Przestrzeganie protokołów i procedur bezpieczeństwa podczas magazynowania oraz transportu bliskiego środków smarnych w zakładach przemysłowych jest niezwykle ważne.
Właściwe przechowywanie i transport bliski środków smarnych jest istotnym zadaniem organizacyjnym, które często jest nieświadomie niedoceniane przez personel serwisowy i utrzymania ruchu w zakładach przemysłowych. Niezależnie od tego, czy chodzi o produkcję gadżetów, stali, czy artykułów spożywczych, firmy stają się biegłe w realizacji swoich głównych celów, ale często zapominają o znaczeniu programu progresywnego systemu smarowania (rys.1). Opracowanie procesów magazynowania i transportu bliskiego środków smarnych jest jednym z kluczowych elementów tego programu. Jeżeli zostanie on dobrze wdrożony, przyniesie firmie korzyści ekonomiczne i operacyjne, ponieważ pomoże zapobiec uszkodzeniom sprzętu, błędom i generowaniu niepotrzebnych kosztów, zapewniając jednocześnie niezawodność i długi czas bezawaryjnej pracy sprzętu. Członek Stowarzyszenia Tribologów oraz Inżynierów Smarowania (Society of Tribologists and Lubrication Engineers – STLE) Manuel A. Garcia, starszy doradca ds. usług technicznych w firmie Petro-Canada Lubricants LLC, powiedział podczas niedawnego webinaru zaprezentowanego na stronie STLE Education: – Możemy przynieść wartość dodaną każdej firmie, pomagając jej w dobrych praktykach magazynowania i transportu bliskiego środków smarnych. Niniejszy artykuł powstał na podstawie webinaru STLE Education, zaprezentowanego 14 października 2020 r. przez Manuela Garcię.
Dobre praktyki magazynowania i transportu bliskiego środków smarnych rozpoczynają się od zabezpieczenia identyfikacji i etykietowania opakowań produktów, co jest ważne nie tylko dla zdrowia i bezpieczeństwa personelu zakładu, ale także jest konieczne, aby zapobiec zanieczyszczeniu środowiska. Inne kluczowe elementy dobrych praktyk w zakresie przechowywania i transportu środków smarnych obejmują:
- ustalenie właściwego sposobu transportu bliskiego środków smarnych oraz ich magazynowania od chwili, gdy pojemniki są dostarczane do zakładu i odbierane na jego terenie,
- oddzielenie nowych produktów od pojemników ze zużytym olejem,
- używanie oddzielnych pomp, węży i pojemników do przelewania dla każdej rodziny produktów,
- rotację produktów na zasadzie FIFO (First-in First-out, „pierwsze weszło pierwsze wyszło”),
- natychmiastowe usuwanie środków smarnych, których termin przydatności do użycia został przekroczony,
- wprowadzenie systemu kodowania kolorem oraz symboli identyfikacyjnych produktów,
- unikanie i zapobieganie zanieczyszczeniom.
Ponadto praktykowanie prawidłowych technik magazynowania i transportu bliskiego środków smarnych przynosi korzyści ekonomiczne oraz eksploatacyjne. Korzyści ekonomiczne są związane z zapobieganiem powstawaniu odpadów z powodów takich, jak:
- wyciek lub rozlanie na skutek uszkodzenia pojemników,
- zanieczyszczenia wskutek kontaktu z pyłem, cząstkami metalu, oparami, wilgocią itp.,
- degradacja spowodowana długotrwałym przechowywaniem,
- pozostałości produktu w pojemnikach w momencie utylizacji lub zwrotu,
- mieszanie ze sobą niekompatybilnych środków smarnych różnych marek lub typów,
- wycieki, rozlania i krople powstałe podczas napełniania zbiornika lub smarowania maszyny.
Korzyści operacyjne są związane z wydłużeniem czasu bezawaryjnej pracy maszyn i urządzeń. Powodują to takie czynniki, jak:
- zredukowanie czasu przestojów i kosztów napraw,
- zredukowanie czasu i nakładów pracy przy transporcie bliskim materiałów,
- systematyczne utrzymywanie porządku w zakładzie.
