Jakość powietrza jest bardzo ważna zarówno w środowisku domowym, jak i w zakładzie pracy. Połowę dnia spędzamy w pracy, dlatego też urządzenia zapewniające odpowiednią wentylację powinny być właściwe. Bez tego zagrożone może być zdrowie pracowników – dotyczy to także zakładów przemysłowych.
W przedsiębiorstwach, w których pracownicy są narażeni na działanie wysokich temperatur, dobra klimatyzacja jest na wagę złota. Podobnie jak w zakładach, w których pracownicy przebywają w warunkach dużego zapylenia. Przebywanie w miejscu pracy, w którym nie ma odpowiedniej wentylacji, może mieć negatywne skutki zdrowotne – rozmaite choroby mogą być przez dłuższy czas niezauważone i pojawić się po wielu latach. Niewłaściwa temperatura w pomieszczeniu negatywnie wpływa także na efektywność pracy. Przy zbyt wysokich temperaturach w pomieszczeniach spada koncentracja pracowników, co w przypadku zakładów przemysłowych może być niebezpieczne – niski poziom koncentracji może bowiem skutkować wypadkami w zakładach przemysłowych. Optymalna temperatura wynosi około 20°C. Utrzymywanie właściwych warunków termicznych zapewnia odpowiednia klimatyzacja. Właściwa wentylacja to ochrona nie tylko przed temperaturą czy zapyleniem, ale też np. przed oparami substancji niebezpiecznych dla ludzkiego zdrowia. Mamy z nimi do czynienia w bardzo wielu zakładach chociażby przemysłu chemicznego. Wadliwie funkcjonujące urządzenia klimatyzacyjne w takim wypadku mogą mieć bardzo negatywne skutki, powodując chociażby zatrucia.
Przemysłowe systemy klimatyzacji precyzyjnej (według Otech) cechują się następującymi parametrami:
- elastyczność konstrukcji – budowa modularna umożliwiająca w razie potrzeby rozbudowę systemu,
- stały monitoring oraz kontrola parametrów środowiskowych, takich jak temperatura oraz wilgotność względna,
- zdalne powiadamianie o awariach oraz sytuacjach zagrożeń,
- praca redundantna zapewniająca ciągłość działania systemu – w przypadku awarii jednego z podzespołów systemu moduły zastępcze zapewniają utrzymanie parametrów środowiskowych do czasu interwencji serwisu.
W zależności od branży przemysłu różne są potrzeby wentylacji powietrza. W jednych zakładach wymiana powietrza musi następować bardzo często, w innych rzadziej. Niezależnie jednak od częstotliwości każdy pracodawca, bez względu na sytuację, musi zapewniać swoim pracownikom odpowiednie warunki pracy. A elementem tych ostatnich jest między innymi dbałość o jakość powietrza, którym oddychają pracownicy.
Poza częstotliwością wymiany powietrza różna może być także prędkość, z jaką porusza się powietrze, oraz technologia, która zapewnia wymianę powietrza w zakładzie przemysłowym. Wentylacja może mieć charakter mechaniczny (przy użyciu rozmaitych wentylatorów), wyporowy (wentylacja, która dzieli pomieszczenia na dwie części – jedna z nich jest wolna od zanieczyszczeń) oraz laminarny.
W zakładach przemysłowych na coraz szerszą skalę znajduje zastosowanie tak zwany system HVAC (Heating, Ventilation and Air Conditioning – ogrzewanie, wentylacja i klimatyzacja). HVAC to urządzenia odpowiedzialne za zapewnienie komfortu cieplnego w zakładach przemysłowych – co najczęściej wiąże się z odpowiednią wymianą powietrza i skutkuje zmianą temperatury. Innymi słowy HVAC to nowoczesna klimatyzacja, mająca zastosowanie w zakładach przemysłowych.
Sam skrót HVAC bywa modyfikowany. Spotykamy się na przykład z pojęciem HVAC&R lub HAVACR (gdzie R oznacza chłodzenie – od angielskiego refrigeration). W zasadzie dziś przyjmuje się, że w skład określenia HVAC wchodzi również chłodzenie. Inną modyfikacją skrótu jest HVAC-R&I, gdzie I oznacza izolację – z angielskiego insulation.
Podstawą sukcesu zakładu przemysłowego jest odpowiednio zaprojektowany system HVAC. Właściwa wentylacja, zapewniana przez HVAC, może poprawić jakość pracy, a ponadto przyczynić się do oszczędności. Sporym zainteresowaniem cieszą się bowiem centrale wentylacyjne z odzyskaniem ciepła. Zapewniają one kontrolowaną wymianę powietrza, przy jednoczesnym oczyszczaniu i ogrzewaniu powietrza zewnętrznego wskutek odzyskania ciepła z powietrza wywiewnego.
Inwestycja w dobry system HVAC jest więc opłacalna, ponieważ przynosi wymierne skutki w przyszłości – zarówno finansowe, jak i te wynikające z ogólnego zadowolenia pracowników z warunków pracy. Właściwa instalacja HVAC w zakładach produkcyjnych wymaga odpowiednich kwalifikacji i profesjonalizmu zarówno na etapie projektowania, jak i instalacji. Urządzenia wymieniające powietrze muszą być dostosowane do działania w konkretnym zakładzie przemysłowym – a każde tego typu przedsiębiorstwo ma własną specyfikę, wynikającą z działania takich, a nie innych maszyn, których praca powoduje rozmaite zmiany termiczne. Jest wiele czynników, które należy wziąć pod uwagę, zanim przystąpi się do instalowania systemu HVAC w firmie.
Warto także skonsultować się z ekspertami np. ze Stowarzyszenia Polska Wentylacja. Celem jego działania jest dostarczenie kompleksowej wiedzy o wentylacji pomieszczeń i jakości powietrza w budynkach. Jest to organizacja typu non profit, która skupia specjalistów i entuzjastów, zajmujących się wentylacją. Stowarzyszenie dokonało klasyfikacji systemów wentylacji pod względem wielu kryteriów (Tab. 1).
W dzisiejszych czasach, kiedy wzrastają oczekiwania pracowników, którzy chcą pracować w jak najlepszych warunkach, i kiedy jednocześnie mamy do czynienia z coraz większą kontrolą bezpieczeństwa w pracy (co wynika ze standardów unijnych), dbałość o wentylację wydaje się jednym z kluczowych zagadnień. Wadliwie funkcjonująca klimatyzacja może bowiem spowodować wiele problemów, chociażby zdrowotnych. Należy pamiętać o wymianie filtrów – na szczęście wiele urządzeń klimatyzacyjnych ma sygnalizator informujący o stopniu zużycia filtra. Jeżeli urządzenie nie ma takiego sygnalizatora, filtr wymaga czyszczenia w terminie podanym przez serwisanta.
Autor: Jacek Butlewski
