Pomimo rozwoju nowoczesnych technologii, mających na celu automatyzację procesów zachodzących w magazynach, są takie miejsca, w których okazuje się niezastąpione przemieszczanie ładunków za pomocą wózków ręcznych. Warto zwrócić uwagę na fakt, że postęp techniczny objął również tę formę transportu zakładowego.
Wózki ręczne paletowe
Nowoczesne wózki ręczne paletowe stanowią doskonałe narzędzie wykorzystywane do przemieszczania ładunków na paletach lub w pojemnikach. Udźwig niektórych modeli urządzeń tego typu osiąga nawet 2500 kg. Dzięki zastosowaniu stopów lekkich masa wózków ręcznych jest stosunkowo niewielka. Układ kierowniczy zapewnia obrót o 190o . Prowadzenie odbywa się za pomocą ergonomicznej dźwigni.
Odpowiednie zakończenie wideł sprawia, że operacja wjeżdżania pod paletę jest znacznie ułatwiona. Dzięki zastosowaniu technologii malowania epoksydowego urządzenie przez długi czas ma duże walory estetyczne. Inną technologią wykorzystywaną do pokrywania powierzchni wózków ręcznych jest malowanie proszkowe. W trudnych warunkach egzamin na pewno zdadzą wózki z powłoką ocynkowaną.
W ręcznych wózkach ważne są agregaty hydrauliczne, które odpowiedzialne są za podnoszenie. Dzięki nim zaledwie kilka ruchów dźwignią wystarczy do podniesienia wideł. Oprócz tego urządzenia te pracują jako ograniczniki obciążenia. W przypadku, gdy maksymalny udźwig zostanie przekroczony, a ciśnienie oleju w agregacie przewyższy maksymalny limit, zawór automatycznie zatrzyma podnoszenie wózka.
Ręczne wózki paletowe dostępne są również w wersji niskoprofilowej, dzięki czemu uzyskujemy minimalną wysokość wideł wynoszącą ok. 50 mm. W przypadku obiektów o pochyłej powierzchni warto zadbać o to, aby wózek wyposażony był w hamulec. W wózkach ręcznych paletowych zastosowanie dużych kół ma na celu zredukowanie wysiłku podczas pracy.
Przy zakupie wózka z pewnością należy zwrócić uwagę na materiał, z którego wykonane są rolki. Powinien on być dobrany z uwzględnieniem rodzaju i warunków powierzchni jezdnej oraz oporu jazdy.
Decydując się na wybór wózka ręcznego, należy uwzględnić również jego parametry. Tabela 2. zawiera zestawienie podstawowych parametrów wózków ręcznych paletowych na przykładzie oferty firmy Pramac.
Niektóre modele urządzeń przeznaczonych do transportu ręcznego paletowego spełniają również wymagania przewidziane dla zakładów i magazynów branży spożywczej, takich jak zakłady przetwórstwa mięsnego, mleczarnie, zakłady farmaceutyczne, zakłady tłuszczowe itp. W miejscach tych zastosowanie znajdują wózki ręczne wykonane ze stali nierdzewnej. Ich estetykę dodatkowo poprawia proces elektrycznego polerowania. Z materiału tego wykonana jest również rama wideł, pompa hydrauliczna, rączka, tłok, a także łożyska. Dzięki temu zostają również spełnione wymagania dotyczące higieny w miejscach o agresywnym środowisku. Konstrukcja zapewnia łatwe czyszczenie, a nylonowe rolki i koła gwarantują niezabrudzoną powierzchnię.
Przewiezie i zważy
W magazynach, spedycji oraz w transporcie paletyzowanych ładunków zastosowanie znajdują wózki ręczne wyposażone w wagi. Dzięki czytelnemu wyświetlaczowi operator ma możliwość łatwego odczytania masy przewożonego materiału. Rozbudowane funkcje terminala wagowego pozwalają na liczenie jednostek, a także na ich dodawanie i sumowanie. Przydatna może okazać się również podręczna pamięć.
Układ zasilania wagi wykorzystuje akumulator zapewniający do 50 godzin ciągłej pracy. W przypadku pracy stanowiskowej istnieje możliwość zasilania wagi za pomocą zewnętrznego zasilacza. Dostępne są również wózki ręczne paletowe z zabudowaną wagą i drukarką termiczną.