Metody transportu bliskiego beczek z olejem o pojemności 55 galonów
Przestrzeganie protokołów i procedur bezpieczeństwa podczas transportu olejów i smarów stałych jest niezwykle ważne, ponieważ zaniedbania w tym zakresie mogą prowadzić do zagrożenia dla bezpieczeństwa. Większość pakowanych środków smarnych jest sprzedawana na całym świecie w beczkach o pojemności 55 galonów (208,2 l), zaś ciężar beczek może wynosić ponad 400 funtów (181,4 kg). Beczki te muszą być transportowane na terenie zakładu z zachowaniem ostrożności i przy pomocy specjalnego sprzętu.
Najczęściej do transportu beczek w dużych ilościach lub na duże odległości używane są wózki widłowe. Do przenoszenia beczek 55-galonowych za pomocą wózków widłowych dostępnych jest wiele różnych urządzeń. Na przykład chwytaki i uchwyty do beczek umożliwiają operatorom szybkie i bezpieczne przemieszczanie pojedynczych lub wielu beczek. Oprócz posiadania wózków widłowych niektóre duże zakłady mogą zakupić takie urządzenia, jak przenośne sztaplarki, wciągniki łańcuchowe, wózki suwnicowe itp. Są one optymalną opcją dla wydajnego transportu bliskiego większej liczby beczek z olejem.
Jeżeli w zakładzie nie są dostępne wózki widłowe, które mogą pomóc w rozładunku beczek, możliwy jest wygodny rozładunek ciężarówek z ramp samochodowych lub za pomocą podnośników ręcznych (podnośników platformowych z napędem ręcznym). Do przewożenia beczek z miejsca rozładunku do magazynu mogą być używane ręczne wózki paletowe, ręczne wózki do transportu beczek i wózki transportowe trójkątne. Alternatywną opcją może być metoda zwykłego toczenia beczek po podłożu. Ważne jest jednak, aby dla bezpieczeństwa pracowników wykonywały to zawsze dwie osoby.
Zanieczyszczenia
Niewłaściwy transport wewnątrzzakładowy środków smarnych może prowadzić do ich zanieczyszczenia, co wpływa negatywnie na czas eksploatacji i parametry techniczne tych produktów oraz powoduje awarie smarowanego nimi sprzętu. Ważne jest, aby zapobiegać zanieczyszczeniom i dbać o czystość. – Największą szansą na wydłużenie żywotności komponentów i obniżenie kosztów operacyjnych jest skuteczne zarządzanie czystością płynów eksploatacyjnych – mówi Manuel Garcia.
Zanieczyszczenia są zazwyczaj zewnętrzne (obce cząstki, inne substancje) lub powstają w wyniku mieszania olejów o różnych lepkościach. Każde zanieczyszczenie może powodować zużycie kluczowych części smarowanego sprzętu oraz przyśpieszać utlenianie środków smarnych, co ostatecznie skraca ich żywotność i może poważnie uszkodzić ten sprzęt.
Przechowywanie i transport bliski pojemników ze środkami smarnymi
Aby wdrożyć światowej klasy program zarządzania smarowaniem, muszą być spełnione podstawowe techniki magazynowania i transportu bliskiego. – Nie ma znaczenia, jak doskonałe są nasze praktyki konserwacji prognozowanej i zapobiegawczej w każdym zakładzie, jeżeli nie możemy zapewnić odpowiedniego pod względem parametrów i czystego oleju we właściwym czasie i w odpowiedniej ilości w maszynach – mówi Manuel Garcia. Jak już wcześniej stwierdzono, program zarządzania smarowaniem powinien zaczynać się od odbioru produktów w odpowiedni sposób, zapewniający czystość środków smarnych oraz środowisko wolne od zanieczyszczeń. Wszystkie pojemniki ze środkami smarnymi muszą być odpowiednio oznakowane oraz oznaczone kodowo kolorami/symbolami, aby ograniczyć wszelkie ryzyko niewłaściwego zastosowania tych środków.
