Każda działalność produkcyjna wiąże się z koniecznością konserwacji maszyn i urządzeń. Równie ważna jest kwestia zadbania o stan wiedzy pracownika.
Wiedza pracowników, podobnie jak stan techniczny maszyn i urządzeń, wymaga ciągłego udoskonalania i poszerzania o informacje na temat nowych produktów, technologii, a także strategii i metod pracy. Pracownicy muszą działać sprawnie, skutecznie i co najważniejsze – bezpiecznie.
Jeśli zapewni się pracownikom właściwy poziom bezpieczeństwa pracy i dostęp do wiedzy, pracują efektywniej i są na bieżąco z normami i standardami, co czyni ich pracę bardziej wydajną.
– Dobrze wyszkoleni pracownicy działają bezpieczniej i są bardziej wydajni. To z kolei przekłada się na skuteczniejszą pracę całego zakładu. Najgorsze, co może się zdarzyć przedsiębiorstwu, to nieplanowany przestój, stąd starania kadry menedżerskiej przedsiębiorstw są ukierunkowane na rozwiązywanie problemów, wykrywanie, usuwanie i przeciwdziałanie usterkom – mówi John Busselmeier z firmy American Trainco, prowadzącej szkolenia z zakresu eksploatacji i utrzymania ruchu, w tym w zakresie naprawy kotłów grzewczych, urządzeń klimatyzacji i wentylacji oraz bezpieczeństwa użytkowania urządzeń elektrycznych.
Niektóre szkolenia pracowników skupiają się po prostu na tym, by stare sprawdzone metody technologiczne były nadal efektywnie stosowane. – Zauważamy to często w obszarze utrzymania ruchu kotłów grzewczych – mówi Busselmeier. – Ludzie często przyjmują za pewnik: to technologia z lat 20. zeszłego stulecia i do dzisiaj zbytnio się nie zmieniła. Niemniej jednak to tylko maszyny, tak jak wszystkie inne, i po zastosowaniu właściwej metody konserwacji mogą działać jeszcze przez wiele lat. Dzięki szkoleniom na temat konserwacji i utrzymania ruchu kotłowni ludzie jeszcze bardziej dostrzegają wartość tych maszyn.
Na miejscu lub online
Programy szkoleniowe w formie zajęć w centralach firmowych, a także w formie szkoleń praktycznych na miejscu, w zakładzie pracy, mają tę przewagę nad szkoleniem online, że dają możliwość bezpośredniego kontaktu z instruktorem, maszyną i uczenia się jej obsługi w praktyce.
– Pracownicy działają razem z instruktorem. Mają do dyspozycji tradycyjny sprzęt i wykwalifikowanych nauczycieli praktyków – mówi Gallagher. – Szkolenia cyfrowe i online będą coraz popularniejsze, zainteresowanie nimi będzie rosło i będziemy z nich coraz częściej korzystać, jednak największą wartość mają szkolenia praktyczne, polegające na współdziałaniu człowieka z instruktorem i prowadzeniu bezpośrednio działań z maszyną.
– Szkolenie prowadzone przez instruktorów jest ogromnie ważne – mówi Busselmeier. – Jeśli można uzupełnić je o szkolenie komputerowe, uczestnik zapamięta dużo więcej. Jeśli można wykorzystać szkolenia online do bieżącego utrwalenia wiedzy, to taki program znacznie ułatwi uczestnikowi szkolenia przyswojenie materiału.
Kluczowe jest ustalenie, jaka powinna być liczebność grupy w przypadku określonego szkolenia. – Tu bardziej chodzi o to, w jaki sposób szkolenie jest prowadzone – mówi Busselmeier. – Jeśli trzeba wyszkolić np. dziesięciu pracowników, to bardziej opłacalne może być sprowadzenie kogoś z zewnątrz, aby przeprowadził szkolenie na miejscu.
Kluczowa rola instruktora
W każdym procesie edukacyjnym wiedza jest ze swej natury elementem statycznym. Programowanie sterownika logicznego (PLC), konserwacja rozdzielnicy elektrycznej lub rozbudowa systemu smarowania mają specyficzne parametry, wytyczne i procedury postępowania. Kluczem do sukcesu w szkoleniu pracowników jest sposób, w jaki wiedza jest przekazywana.