Przewiezie i podniesie
Do ręcznego transportu i podnoszenia wykorzystywane są wózki ręczne podnośnikowe. Mechanizm wykorzystuje stalowe łańcuchy, za pomocą których podnoszone są widły z ładunkiem. Agregaty hydrauliczne wyposażone są w ograniczniki udźwigu, zabezpieczające konstrukcję przed uszkodzeniem. Tego typu urządzenia służą do różnego rodzaju prac załadowczo-wyładowczych, np. układania palet z towarem na regałach. Możliwość łatwego manewrowania operator uzyskuje dzięki niewielkiej masie wózka.
Nożycowe wózki ręczne doskonale nadają się do pracy w ciągach technologicznych jako narzędzia ręcznego transportu i podnoszenia. Wózki te nazywane są „nożycowymi” ze względu na charakterystyczną konstrukcję przypominającą kształt nożyc. Jest to idealne rozwiązanie wykorzystywane do wspomagania maszyn produkcyjnych, sortowni itp. Za pomocą takiego wózka możemy podnieść ładunek o masie nawet 1000 kg na wysokość 80 cm.
Za zachowanie równowagi odpowiedzialne są przednie i tylne stabilizatory zabezpieczające przed kołysaniem i ruchami we wszystkich kierunkach. Warto również zwrócić uwagę na zastosowanie automatycznego zwolnienia prędkości unoszenia ciężkich ładunków. Bezpieczeństwo przy podnoszeniu zapewnia mechanizm blokujący przesuwanie się wózka podczas unoszenia wideł. Wózki nożycowe dostępne są również w wersjach z podnoszeniem elektrycznym.
Wózki ręczne dwukołowe
Wózki ręczne dwukołowe doskonale nadają się do przemieszczania paczek, skrzynek, worków, urządzeń itp. Wózki dwukołowe Expresso mają konstrukcję aluminiową. Cechują je lekki, aluminiowy korpus, uniwersalne możliwości oraz ergonomiczna budowa. Urządzenia te mają wiele wymiennych podzespołów, takich jak chociażby koła czy szufle. W wózkach tych stosuje się koła pneumatyczne lub pełne. Urządzenia tego typu występują również w wersjach składanych oraz przeznaczonych do transportu urządzeń AGD.
Na szczególną uwagę zasługują wózki dwukołowe napędzane elektrycznie, przeznaczone do przemieszczania ładunków po schodach. Mają one wbudowany napęd oraz akumulator.
W magazynach paliw zastosowanie z pewnością znajdą wózki dwukołowe, przeznaczone do transportowania beczek. Wyposażone są one w obejmę zabezpieczającą ładunek przed upadkiem. Niektóre modele wózków dwukołowych są dobrym narzędziem do przemieszczania butli gazowych. Urządzenia te są dostępne w wersjach do przewożenia jednej oraz dwóch butli.
W magazynach budowlanych i w składach drewna zastosowanie znajdują wózki specjalistyczne przeznaczone do przewożenia nietypowych materiałów, np. płyt.
Wózki platformowe
Wózki platformowe uniwersalne wykorzystywane są do różnego rodzaju zadań transportowych. Blaty urządzeń tych wykonane są ze sklejki wodoodpornej, płyty wiórowej lub blachy ocynkowanej. Dostępne są również wózki platformowe z konstrukcjami aluminiowymi. Maksymalny udźwig urządzeń tego typu osiąga nawet 600 kg. Koła wyposażone są w łożyska kulkowe i szare oponki lub łożyska wałeczkowe i czarne oponki. Wózki platformowe nabyć można również w wersjach jedno- i dwuburtowych. Niektóre modele mają burty mocowane na tulejkach, co daje nam możliwość szybkiego montażu i demontażu.
Wózki platformowe ze składanym uchwytem, dzięki zastosowaniu składanej poręczy zajmują bardzo mało miejsca. Dostępne są z platformą pełną i ażurową. W przypadku konstrukcji ażurowej znacznie zmniejsza się waga wózka. Elastyczne koła dobrze się spisują na nierównych powierzchniach. Do transportu towarów drobnicowych idealne są wózki osiatkowane, wyposażone w boczne ściany, mocowane za pomocą prowadnic. Wózki te oferowane są w wersji niskiej i wysokiej.
