Mimo że systemy sprężonego powietrza wykorzystują i dystrybuują ogromną ilość energii, to poważne wypadki i niekorzystne zdarzenia występują bardzo rzadko. Aby osiągnąć ten sam poziom bezpieczeństwa przy wypożyczonych i przenośnych kompresorach, należy wziąć pod uwagę kilka dodatkowych czynników.
Projekt systemów
Kiedy wypożyczony kompresor zastępuje kompresor, który był częścią zakładowego systemu powietrza, specyfikacja wypożyczonego elementu, musi być wystarczająco jasna. Niezwykle ważne jest, aby wynajmowany kompresor miał zbliżone parametry pojemnościowe i ciśnieniowe w odniesieniu do jego poprzednika. Czasami specjalne urządzenia limitujące ciśnienie pomogą to osiągnąć.
Zadanie staje się bardziej skomplikowane, kiedy wypożyczony sprzęt spełnia funkcję całkowitego zamiennika. Dzierżawione elementy systemu skompresowanego powietrza, a w szczególności kompresory, często są zbyt duże do konkretnej pracy. Te przewymiarowania mogą stać się problemem w chwili, gdy pozostałe komponenty, które normalnie są częścią stałego systemu powietrza, zostały pominięte w wypożyczonym zestawie. Przykładem jest duży kompresor podłączony bezpośrednio do obciążenia bez dodania odpowiednio zwymiarowanego zbiornika odbiorczego i regulatora ciśnienia.
Szybkie ładowania i wyładowania kompresora oraz nierówne ciśnienie pod obciążeniem mogą mieć błyskawiczne konsekwencje dla bezpieczeństwa. Za każdym razem, gdy osprzęt sprężonego powietrza jest wypożyczony, indywidualne komponenty muszą tworzyć kompletny system, który jest dobrze dopasowany do konkretnej aplikacji.
Dokumentacja
Dbałość o bezpieczeństwo zaczyna się zanim wypożyczony sprzęt zostanie dostarczony. Dokumenty zawierające specyfikację i instrukcję obsługi dla operatorów zawsze powinny być częścią zamówienia. Dotyczy to również naczyń ciśnieniowych, takich jak zbiornik odbiorcz, osuszacze oraz niektóre separatory wilgoci. Powinna również być zawarta dokumentacja wskazująca maksymalne ciśnienie pracy i charakterystykę temperatur dla węży sprężonego powietrza. Arkusze danych bezpieczeństwa materiałowego są dostępne, ale tylko przy wypożyczeniu dużych kompresorów – w szczególności dla urządzeń olejowych.
Arkusze specyfikacji i rysunki sprzętu będą szczególnie przydatne, kiedy rozważamy ulokowanie wypożyczonego sprzętu. Kompresory chłodzone powietrzem, które stanowią większość wypożyczonego sprzętu, wymagają znaczącej ilości miejsca dla właściwej cyrkulacji otaczającego powietrza. Dodatkowa przestrzeń może być wymagana, aby stworzyć miejsce dla ekipy serwisowej i wymiany zużytej części. Powinny być wykonywane zapisy poziomu hałasu, jeśli sprzęt będzie usytuowany w pobliżu miejsc pracy, które w normalnych warunkach nie wymagają użycia ochronników słuchu. Podobnie jeśli wypożyczony sprzęt jest zasilany silnikiem Diesla, rura wydechowa nie powinna być skierowana w kierunku wlotu powietrza budynku zakładowego.
Obszarem często przeoczonym – kiedy pytamy o dokumentację – są zapisy szkoleń zakładowych serwisantów i techników. Czasami dostawca sprzętu nie dysponuje odpowiednią liczbą uprawnionych pracowników posiadających wymagane certyfikaty do obsługi sprzętu. Podczas awarii może dojść do sytuacji, w której techniczne wsparcie będzie pochodziło z innych firm i lokalizacji. Oczywiście będzie to skutkowało wydłużonym czasem postoju, który często jest bardzo cenny oraz może sprawić, że niewykwalifikowany personel będzie zmuszony do podejmowania prób usunięcia awarii.
Zapisy zaleceń serwisowych dla dzierżawionego sprzętu również powinny być dostarczone. W związku z dynamiczną naturą zmian w świecie dzierżawionego sprzętu, w praktyce często mało prawdopodobne jest, aby wymagana dokumentacja była dostępna jeszcze przed datą dostawy. Jednakże klienci mogą pytać z wyprzedzeniem o pisemne procedury, które dostawca będzie tworzył podczas testów sprzętu jeszcze przed odbiorem. Wymagana dokumentacja wraz z kompletem arkuszy odbiorowych dostarczana jest zazwyczaj w dniu dostawy.