– Wszystko zaczyna się i kończy na osobie instruktora – mówi Busselmeier. – Z punktu widzenia uczestnika szkolenia ważne jest, by jego wiedza była szeroka i praktyczna.
Interakcja pomiędzy uzdolnionymi instruktorami i pracownikami to następny fundamentalny aspekt każdego programu szkoleniowego. – Jeżeli grupę prowadzi osoba z 30-letnim doświadczeniem w danej dziedzinie, to uczestnik spotkania ma szansę przedyskutować z nim swoje pomysły i wdrożyć je potem we własnej pracy – twierdzi Busselmeier.
– Zastosowanie żywej interakcji przekłada się na bardziej praktyczne i pożyteczne szkolenie – mówi Busselmeier. – Rzeczą drugorzędną jest objaśnienie teorii działania jakiegoś urządzenia.
Etapy szkolenia
Szkolenia dzielone są na fazy. W fazie wstępnej następuje poznanie grupy, co najczęściej polega na przedstawieniu krótkiej informacji o sobie przez każdego uczestnika szkolenia. Osoba prowadząca w fazie wstępnej zazwyczaj bazuje na technice instruktażowo-eksperckiej. Wprowadza grupę w problem przez jego zdefiniowanie, a następnie wyjaśnienie.
W kolejnym kroku próbuje się rozwiązać problem. Powstaje plan jego analizy, podczas której szkoleniowiec nadzoruje pracę grupy pod kątem analizowania danych po to, by zdefiniować rozbieżności pomiędzy stanem aktualnym a oczekiwanym. Bardzo ważna jest dyskusja i podsumowanie rozwiązań zaproponowanych przez uczestników szkolenia. Główną rolę odgrywa wyjaśnienie, w jaki sposób i które rozwiązania mogą być zastosowane w praktyce.
Faza konfrontacji wprowadzić w grupie stabilizację pracy. W tym celu niezbędne jest ustalenie pewnych wzorców zachowań, a także zasad komunikowania werbalnego i niewerbalnego. Dlatego bardzo ważną rolę odgrywa obserwowanie grupy przez szkoleniowca oraz stymulowanie komunikacji. Istotne jest też stwarzanie warunków do integracji grupy.
Kolejny etap to faza samego szkolenia. W tej właśnie części spotkania dochodzi do przekazywania zadań przez prowadzącego, a następnie analizowanie ich wykonania. Ważne jest, aby na tym etapie szkoleniowiec powoli rezygnował z modelu instruktażowego lub eksperckiego, dążąc do pozycji konsultanta.
Ostatni etap stanowi analiza celów osiągniętych dzięki szkoleniu w kontekście wartości dodanej.
Szkolenia w zakresie OEE
W nowoczesnym modelu zarządzania utrzymaniem ruchu wykorzystywany jest wskaźnik OEE (ang. Overall Equipment Effectiveness – całkowitej efektywności sprzętu). Jego pomiar ma na celu zapewnienie odpowiedniego zarządzania maszynami; odpowiedniego, czyli gwarantującego ich bezawaryjną pracę. Przy użyciu wskaźnika OEE porównuje się efektywność różnych środków produkcji lub efektywność konkretnej maszyny, w określonym przedziale czasowym. Poprawa tego wskaźnika oznacza oczywiście korzyści finansowe dla fabryki.
OEE stanowi wypadkową trzech wskaźników. Jednym z nich jest dostępność, czyli stosunek czasu zaplanowanego na realizację zadania do czasu, który faktycznie jest przeznaczony na to zadanie. Dostępność obniża się z powodu awarii oraz przyjętych metod przezbrajania. Na OEE składa się również wykorzystanie, czyli stosunek czasu dostępnego do czasu rzeczywistej pracy. Jeżeli dla maszyny jest przeznaczony pewien czas na pracę, to wskaźnik wykorzystania pokazuje, ile z niego udało się faktycznie wykorzystać.
