Nowoczesne zarządzanie procesem produkcyjnym wymaga powiązania ze sobą wielu procesów, od zapewnienia dostaw surowców i materiałów, przez produkcję w toku, półfabrykaty, aż po magazynowanie gotowych produktów. Do połączenia wzajemnie wpływających na siebie procesów wykorzystuje się oprogramowanie wspierające procesy produkcyjne, dziś coraz bardziej zintegrowane.
Na rynku jest wiele tego typu programów o różnych zakresach funkcjonalności i przeznaczonych dla firm różnej wielkości i z różnych branż. Ich najczęstsze podstawowe funkcje to: planowanie zapotrzebowania na surowce, gospodarka materiałowa, wspieranie kalkulacji kosztów produkcji (również w podziale na konkretne zamówienia). W wielu programach można też obsługiwać karty pracy pracowników, godziny nadliczbowe, pracę w szkodliwych warunkach i zmianową. Obecnie stawia się na kompleksowe rozwiązania informatyczne, obejmujące wszystkie zagadnienia, z jakimi stykają się pracownicy i menedżerowie w zakładzie produkcyjnym, w tym gospodarkę odpadami.
Systemy klasy WMS i WES
Do obsługi logistyki przeznaczone są programy typu WMS (Warehouse Management System), czyli magazynowe systemy informatyczne. To wyspecjalizowane systemy, usprawniające procesy zachodzące w magazynach, od dostarczenia materiału do magazynu po jego wydanie. Są one podstawowym oprogramowaniem wykorzystywanym przez operatorów logistycznych, obsługujących wiele zróżnicowanych towarów i wielu klientów.
Wyróżnia się też systemy klasy WES (Warehouse Execution System), stosowane w procesach dystrybucji (logistyce) i będące funkcjonalnym odpowiednikiem systemu realizacji produkcji lub MES. Oprogramowanie WES organizuje sekwencje i synchronizuje zasoby pracy konieczne, by zakończyć kompletowanie, pakowanie i wysyłkę gotowego produktu. System WES działa w czasie rzeczywistym. Stanowi też etap pośredni pomiędzy systemem planowania zasobów przedsiębiorstwa (Enterprise Resource Planning – ERP) a systemem zarządzania magazynem WMS.
W zakładach przemysłowych, ale też w firmach świadczących usługi logistyczne, systemy WMS to dziś najczęściej moduły powiązane ze zintegrowanymi systemami wspomagającymi zarządzanie przedsiębiorstwem. Często jest to jeden z modułów oferowanych przez dostawców systemów ERP.
Można powiedzieć, że na rynku światowym jest dostępnych wiele rozwiązań klasy WMS. Amerykański serwis Software Advice wymienia 74 takie produkty.
Według raportu opracowanego przez Grand View Research czołowi światowi producenci dostarczający rozwiązania dla WMS to: HighJump Software, Oracle, SAP, RedPrairie i Manhattan Associates Inc. Inni znaczący dostawcy to: Reply, Asgard Software, Advanced Systems Consultants, Cadre Technologies, Deposco, Logitity, AGI Wolrdwide, Softeon, Automation Associates, BFC Software, HAL Systems i Infor.
Firma analityczna Research and Markets opublikowała w 2014 r. raport „Global Warehouse Management Systems (WMS) Market 20142018”. Analitycy prognozowali w nim, że globalny rynek systemów WMS wzrośnie o 16,7% w latach 20132018. Zwrócili oni uwagę na obecny trend, jakim jest pojawienie się oprogramowania udostępnianego jako Software as a Software (SaaS), czyli na żądanie. Użytkownik płaci tylko za jego rzeczywiste wykorzystanie i nie ponosi kosztów licencji, serwerów i ich obsługi. W takim środowisku funkcjonują też producenci oprogramowania WMS. Dzięki temu również mniejsi dostawcy mogą skutecznie konkurować na rynku. Coraz powszechniej korzysta się z technologii bazujących na gromadzeniu i przetwarzaniu danych w tzw. chmurze oraz elementach identyfikacji radiowej (np. etykiety RFID).
