Wymagania klientów wciąż rosną. Prucz spełnienia oczekiwań dotyczących jakości produktu, krytycznym staje się czas, w jakim ów produkt może być dostarczony. Stworzenie sieci logistycznej jest gwarancją właściwego przepływu surowców i wyrobów.
Sieci logistyczne to rodzaj sieci gospodarczych, gdzie grupa niezależnych firm konkuruje i kooperuje w celu poprawy sprawności i efektywności przepływu produktów oraz informacji zgodnie z oczekiwaniami klientów. Nazwa „sieć logistyczna” występuje zamiennie z określeniem „sieć dostaw” lub zintegrowany łańcuch dostaw. Tworzenie sieci dostaw to projektowanie, dobieranie i integrowanie poszczególnych jej ogniw, a także koordynowanie ich działania. To budowanie więzi i zależności między uczestnikami sieci logistycznej.
Elementy sieci logistycznej
Sieć dostaw stanowi system dosyć złożony, dlatego też wyróżnić można w nim kilka podprocesów. Pierwszy z nich to wyrób, który obejmuje czynności związane z produkcją. Ważne jest bowiem nie tylko projektowanie wyrobów, ale również wymagania, które dotyczą takich aspektów, jak transport, zapasy czy też terminy dostaw. W ramach sieci logistycznej istotna pozostaje także produkcja, dzięki której powstaje wartość dodana w toku wytwarzania wyrobu. Proces ten w znacznej mierze wpływa nie tylko na zapasy, ale także na transport, czy też na terminy dostaw. Aby produkcja przebiegała właściwie, niezbędne jest odpowiednie zaopatrzenie. Należycie powinny być dobrane kryteria dotyczące zakupów na wszystkich etapach produkcji. Wyprodukowane wyroby muszą być dostarczone do odbiorców. Dlatego też ważnym procesem jest dystrybucja, która stanowi łącznik pomiędzy produkcją a rynkiem. Ostatni element sieci to zarządzanie popytem, czyli kilka wzajemnie powiązanych czynników, jak prognozowanie, realizowanie zamówień klientów, czy też działania wspomagające sprzedaż.
Przepływy w sieciach logistycznych
Na procesy, które zachodzą w sieciach logistycznych, składają się trzy płaszczyzny – przepływ materiałów, przepływ informacji oraz przepływ finansów. W kontekście przepływu materiałów kluczowe pozostają procesy związane z przygotowaniem, a także zaopatrzeniem linii produkcyjnej. Nie mniej istotne jest także takie rozwiązanie elementów logistyki, dzięki któremu szybko i sprawnie przebiega usuwanie odpadów z linii produkcyjnej. Kluczowe pozostaje przygotowanie właściwego rozładunku, kontroli, a także przepakowania i transport. Do elementów przepływu materiałów zalicza się również rozładunek, kontrolowanie, magazynowanie oraz kompletację.
W sieci logistycznej kluczowe miejsce zajmuje przepływ informacji. Odpowiednio muszą być zaplanowane ilości dostaw z uwzględnieniem właściwej lokalizacji i czasu. Ważne jest nie tylko definiowanie zakresów produktów optymalnych pod względem kosztów i obsługi, ale również optymalizowanie zapasów w wielu lokalizacjach łańcucha dostaw, czyli zarządzanie zapasami. Powinno się uwzględnić szereg czynników, począwszy od administrowania zapasami poprzez ich kontrolowanie z uwzględnieniem przepływu materiałów, kończąc na środkach transportu i wyposażeniu magazynów. W tym miejscu kluczowe miejsce zajmują także strategie informatyczne. Przede wszystkim przy wspomaganiu elementów sieci logistycznej niezastąpione okazują się systemy klasy SCM, ERP oraz WMS.
Jak projektować sieć logistyczną?
Nie ma wątpliwości co do tego, że wielkość sieci logistycznej oraz stopień jej rozproszenia uzależniony jest zarówno od wielkości, jak i charakteru produkcji. Na początku ważny jest dobór uczestników sieci oraz stworzenie wzajemnych relacji. W następnej kolejności istotna pozostaje właściwa analiza sieci, począwszy od surowców, kończąc na odbiorcy końcowym.