Szkolenia w zakresie wykorzystania i interpretacji wskaźnika OEE organizuje m.in. firma Astor. Zakres typowego szkolenia obejmuje ograniczenia, na jakie trafia proces wytwórczy w celu osiągnięcia wyższej efektywności. Ważne są przy tym sprawdzone metody na rozpoczęcie pomiaru efektywności procesu wytwórczego, sposoby pozyskiwania rzetelnych informacji o źródłach strat efektywności w procesie oraz parametry, które należy wziąć pod uwagę, chcąc wybrać maszyny objęte systemem OEE. Uczestnicy szkoleń organizowanych przez firmę Astor poznają odpowiedzi na pytanie: czy na wszystkich maszynach mają być gromadzone dane? Równie ważne są powiązania OEE ze wskaźnikami elastyczności produkcji (ang. Every Part Every – EPE) oraz umiejętności wykorzystania funkcji i zalet programów do automatycznego gromadzenia danych. Z pewnością teoria dotycząca wykorzystania wskaźnika OEE może się okazać przydatna przy wdrożeniu systemu monitorowania efektywności pracy i produkcji.
Przegląd oferty rynkowej
Spośród szkoleń o charakterze praktycznym warto zwrócić uwagę na ofertę Centrum Kompetencji FORUM. Centrum prowadzi m.in. warsztaty podnoszenia poziomu niezawodności i efektywności wykorzystywania maszyn, realizowane w praktyczny sposób na linii produkcyjnej firmy AkzoNobel.
Wiele szkoleń oferowanych jest z myślą o przybliżeniu konkretnej metody diagnostycznej. Przykładem jest szkolenie prowadzone przez firmę Polidiag. Obejmuje ono diagnostykę i ocenę stanu dynamicznego maszyn oraz systemy nadzoru stanu technicznego. Czas trwania szkolenia to 14 godz. lekcyjnych. Jeden blok szkolenia jest poświęcony podstawom teoretycznym wyważania wirników maszyn. Uczestnicy szkolenia zaznajamiani są z wybranymi metodami wyważania, wyważaniem wirnika wentylatora w łożyskach własnych, wyznaczaniem miejsca zamocowania masy korekcyjnej metodą prób oraz procedurą wyważania jedno- i wielopłaszczyznowego. Przekazywana jest wiedza na temat klas dokładności wyważania oraz prowadzone praktyczne wyważanie wirnika na modelu maszyny wirnikowej.
Na rynku dostępna jest również oferta szkoleń z zakresu TPM (ang. Total Productive Maintenace), czyli utrzymania w ruchu parku maszynowego dzięki zaangażowaniu operatorów. Jedną z firm prowadzących takie szkolenia jest Lean Enterprise Institute Polska. Podczas szkolenia uczestnicy poznają tematykę dotyczącą niskiej produktywności spowodowanej awaryjnością maszyn oraz awarii maszyn i urządzeń, które nie są utrzymywane w należytym porządku. Zwraca się ich uwagę na fakt, że kondycja maszyn zależy wyłącznie od służb utrzymania ruchu, a pracownicy nie zawsze angażują się w proces utrzymania urządzeń, na których pracują. Ważne jest przy tym wykrywanie słabo działających systemów zgłaszania i usuwania usterek oraz systemów planowanych przeglądów.
* * *
Dla firm z sektora przemysłowego szkolenie załogi przez doświadczonych instruktorów w celu doskonalenia i ugruntowania umiejętności zawodowych jest bezcenną inwestycją w przyszłość. Warto o tym pamiętać.
Autorzy: Bob Vavra jest Content Managerem w magazynie „Plant Engineering”. Damian Żabicki – dziennikarz, redaktor, autor tekstów, specjalizujący się w tematyce technicznej i przemysłowej. Specjalista public relations firm z branży technicznej.
Tekst pochodzi z nr 6/2015 magazynu „Inżynieria i Utrzymanie Ruchu”. Jeśli Cię zainteresował, ZAREJESTRUJ SIĘ w naszym serwisie, a uzyskasz dostęp do darmowej prenumeraty w formie drukowanej i/lub elektronicznej.
Zachęcamy do zapoznania się z OFERTĄ szkoleń, organizowanych przez Inżynierię i Utrzymanie Ruchu.