Przykłady z oferty rynkowej
W Polsce przykładem tego rodzaju oprogramowania jest Comarch WMS – pakiet dwóch rozwiązań Comarch WMS Zarządzanie oraz Comarch WMS Magazynier, które razem umożliwiają kompleksową obsługę magazynu wysokiego składowania. Comarch WMS zawiera m.in. strukturę magazynową, ustawione algorytmy zarządzania, dyspozycje wydane pracownikom oraz monitorowanie stanu i czasu ich realizacji. Wspiera procedury i działania realizowane w trakcie przyjmowania i lokalizacji towarów w magazynie, ich wydawania i inwentaryzowania. Zarządzanie położeniem odbywa się poprzez definiowanie adresów, wskazywanie ich wymiarów, nadawanie priorytetów, wskazywanie dozwolonych/zabronionych towarów do składowania na danym adresie, a także przypisywanie dyspozycji magazynierom. W oprogramowaniu można też weryfikować pracę magazynierów w rankingu pracowników. Jak podaje producent, aplikację cechuje także Responsive Web Design – strony aplikacji automatycznie dostosowują się do rozmiaru ekranu wyświetlacza na każdym urządzeniu typu smartfon, tablet, komputer PC. Oprogramowanie Comarch WMS Zarządzanie współpracuje z systemami Comarch ERP Altum oraz Comarch ERP XL.
System klasy WMS ma też w swojej ofercie Grupa Asseco. Jest to Asseco Softlab WMS do zarządzania gospodarką magazynową. Oprogramowanie pozwala na pełne zarządzanie magazynem wysokiego składowania. Zawiera gamę modułów do obsługi specjalizowanych procesów magazynowych, które można konfigurować zgodnie z indywidualnymi wymaganiami. Pozwala na implementację i połączenie z rozwiązaniami terminalowymi. Poprzez wdrożenie bezprzewodowych terminali kodów kreskowych program steruje pracą magazynierów, eliminując pomyłki i skracając czas wykonywania operacji magazynowych. Integruje się z innymi rozwiązaniami, np. z modułem produkcyjnym oraz sprzedażowo-logistycznym. Możliwa jest też kontrola dostępności surowców podczas planowania produkcji i uruchamiania zleceń produkcyjnych oraz skorelowanie planu produkcji z planem sprzedaży i zakupów, aktualnym stanem magazynowym oraz bieżącymi zamówieniami klientów.
Asseco Softlab WMS jest systemem czasu rzeczywistego i umożliwia śledzenie ruchów towaru w magazynie z dokładnością do partii oraz kompletację i wydanie towarów według różnych algorytmów. Jak podaje producent, zarejestrowana struktura magazynu oraz definiowane podczas wdrożenia algorytmy doboru lokalizacji tworzą mechanizm planowania i optymalizacji rozłożenia towaru oraz optymalizacji tras środków transportu w magazynie. W rozwiązaniu tym można wykorzystywać kody kreskowe.
Firma Quantum software, producent systemów informatycznych Quantum Qguar do zarządzania łańcuchem dostaw, oferuje program Qguar WMS Pro (Warehouse Management System Pro) – system wspomagający obsługę procesów magazynowych w magazynach własnych lub usługowych. Jak informuje producent, system ma możliwość współpracy z wieloma nowoczesnymi urządzeniami zewnętrznymi. Ma wbudowane moduły do zarządzania towarami niebezpiecznymi, rozliczeń operacji logistycznych oraz optymalizacji pracy wózków widłowych. W standardowej wersji WMS Pro dostępne są również wskaźniki graficzne oraz konfigurator interfejsów z systemami obcymi. Pakiet jest gotowy do pracy z technologiami RFID oraz Voice.
Consafe Logistics również specjalizuje się w obsłudze informatycznej łańcucha dostaw. Projektuje, opracowuje i wdraża rozwiązania z zakresu produkcji, magazynowania, transportu, dostaw i zarządzania sklepem. Firma dostarcza skalowalny, modułowy system Astro WMS. Gwarantuje on pełną kontrolę wszystkich elementów, od kompletacji do wysyłki. Można w nim kontrolować wydajność, przygotowywać prognozy w czasie rzeczywistym, przy pełnej przejrzystości, optymalizować wykorzystanie siły roboczej, przestrzeni magazynowej oraz dostępnego wyposażenia. Oprogramowanie łatwo integruje się z systemem ERP.
Firma oferuje ponadto inny produkt do zarządzania magazynem – SattStore WMS. System obsługuje wszystkie funkcje operatorskie w magazynie, począwszy od przyjmowania towarów, a skończywszy na ich wysyłce. Jest na bieżąco ulepszany indywidualnie u użytkownika lub poprzez wydanie aktualizacji. System można uzupełnić o dodatkowe moduły, takie jak: WorkForce Planner, Warehouse 3D do wizualizacji, RetroSpect do analizy danych lub RFID.