Na fot. 2 pokazano najnowocześniejszy dział magazynowania oleju, w którym zastosowano program kodowania kolorami z odpowiednimi etykietami na pojemnikach transferowych, zamykane szafki oraz środowisko o regulowanej temperaturze i z uszczelnionymi podłogami. Można zaobserwować doskonałe praktyki utrzymania porządku, które prowadzą do posiadania przez zakład najwyższej klasy programu utrzymania ruchu. Na fot. 3 pokazano system olejowy typu stacja oleju (ang. mini-bulk) z filtracją oleju nalewanego z pojemników magazynowych i wlewanego do nich, wraz z właściwym identyfikowaniem płynu oraz wbudowaną hermetyzacją wycieków dla bezpieczeństwa pracowników. Pokazane są również odpowietrzniki osuszające, które skutecznie usuwają wilgoć z przestrzeni nad zbiornikiem i oczyszczają powietrze z wszelkich cząstek, które mogą unosić się w powietrzu.
Pojemniki, które muszą być przechowywane na zewnątrz, muszą być oznakowane odpowiednimi etykietami odpornymi na warunki środowiskowe. Wspólne wytyczne dotyczące zapewnienia bezbłędnej realizacji procesów obejmują:
- odpowiednio oznakowane dozowniki oleju z właściwym środkiem smarnym i kodowanymi kolorem pokrywami,
- zakodowany symbol (-e),
- znaczniki środka smarnego na zbiornikach do napełniania olejem urządzeń.
Przechowywanie środków smarnych na zewnątrz budynków
Jak stwierdza Manuel Garcia: – Beczki przechowywane w pozycji pionowej i na zewnątrz budynków, czyli w środowisku, w którym panuje wilgoć, będą oddychać. Polega to na tym, że beczki będą wypuszczać powietrze z przestrzeni nad olejem, gdy nagrzeją się w ciągu dnia, oraz będą wciągać powietrze i wilgoć do środka podczas procesu schładzania w ciągu nocy (rys. 4). Jeśli smary są przechowywane na zewnątrz, to preferowane jest, aby beczki były osłonięte i umieszczone w pozycji poziomej, tak aby korki beczek znajdowały się na godzinie dziewiątej i trzeciej tarczy zegara, równolegle do podłoża (rys. 5). Zapobiega to przedostawaniu się wilgoci do oleju, ponieważ beczki oddychają wraz ze zmianą temperatury.
Powszechne zasady przechowywania beczek 55-galonowych na zewnątrz budynków. Należy:
- przechowywać pojemniki ponad ziemią,
- przykrywać miejsce składowania beczek,
- umieścić beczki tak, aby ich korki znajdowały się na godzinie dziewiątej i trzeciej tarczy zegara,
- zadbać o odpowiednie oznakowanie, ponieważ etykiety nie są odporne na warunki atmosferyczne,
- jeśli beczki nie są składowane pod zadaszeniem, osłaniać pokrywy beczek.
Powszechne zasady dotyczące składowania pojemników zbiorczych:
- pojemniki muszą być odpowiednio oznakowane w celu łatwej identyfikacji,
- poszczególne pompy i węże muszą być posegregowane według rodziny produktów,
- należy stosować odpowietrzniki z osuszaczem,
- może być wymagana hermetyzacja wycieków płynów.
Odpowiednio oznaczone narzędzia dozujące mogą zapobiec przedostawaniu się zanieczyszczeń do środków smarnych. Istnieją różne rodzaje narzędzi dozujących, które można wykorzystać do przenoszenia produktów z wiader, beczek, zbiorników itp. Niektóre z tych narzędzi to kraniki do beczek, stojaki na beczki typu kołyskowego, ręczne lub pneumatyczne pompy do beczek, pompy do wiader z dźwignią, pojemniki metalowe, naolejacze pistoletowe, jednostki pompujące z filtrami, wózki filtrujące itp.
