaniu otrzymuje się gwarantowaną cenę do końca trwania umowy – 4% rabatu do końca 2013 roku lub 5% rabatu do 2014. W ramach gwarancji ceny zapewniona jest opłata za energię elektryczną niższa niż ta obowiązująca w standardowym cenniku.
Co ciekawe, niektóre firmy energetyczne, jak np. PGE Polska Grupa Energetyczna, oprócz standardowych ofert mają również do zaproponowania swoim klientom oferty sezonowe. Przykładem takiego rozwiązania jest „Wiosenna oferta dla biznesu”, która jest skierowana do segmentu średnich przedsiębiorstw poszukujących rozwiązań w zakresie optymalizacji kosztów energii elektrycznej.
Poza tym dostawcy energii dają swoim klientom możliwość wyboru taryfy energii elektrycznej, które można ogólnie podzielić na jedno- i dwustrefowe. W taryfach jednostrefowych cena energii elektrycznej jest niezmienna w ciągu doby, zaś w taryfach dwustrefowych energia jest tańsza poza godzinami szczytu. Na przykład małe i średnie firmy mogą wybierać spośród taryf C11 (jednostrefowa), C12a i C12b (dwustrefowe).
Jak wiadomo, energia w taryfach dwustrefowych jest dużo droższa właśnie wtedy, kiedy najwięcej jej zużywamy, czyli rano od 6:00 i wieczorem do 22:00. Korzyści ze stosowania taryfy dwustrefowej są więc uzależnione w dużej mierze od sposobu, w jaki korzysta się z energii i możliwości przesunięcia najbardziej energochłonnych czynności na okres poza szczytem. Wybór odpowiedniej dla swojej firmy oferty zależy od indywidualnych preferencji – niektórzy zamiast taryfy strefowej wybiorą taryfę energii z gwarancją ceny, natomiast dla innych kluczową sprawą będzie możliwość korzystania z energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Zróżnicowana oferta polskiego rynku energetycznego pozwala każdemu z nas – w zależności od kryteriów, którymi się kieruje – wybrać najodpowiedniejsze na daną chwilę rozwiązanie.
Autor: Agata Grabowska