Z kolei system ERP Streamsoft Prestiż firmy Streamsoft ma bardzo mocno rozbudowany moduł Zarządzanie Produkcją, dzięki czemu, jak mówi Michał Mrozkowiak, dyrektor działu wdrożeń w firmie Streamsoft, jest najchętniej wybieranym systemem ERP przez firmy produkcyjne. Technologia produkcyjna wykorzystywana w systemie definiuje podstawowe aspekty działań produkcyjnych, co ma wpływ na organizację pracy i jakość produkcji. System wspiera planowanie produkcji, wykorzystując harmonogramowanie szczegółowe, które w połączeniu z planowaniem zapotrzebowania materiałowego pozwala w prosty sposób ocenić najbardziej optymalny plan realizacji portfela zleceń. System wspiera proces produkcyjny w kolejnych jego fazach: od generowania zleceń, przez zarządzanie produkcją w toku, śledzenie stopnia zaawansowania realizacji, po kontrolę rozliczeń meldunków. Cały ten proces na różnych etapach realizacji może być monitorowany według z góry ustalonych schematów kontroli jakości, które mogą dotyczyć zarówno półproduktów, jak i wyrobów gotowych.
Produkcja i logistyka są ściśle ze sobą powiązane, dlatego pakiet Streamsoft Prestiż ma moduł Logistyka, który wspiera procesy związane z tym obszarem: obsługuje miejsca składowania i jednostki logistyczne, kontroluje partie produkcyjne w magazynach, wspiera procesy związane z zarządzaniem magazynem wysokiego składowania (WMS), planując zadania dla pracowników, które są realizowane przy użyciu urządzeń mobilnych.
Agilero – wyodrębniony dział spółki Logisys – ma w swojej ofercie Agilero WES. Jest to system klasy Warehouse Execution System, przeznaczony do bezpośredniego wsparcia realizacji procesów magazynowych, bazując na logice systemu ERP. To rozwiązanie dla firm, w których operacje logistyczne nie potrzebują bardzo złożonego rozwiązania klasy WMS, tylko analogicznie działającej aplikacji, będącej „nakładką procesową” na system nadrzędny ERP, który optymalnie operacyjnie i kosztowo zrealizuje obsługę procesów magazynowych.
Wymienione oprogramowanie to tylko wybrane przykłady z bogatej oferty dostępnej na rynku i tak trzeba je traktować. Część specjalistów uważa, że wyspecjalizowane programy klasy WMS są bardziej elastyczne i łatwiej je dostosować do wymagań odbiorcy, w odróżnieniu od sytuacji, gdy stanowią tylko jeden z modułów programu ERP. Druga grupa radzi, by wybierać programy ERP z modułami WMS ze względu na mniejsze problemy z połączeniem z innymi funkcjonalnościami. Taka integracja niesie ze sobą również inne wartości dodane i jest też nie do przecenienia.
Podsumowanie
Dzięki wdrożeniu systemu do zarządzania magazynem obniża się koszt jego obsługi. Zyskuje się lepszy opis lokalizacji, zautomatyzowany system kontroli warunków, w jakich składowany jest towar (również towarów niebezpiecznych, szybko psujących się itp.), a także lepsze, bardziej ekonomiczne wykorzystanie powierzchni magazynowej. Optymalizacja rozłożenia towaru i tras zbiórki pozwala ograniczyć koszty środków transportu w magazynie. Łatwiej też zarządzać pracownikami i ich kontrolować, np. dzięki wykorzystaniu rozwiązań mobilnych.
Jak mówi Michał Mrozkowiak, zakup systemu jest przede wszystkim inwestycją. Trzeba liczyć się z poniesionymi kosztami – nie tylko licencji wybranych modułów samego systemu, ale również z całym procesem analizy, wdrożenia, utrzymania systemu i infrastruktury IT oraz oddelegowania do projektu kluczowych osób, które odpowiadają w firmie za konkretne obszary.
Większość inwestorów, którzy zamierzają kupić system, często kieruje się liczbą dostępnych w nim funkcji, nie sprawdzając wcześniej, czy rzeczywiście są one potrzebne w procesie dalszego rozwoju firmy. Dlatego zawsze warto skorzystać z porad specjalistów.
Autor: Bohdan Szafrański jest od początku lat 90. związany z branżą informatyczną. Ukończył studia podyplomowe z zakresu informatyki i telekomunikacji na Politechnice Warszawskiej. Zajmował się zagadnieniami normalizacyjnymi w Polskim Komitecie Normalizacyjnym. Publicysta, dziennikarz. Obecnie publikuje m.in. w prasie specjalistycznej skierowanej do służb utrzymania ruchu w przemyśle.
Tekst pochodzi z nr 6/2016 magazynu „Inżynieria i Utrzymanie Ruchu”. Jeśli Cię zainteresował, ZAREJESTRUJ SIĘ w naszym serwisie, a uzyskasz dostęp do darmowej prenumeraty w formie drukowanej i/lub elektronicznej.