A…B…C…
Ważnym etapem jest nałożenie na sieć informacji. Bardzo często w tym celu stosuje się metodę ABC, która pozwala na bieżące dokonywanie grupowania zapasów. Przy analizie brane są pod uwagę dwa parametry – wartość oraz wielkość obrotów. Warto skupić się na możliwościach praktycznego wykorzystania metody ABC. W metodzie tej wychodzi się z założenia, że niejednokrotnie ograniczona ilość dóbr fizycznych ma wysoki udział w całkowitych kosztach zużycia materiałowego obrotów ogółem. Punktem wyjścia w metodzie ABC jest stwierdzenie faktu, że często ograniczona ilość dóbr fizycznych ma wysoki udział w całkowitych kosztach zużycia materiałowego lub obrotów ogółem. Zakłada się także, że koszty materiałowe pozostałej dużej ilości dóbr stanowią mały udział w całkowitych kosztach materiałowych, dlatego też dobra zaopatrzeniowe dzieli się na grupy A, B i C. Do grupy A zaliczane są tzw. zapasy cenne (vital few), które stanowią 5–20% liczebności asortymentowej zapasów, ale mają znaczny udział w wartości, sięgający 75 do 80%. Grupa taka, charakteryzująca się wysoką wartością, a zarazem dużym udziałem w kosztach materiałowych ogółem, znajduje zastosowanie przede wszystkim w analizie rynku, szczegółowych przygotowaniach zamówień handlowych, czy też precyzyjnym ustalaniu poziomów.
Do grupy B zalicza się zapasy, które mają udział w wysokości 15–20% zarówno w liczebności asortymentowej zapasów, jak i w ich wartości. Grupa C to zapasy o charakterze masowym (trivial many), mające największy udział w liczebności asortymentowej (60–80%) i bardzo niski udział w wartości (około 5%). Pamiętać należy, że w metodzie ABC kładzie się nacisk na asortymenty o podstawowym znaczeniu dla produkcji. Kluczowe pozostaje więc uwzględnienie kilku punktów cenności zapasów. Najwyższy priorytet to zapasy krytyczne, które nie mogą się wyczerpać. Zapasy istotne, charakteryzujące się limitowanym poziomem zapasów, stanowią wysoki priorytet. Do średniego priorytetu zaliczane są zapasy potrzebne okazjonalnie, limitowane. W tym przypadku dopuszczalne jest wyczerpanie. Zapasy pożądane cechują się niskim priorytetem.
Zastosowanie metody ABC do nałożenia informacji na sieć logistyczną pozwala na wyznaczenie wielkości obrotów pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami. Narzędzie to przyczynia się do zdefiniowania stopnia integracji sieci. Dla przykładu symbol AC będzie oznaczał, że odbiorca jest dla dostawcy jednym z grupy 20% największych odbiorców, generujących 80% przychodów, a dostawca jest dla odbiorcy jednym z przedsiębiorstw, które znajdują się w grupie generującej 5% kosztów materiałowych.
Naniesienie informacji na sieć
Po zdefiniowaniu stopnia integracji sieci, można przystąpić do naniesienia na nią informacji, które dotyczą poziomu uzależnienia od dostawcy. Czynników decydujących o uzależnieniu jest wiele. Możemy do nich zaliczyć licencje, patenty, czy też brak innych źródeł nabycia danego surowca czy półproduktu. W praktyce uzależnienie od dostawcy określa się literą „U”. Na tym etapie można przystąpić do utrwalenia relacji pomiędzy firmami. W tym celu przygotowywane są odpowiednie umowy o współpracy. O skuteczności i szybkości realizowania procesów zachodzących w sieci niejednokrotnie decyduje stopień relacji między dostawcami. W praktyce bardzo często dochodzi do zacieśniania kontaktów z jednym dostawcą. Takie rozwiązanie pozwala na zredukowanie dodatkowych kosztów po obu stronach. W następnej kolejności ważna pozostaje redukcja i dobór dostawców celem uzyskania jak największej liczby powiązań. Tym sposobem zyskuje się ograniczenie kosztów, a zarazem wzrost jakości oraz stopnia innowacyjności, a także dostosowanie terminów i częstotliwości dostaw do harmonogramu produkcji.