Wózki koszowe i kontenerowe mają ściany mocowane na zawiasach. W środku do dyspozycji są półki o udźwigu do 100 kg. Również na bazie platformy wykonane są wózki półkowe przeznaczone do transportu i magazynowania towarów o mniejszych gabarytach. Konstrukcja wykorzystuje stalowe rury oraz półki wykonane z gładkiej, antypoślizgowej płyty.
Ręcznie 10 t
Urządzenia służące do przemieszczania ciężkich maszyn, szaf, skrzyń składają się z wózka przedniego ze skrętnym dyszlem oraz wózka tylnego z regulowanym rozstawem rolek. Wózki wykorzystują bieżnik poliuretanowy, zapewniający dużą odporność na ścieranie oraz bezśladową jazdę. Dzięki takiemu zestawowi możemy przemieścić ładunek od 5 do 10 t.
Elektryczny napęd
Do przestrzeni o ograniczonych powierzchniach, takich jak chociażby samochody ciężarowe, niewielkie magazyny lub wąskie przejścia, idealnie nadają się wózki elektryczne prowadzone. Udźwig urządzeń tego typu osiąga do 2200 kg. Podwozia wykonywane są ze stali wysokiej jakości, charakteryzującej się dużą wytrzymałością.
Źródło: Intex
Sterowanie urządzeniem odbywa się z wykorzystaniem dużego, ergonomicznego uchwytu, wyposażonego w przycisk kontroli kierunku i prędkości. Dodatkowo ergonomię poprawia zdublowanie funkcji podnoszenia, umieszczonej po obu stronach uchwytu. Za gromadzenie energii odpowiedzialne są akumulatory o napięciu 24 V i pojemności od 74 do 100 Ah. Na ciekłokrystalicznym wyświetlaczu operator informowany jest o stanie naładowania akumulatora oraz liczbie przepracowanych godzin. Wózki te charakteryzują się dużą zwrotnością dzięki niewielkim rozmiarom oraz bardzo prostą i wygodną obsługą. Hamowanie odbywa się po zwolnieniu przycisku jazdy. Nowoczesne wózki elektryczne są wyposażone w układy sterowania typu MOSFET, pozwalające na łatwe i elastyczne użytkowanie.
Wykorzystywana technologia SEM (Saparetly Excited Motors), polegająca na oddzielnym włączaniu silników, zapewnia lepszą kontrolę prędkości i zwiększenie precyzji podczas manewrowania. Dodatkową oszczędność prądu uzyskujemy dzięki systemowi hamulców z odzyskaniem energii.
Do przewozu palet i pojemników na duże odległości, z podwyższoną prędkością, wykorzystywane są wózki elektryczne z podestem, na którym przebywać może operator podczas jazdy. Dla zwiększenia bezpieczeństwa podest jest dodatkowo wzmocniony za pomocą poszycia z PVC. W niektórych modelach wózków firmy Komatsu w podestach instalowane są czujniki wykrywające obecność operatora. W momencie kiedy schodzi on z wózka, automatycznie zostaje wyłączona trakcja. Firma Komatsu wykorzystuje również układ Hydrautronics, zabezpieczający tylną oś kół przed poruszaniem się do tyłu i do przodu, poprzez elektrycznie sterowane cylindry hydrauliczne.
Z pewnością komfort podczas wymiany akumulatora poprawią rolki, po których jest on przesuwany. Dzięki temu zredukowany jest wysiłek podczas wykonywania tej czynności.
Elektryczne podnoszenie
Wózki ręczne z elektrycznym podnoszeniem stanowią dobre narzędzie do stabilnego podnoszenia ciężkich ładunków. Urządzenia tego typu pozwalają na załadunek, rozładunek i układanie materiałów w obiektach wysokiego składowania. Istotne jest w wózkach tych zastosowanie systemu kontrolnego, dzięki któremu w przypadku słabej mocy akumulatora, blokowana jest funkcja podnoszenia. Stabilność urządzenia podczas pracy na dużych wysokościach poprawiają nastawne podkładki. Wykorzystywany maszt cechuje się kompaktową, bardzo wytrzymałą obudową. Ergonomię obsługi zapewniają duże przyciski. Stacyjka z kluczykiem zabezpiecza wózek przez niepożądanym włączeniem. Maksymalny udźwig osiąga 1200 kg, natomiast maksymalna wysokość podnoszenia wynosi do 3,5 m. Masa wózków z akumulatorem w zależności od modelu i maksymalnego udźwigu mieści się w przedziale od 290 do 485 kg. Za hamowanie odpowiedzialne są mechaniczne hamulce. Koła jezdne wykonane są z gumy lub poliuretanu, natomiast koła po stronie obciążenia z nylonu. Do obsługi urządzenia wystarcza jedna dźwignia.