Szkolenie operatorów
Jeżeli firma dostarczająca dzierżawiony sprzęt nie jest zobligowana do zapewnienia uprawnionego operatora do obsługi, wtedy szkolenia dla personelu zakładowego są koniecznością. Niewyszkoleni operatorzy często przyczyniają się do nieszczęśliwych wypadków związanych z systemami sprężonego powietrza. Do wyboru są różne opcje treningowe, jednakże demonstracja obsługi urządzenia na miejscu powinna być wzięta pod uwagę jako absolutne minimum wymaganych szkoleń. Formalna sesja szkoleniowa powinna być przeprowadzona dla bardziej złożonych i skomplikowanych projektów.
Ustawienie sprzętu
Kiedy cała przygotowawcza praca jest już ukończona, wtedy dzień dostawy sprzętu i jego ustawiania powinien być zaplanowany tak, aby był bezstresowy i względnie przyjemny. Największym problemem związanym z bezpieczeństwem podczas ustawiania sprzętu jest zapewnienie poprawnej instalacji elementów zabezpieczających wszystkie węże systemu sprężonego powietrza. W rzeczywistości w poprawnie zaprojektowanym systemie sprężonego powietrza jedynym rzeczywistym czynnikiem stwarzającym niebezpieczeństwo jest wąż powietrza, który oddziela się od swojego mocowania. Dzieje się tak często, kiedy nie są zastosowane elementy zabezpieczające węże bądź nie jest zainstalowany zawór automatycznego zamknięcia. Wypadki w takim przypadku są niemal pewne.
W dniu ustawiania sprzętu należy być pewnym tego, że wszystkie dostarczone dokumentacje pasują do dostarczonego sprzętu. Wszystkie naczynia ciśnieniowe powinny być atestowane i mieć odpowiednie znakowanie. Numery seryjne i numery sztuk powinny pasować do odpowiednich formularzy i dokumentów serwisowych.
Ogólne pojawienie się całego sprzętu w zakładzie również powinno być odnotowane. Jeśli jakikolwiek wąż do sprężonego powietrza jest pęknięty i nieszczelny, to może być nieodpowiedni do spełnienia swej funkcji w urządzeniu. Skontroluj wszystkie zawory bezpieczeństwa dla odpowiednich poziomów ciśnień. Miej pewność, że wszystkie wały obrotowe i wentylatory chłodzące są odpowiednio osłonięte. Ostatecznie skontroluj pracę operatora – czy w czasie wykonywania swoich obowiązków może swobodnie dosięgnąć wszystkich przycisków bez konieczności wychodzenia na wysokość, używając drabiny lub wykonując inne nienaturalne ruchy.
Kontrole operacyjne
Kontrole operacyjne różnią się w zależności od wybranego sprzętu. Szczegóły tych kontroli powinny być uwzględnione w szkoleniu operatorskim. Niezależnie od procesu, kluczem do osiągnięcia optymalnych osiągów i efektywnej inspekcji okresowej jest odpowiednio sporządzona lista kontrolna. Poproś dostawcę sprzętu o dostarczenie listy kontrolnej lub stworzenie jej na podstawie instrukcji obsługi. Powinna ona zawierać rejestr w celu dokumentacji ciśnienia i temperatury. Sprzęt zazwyczaj ostrzeże o nadchodzącej awarii, jeśli operator ciągle monitoruje stan osprzętu, nasłuchuje zmian, np. poprzez nasłuch odgłosów odbiegających od normy. Narzędzia diagnostyczne wysokiej klasy, takie jak kamery termowizyjne i mierniki drgań, będą również bardzo pomocne. Kluczem do dobrej kontroli operacyjnej są: wczesne rozpoczęcie dokumentowania odczytów w regularnych odstępach czasu, ustalenie linii bazowej i poszukiwanie trendów.
Zatrzymanie i demontaż
Planowanie oraz właściwe procedury są równie ważne podczas zatrzymania systemu. Bezpieczny demontaż osprzętu do sprężonego powietrza powinien być zawarty w szkoleniach operatorskich. Jest tak samo ważne, aby podążać za listą kontrolną sporządzoną specjalnie dla takiej sytuacji. Upewnienie się, czy wydzierżawiony sprzęt jest całkowicie zdekompresowany i wyizolowany od zakładowego systemu powietrza jeszcze przed rozłączeniem węży, wymaga odpowiedniego zaplanowania i uwagi.
Dla nieprzeszkolonych operatorów aktywowanie systemu bezpieczeństwa zatrzymującego pracę kompresora, a następnie zastosowanie młotków w podjęciu próby rozłączenia węży, w których panuje pełne ciśnienie, nie jest niczym niezwykłym. Rezultat takiego pospiesznego działania może zakończyć się tragicznie.
Artykuł pod redakcją Kamila Żarów
Autor: Kurt White