W kolejnym etapie warto zadbać o wyłączenie z sieci dostawców, którzy charakteryzują się wysokim stopniem uzależnienia. Pamiętać należy, że w sytuacjach cechujących się wysokim uzależnieniem może dojść do tego, że odbiorca zmuszony jest podjąć decyzję dotyczącą zmiany źródła zaopatrzenia, ze względu na brak współpracy ze strony dostawcy.
W procesie projektowania sieci logistycznej kluczową rolę odgrywa określenie standardów decydujących o poziomie obsługi klienta. Warto zatem zadbać o należytą współpracę w łańcuchu celem dostarczenia klientowi wyrobu o wysokiej jakości.
Ludzie w sieci
Projektując sieć logistyczną, niezbędne jest w pierwszej kolejności uwzględnienie koncepcji i realizowania programów szkoleń dla personelu służb logistyki oraz coachingu kadry zarządzającej przy uruchamianiu nowych centrów dystrybucji lub wdrażaniu nowych procesów. Nie mniej istotne pozostaje uruchomienie i optymalizowanie struktur organizacyjnych przedsiębiorstwa, np. wprowadzenie organizacji zorientowanej procesowo, wsparcie przy przenoszeniu i likwidacji działalności, zarządzaniu zmianą podczas realizacji projektów reengineeringu. Przy tworzeniu sieci logistycznej kluczowe pozostaje wprowadzenie sprawdzonych struktur łańcucha dostaw oraz menedżerów logistyki. W następnej kolejności ważne jest zdefiniowanie i wdrożenie systemu motywacji i nagród, np. premii zadaniowych, motywacyjnego systemu wynagrodzeń, elastycznego modelu czasu pracy, zarządzania innowacją i wiedzą oraz ciągłego doskonalenia procesów (CIP). Mając zorganizowane zasoby ludzkie, pamiętać należy o optymalizacji, czyli doskonaleniu relacji pomiędzy operatorami logistycznymi a ich klientami poprzez programy dostosowawcze dla operatorów zawierające przegląd umów i działalności, audyt metod komunikacji i organizacji. Przede wszystkim w tym zakresie kluczową kwestię stanowi wdrożenie programów efektywnego zarządzania relacjami z dostawcami w celu poprawy rzetelności dostaw oraz zastosowania nowych strategii dostaw. Warto zadbać także o planowanie i organizowanie innowacyjnych i kreatywnych warsztatów dla pracowników, np. „dni projektów”, targi informacji, szkolenia zewnętrzne, gry symulacyjne itd.
Optymalizacja łańcucha dostaw
Warto doskonalić procesy, które zachodzą w istniejącej już sieci logistycznej po to, aby poprawić nie tylko obieg towarów, ale również informacji i finansów. Pamiętać należy, że na rynku istnieją firmy, które specjalizują się w optymalizowaniu sieci logistycznej. Kompleksowe rozwiązanie obejmuje działania dążące przede wszystkim do zredukowania kosztów, poprawy terminowości dostaw, a także zwiększenia efektywności oraz poprawy wyniku operacyjnego firmy. Dla przykładu proces optymalizacji sieci logistycznej z oferty firmy IPOPEMA
Business Consulting obejmuje:
- przeprowadzanie audytu efektywności logistycznej wraz z budową profili dojrzałości SCM,
- realizowanie branżowego benchmarkingu procesów logistycznych,
- ocenę zgodności procesów logistycznych, ich wsparcia informatycznego z potrzebami biznesowymi,
- projekty usprawnieniowe w zakresie reorganizacji procesów biznesowych (BPR),
- projekt i wdrożenie systemów zaawansowanego planowania klasy APS (SAP SCM/APO oraz Quintiq),
- integrację systemów APS i MES z systemem SAP,
- realizowanie wdrożenia systemów SAP SRM, SAP CRM, SAP Business Warehouse (BI),
- projekt i wdrożenie specjalistycznych rozwiązań SAP (IS Retail, xMII, MES),
- projekt i wdrożenie dedykowanej technologii informatycznej w gospodarce materiałowo-magazynowej (systemy klasy EWM, skanery, RFID).
Autor: Damian Żabicki