Degradacja środków smarnych podczas ich przechowywania
Miejsce przechowywania środka smarnego powinno być zorganizowane w sposób bezpieczny i kontrolowany oraz spełniać wymagania lokalnych przepisów i BHP. Długotrwałe przechowywanie w miejscu o umiarkowanej temperaturze i wilgotności powietrza oraz w innych właściwych warunkach przechowywania, zgodnych z zaleceniami producenta środka smarnego, ma minimalny wpływ na jakość produktu. W tabeli 1 podano orientacyjne maksymalne, zwykle zalecane czasy magazynowania produktów, które mogą ulec degradacji. Ważne jest jednak, aby skonsultować się z producentem konkretnego produktu w celu uzyskania dokładnych zaleceń dotyczących przechowywania.
Wszystkie środki smarne mają podany na etykiecie sugerowany przez producenta okres trwałości, który jest zwykle oparty na składzie chemicznym produktu i dodatkach użytych do jego wytworzenia. Na przykład oleje samochodowe z wieloma dodatkami (takie jak oleje silnikowe, przekładniowe itp.) mogą mieć okres przydatności do użycia wynoszący około pięciu lat. I odwrotnie, niektóre produkty, takie jak oleje do cięcia, mogą mieć okres trwałości około jednego roku w przypadku kompozycji rozpuszczalnych w wodzie i trzech lat w przypadku czystego produktu. Smary miękkie wg klasyfikacji konsystencji NLGI (Amerykański Instytut Smarów Plastycznych, National Lubricating Greases Institute), czyli Klasy 0 i bardziej miękkie, mogą być przechowywane przez okres od około jednego roku do dwóch lat, podczas gdy Klasy 1 i bardziej twarde przez około trzy lata. Inne przykłady to oleje bazowe, oleje z dodatkami lekkimi i oleje przemysłowe (takie jak oleje hydrauliczne, oleje do pomp próżniowych itp.), które można przechowywać przez około trzy lata.
Jak już wcześniej wspomniano, w celu zapobieżenia wygaśnięciu produktów konieczne jest wprowadzenie rotacji FIFO. Optymalnie, produkty powinny być zawsze przechowywane zgodnie z zaleceniami producenta dotyczącymi okresu przydatności do użytku. Ponadto istnieją ogólne wytyczne, których należy przestrzegać, aby uzyskać dobry program przechowywania i transportu bliskiego środków smarnych:
- Oddawać do utylizacji produkty z zapasów magazynowych, których termin ważności upłynął, oraz wszelkie produkty nieużywane lub „niemożliwe do zidentyfikowania”.
- Stworzyć etykiety ścienne dla przechowywanych beczek z olejem, stosując oznaczenia kodami kolorowymi według kategorii produktu.
- Ustawić pojemnik na zużyty olej (odpowiednio oznakowany), do którego będzie miała łatwy dostęp firma zewnętrzna zajmująca się recyklingiem.
- W strefie przechowywania środków smarnych pożądane jest odpowiednie oświetlenie oraz regulowana temperatura otoczenia
- Używać pomp do przenoszenia oleju oznaczonych kolorami i osobnych dla każdego środka smarnego.
- Zakupić pojemniki do przenoszenia oleju oznaczone kolorami, aby pasowały do pomp i znaczników sprzętu.
- Zapewnić ciągłe szkolenia personelu.
Zapewnienie właściwego przechowywania i transportu bliskiego środków smarnych jest istotnym zadaniem każdego zakładu, ale aby było ono dobrze realizowane, kierownictwo danej organizacji musi wziąć za to odpowiedzialność.
Dr Yulia Sosa, freelancerka i autorka artykułów technicznych. Mieszka w Peachtree City, stan Georgia (USA). Artykuł ten ukazał się po raz pierwszy w Tribology & Lubrication Technology (TLT), miesięczniku Stowarzyszenia Tribologów i Inżynierów Smarowania (STLE), międzynarodowego stowarzyszenia zawodowego typu not-for-profit z siedzibą w Park Ridge (stan Illinois, USA). www.stle.org.