Elektryczny napęd i podnoszenie
Urządzenia tego typu oprócz elektrycznego napędu mają elektryczny mechanizm podnoszenia, dzięki czemu stają się idealnym rozwiązaniem dla przestrzeni o średniej wielkości. Całkowite wyeliminowanie ręcznej obsługi dzięki pełnej elektryce powoduje, że wózki te znajdują szerokie zastosowanie przy pracach załadowczo-wyładowczych. Dzięki użyciu w niektórych modelach niewyciekających akumulatorów żelowych, urządzenia te mogą być stosowane również w miejscach o wysokich standardach higieny (przemysł spożywczy, chemiczny, farmaceutyczny itp.). Pojemność takich akumulatorów osiąga 74 lub 100 Ah. Napięcie instalacji elektrycznej wynosi 12 lub 24 V. Duży motylowy dyszel pozwala na dokładne sterowanie urządzeniem. Maksymalny udźwig wózków osiąga 1200–1500 kg, natomiast maksymalna wysokość podnoszenia 3,5 m. Urządzenia tego typu poruszają się z prędkością do 5 km/godz. W zależności od modelu, zastosowanych akumulatorów oraz maksymalnego udźwigu masa wózka wynosi do 580 kg. Podczas jazdy z obciążeniem wózki te są w stanie pokonać 5-procentowe pochylenie, natomiast dwukrotnie większe w czasie jazdy bez ładunku. Modele o wyższych maksymalnych udźwigach są wyposażone w elektryczne hamulce oraz elektryczną kontrolę prędkości. Moc silników trakcyjnych wynosi 0,7 kW, natomiast silników podnośnikowych od 1,6–2,2 kW.
Na rynku dostępne są również wózki, które są projektowane z uwzględnieniem szczególnych potrzeb i wymagań użytkownika. Najczęściej urządzenia tego typu przystosowane są do przemieszczania ładunków o nietypowych gabarytach.
Nieco prawa
Pamiętać należy o tym, że pomimo stosowania zaawansowanych technologii w wózkach ręcznych, istotne są również zasady bezpiecznej pracy. O tym, czy zastosujemy wózek poruszany ręcznie czy za pomocą energii elektrycznej, decydują między innymi przepisy dotyczące organizacji ręcznych prac transportowych. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. nr 26 z 2000 r., poz. 313) określa szczegółowe wymagania w tym zakresie.
Masa przedmiotów przenoszonych przez jednego pracownika nie może przekraczać 30 kg przy pracy stałej oraz 50 kg przy pracy dorywczej. Niedopuszczalne jest ręczne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 30 kg na wysokość powyżej 4 m lub odległość przekraczającą 25 m. Podczas oburęcznego przemieszczania siła użyta przez pracownika niezbędna do zapoczątkowania ruchu przedmiotu nie może przekroczyć wartości 300 N przy pchaniu oraz 250 N przy ciągnięciu.
W rozdziale 6. zawarte są zasady, których powinniśmy przestrzegać przy przemieszczaniu ładunków za pomocą poruszanych ręcznie wózków i taczek. W świetle przepisów dopuszczalna masa ładunku przemieszczanego na wózku po płaskiej i twardej powierzchni nie może przekraczać 450 kg na pracownika, łącznie z masą wózka. W przypadku przemieszczania ładunku po pochyleniach większych niż 5% masa ładunku łącznie z wózkiem nie powinna przekroczyć 350 kg. Przepisy zabraniają ręcznego przemieszczania ładunków na wózkach po pochyleniach większych niż 8% na odległość większą niż 200 m. Ważne jest, aby wózki zapewniały stabilność przy załadunku i rozładunku.
Istotny jest również sposób ładowania oraz rozmieszczania ładunków na wózkach. Pamiętać należy o tym, aby obciążenie było stabilne podczas przemieszczania. Przedmioty przewożone na wózkach nie powinny wystawać poza jego obrys i przysłaniać pola widzenia.
Autor: Damian Żabicki
