Wyposażenie magazynu w odpowiednie oświetlenie stanowi tzw. czynnik krytyczny, niezbędny do tego, by pracownicy mogli wykonywać swoje zadania w sposób dokładny, wydajny i bezpieczny. Należy poznać wymogi dotyczące właściwego oświetlenia, biorąc pod uwagę rodzaj wykonywanych w różnych miejscach zadań, wymagane natężenie oraz kolor światła niezbędnego do ich realizacji, a także układ samego magazynu.
Do najczęściej stosowanych w magazynach typów oświetlenia należą obecnie lampy wyładowcze typu HID (ang. High-Intensity Discharge). W zależności od technologii wytwarzania światła zapewniają one szeroką gamę parametrów, dotyczących wydajności i kosztów.
Oświetlenie jarzeniowe
Lampy jarzeniowe, mające zwykle kształt prostych, cylindrycznych baniek, są odpowiednie do stosowania nawet magazynach z materiałami niewielkich rozmiarów, w których wymagana jest znaczna ilość światła białego.
Do wytwarzania światła lampy te wykorzystują wyładowanie w postaci łuku elektrycznego w niskociśnieniowym środowisku oparów rtęci – powstaje wówczas promieniowanie ultrafioletowe, które aktywuje powłokę luminoforową, znajdującą się po wewnętrznej stronie bańki szklanej. Do oświetlenia jarzeniowego wykorzystuje się urządzenie zasilające zwane statecznikiem lampy wyładowczej, którego zadaniem jest stabilizacja chwiejnego poziomu energii. Dzięki temu możliwe jest utrzymanie stałego poziomu emisji światła lampy.
Przy żywotności wynoszącej ok. 10 000 godzin i jasności od 45 do 90 lumenów na wat, systemy jarzeniowe uznaje się za oświetlenie oferujące właściwą trwałość i wydajność. Ze względu na wydłużony kształt bańki jarzeniowej rozproszenie emitowanego światła jest niezwykle trudne do kontrolowania. Z tego powodu jarzeniówki są najbardziej wydajne po zamontowaniu na wysokości 4,5 m lub mniejszej, zwłaszcza w magazynach, w których jest wysoko podwieszony sufit, wymagających światła o jasności 100 lumenów na wat lub wyższej.
Lampy jarzeniowe wytwarzają najczęściej pożądane światło białe w przeciwieństwie do innych lamp wyładowczych, które emitują światło o odcieniu żółtym lub zielonym. Dla zastosowań, w których określenie barwy ma duże znaczenie, stosuje się system oświetleniowy z wysokim wskaźnikiem oddawania barw CRI (ang. Color Rendering Index). Wykorzystując zdolność źródła światła do przedstawiania rzeczywistych barw, pomiaru wskaźnika CRI dokonuje się w skali od 1 do 100, gdzie 100 oznacza poziom, na którym kolory oddawane są w najbardziej naturalny sposób. Oświetlenie jarzeniowe, które na tej skali znajduje się znacznie wyżej niż inne lampy wyładowcze, posiada wskaźnik równy 80.
Lampy wyładowcze HID
Do lamp wyładowczych zaliczają się niskoprężne lampy rtęciowe (ang. Mercury Vapor – MV), lampy metalohalogenkowe (ang. Metal Halide – MH), niskoprężne lampy sodowe (ang. Low-Pressure Sodium – LPS) i wysokoprężne lampy sodowe (ang. High-Pressure Sodium – HPS). Podobnie jak w przypadku lamp jarzeniowych, lampy wyładowcze HID (ang. High-Intensity Discharge) działają w oparciu o przepływ prądu elektrycznego przez opary zawierające różne pierwiastki. Wyładowanie elektryczne ma tu miejsce w środowisku o wysokim ciśnieniu i bardzo wysokiej temperaturze – chodzi o to, aby mógł powstać łuk elektryczny. Chociaż instalacja tego typu źródła światła jest znacznie droższa niż w przypadku oświetlenia jarzeniowego, to jednak jedna lampa HID potrafi wytworzyć taką samą ilość światła, co wiele systemów jarzeniowych.
Lampy z zawartością oparów rtęci – pierwsze lampy wyładowcze – oferują światło o jasności od 30 do 60 lumenów na wat i mają żywotność do 24 000 godzin. Jednak w miarę upływu czasu wyjściowa moc świetlna tych lamp pogarsza się, ograniczając tym samym ich wydajność w magazynach. Lampy te potrzebują od czterech do siedmiu minut na rozgrzanie i osiągnięcie maksymalnej mocy świetlnej. Pierwsze lampy rtęciowe miały bardzo słaby wskaźnik oddawania barw CRI, jednak od tego czasu – dzięki zastosowaniu warstwy luminoforu pokrywającego wnętrze bańki – zostały znacznie udoskonalone.
Lampy metalohalogenkowe, cechujące się promieniowaniem pochodzącym od różnych pierwiastków metalicznych, wytwarzają światło o jasności od 60 do 90 lumenów na wat. Ten typ lamp można stosować na wysokościach przekraczających 4,5 m, ponieważ nawet wówczas do podłogi nadal dociera wystarczająca ilość światła.
Oświetlenie metalohalogenkowe działa od 7500 do 20 000 godzin, w zależności od mocy zastosowanych żarówek. Podobnie jak w przypadku wysokoprężnych lamp sodowych, możliwa jest tu dokładna kontrola rozproszenia światła, ponieważ światło emitowane jest z niewielkiej rurki wyładowczej, a nie z całej powierzchni bańki czy lampy. Lampy metalohalogenkowe mają wskaźnik CRI równy 65. Wytwarzane przez nie białe światło sprawia, że magazyn wydaje się jaśniejszy niż przy zastosowaniu oświetlenia z wysokoprężnymi lampami sodowymi.
Autor: Megan McCoy, Plant Engineering USA
