Szafki i wózki narzędziowe pozwalają utrzymać porządek i są równie niezbędne, jak narzędzia w nich przechowywane. Wygoda użytkowania, ergonomia i trwałość to cechy poszukiwane przez nabywców. Choć wydają się to proste elementy wyposażenia, to mogą znacznie różnić się funkcjonalnością.
Dawniej wózki i szafki narzędziowe były wykonywane z drewna. W dzisiejszych czasach są z metalu lub tworzywa sztucznego (do zastosowań profesjonalnych jest to raczej metal, stal lub aluminium). Uzupełnione o dodatkowe akcesoria, takie jak tablice perforowane, zawieszki, różnego typu pojemniki i nadstawki stworzą funkcjonalne i ergonomiczne środowisko pracy. Meble warsztatowe powinny przede wszystkim wymuszać uporządkowanie narzędzi i być zaprojektowane tak, by ułatwiały do nich dostęp.
Obecnie dużą wagę przywiązuje się do bezpieczeństwa. Dlatego np. w wózkach narzędziowych spotyka się zaokrąglone krawędzie, często zabezpieczone dodatkowo gumowaną wykładziną, co zapobiega urazom w czasie przypadkowych zderzeń. Liczy się też design i kolorystyka dopasowana do pomieszczenia. Jak pokazuje wiele badań, przyjemne dla oka otoczenie, porządek i czystość mają duży wpływ na wydajność pracy. Co ciekawe, ma to też odzwierciedlenie w trwałości narzędzi i mebli warsztatowych. Jeśli jest porządek, to dużo łatwiej namówić pracowników do jego dalszego utrzymania. Pośrednio ma to wpływ na jakość wykonanej pracy. Dobrze jest zachować pewną jednolitość kolorystyczną zarówno mebli, jak i narzędzi, gdy jest to możliwe.
Jeśli w zakładzie mamy więcej stanowisk warsztatowych, to ogranicza to „wędrowanie” wyposażenia pomiędzy nimi. Kolory farb, jakimi pokrywa się powierzchnie blach, powinny być oznaczone numerami zgodnymi ze wzornikami RAL – używanym już od 1927 r. Ułatwia to zachowanie jednolitej kolorystyki. Podstawowa kolekcja kolorów to RAL 841-HR, a kolekcja barw „błyszczących” to RAL 841-GL.
Jednym z pierwszych wyborów, których dokonuje się przy zakupie wózków narzędziowych czy szafek, jest decyzja, czy kupić wózek z wyposażeniem. Zaletą takiego rozwiązania jest jego dostosowanie do zestawu narzędzi. Jeśli są one odpowiedniej jakości i będzie je można w przyszłości uzupełnić, to jest to dobre rozwiązanie, ułatwiające porządkowanie stanowiska pracy. Po wysunięciu czy otwarciu szuflady od razu widać, jakich narzędzi w nich brakuje.
Jeśli chodzi o bezpieczeństwo, to uznaniem cieszą się certyfikaty nadawane przez niemiecką organizację certyfikującą SGS. SGS GS Mark (Geprüfte Sicherheit, czyli sprawdzone bezpieczeństwo) to znak certyfikacji wskazujący na poziom bezpieczeństwa i jakość produktu. Produkt jest testowany i certyfikowany zgodnie z niemiecką ustawą GPSG (Geräte-und Produktisicherheitgesetz).
W praktyce
Jakich cech użytkowych należy dzisiaj oczekiwać od szafek i wózków narzędziowych? Jeśli chodzi o szafki, to użytkownicy zwracają uwagę na wytrzymałość. Gdy przewidujemy, że będzie przemieszczana, to powinna być wyposażona w kółka, z możliwością ich pewnego zablokowania, a szuflady nie powinny się samoczynnie wysuwać i wewnątrz mieć wykładziny lub wytłoczki. W przypadku wózków narzędziowych ważna jest jakość wykonania kół jezdnych i ich ustawienie na przykład trochę na zewnątrz, co zwiększa stabilność. Ważne jest też odpowiednie umieszczenie środka ciężkości, co też wpływa na stabilność. Zwraca się też uwagę na duże szuflady i solidny, wytrzymały blat odporny na uszkodzenie. Oczywiście wózki dostępne na rynku są do siebie podobne, ale jak zwykle diabeł tkwi w szczegółach, w tym przypadku konstrukcyjnych.
Rynek
Na rynku mamy bardzo bogatą ofertę mebli warsztatowych wielu producentów i marek. Dla przykładu można wymienić niektóre z nich, takie jak: Asta, Bahco, Beta, Draper, Fast Service, Facom Automotive, Facom, Ferax, Gedore, Jonnesway, Luna, Metalbox,
Polmeble, Promag, Sata, Tengtools, Yato. Stale pojawiają się też nowe marki. Jakość produktów jest bardzo różna od bardzo dobrej do zupełnie nienadających się do dłuższego użytku. W tego typu produktach znajdziemy wiele ofert o wydłużonym okresie gwarancji, w tym takie, które są oferowane z gwarancją bezterminową na cały okres użytkowania. Oczywiście ma to sens, gdy gwarant ma ustaloną renomę i można liczyć, że nie zniknie z rynku.
– W naszej ofercie katalogowej szafek i wózków narzędziowych w klasie profesjonalnej polecamy produkty szwajcarskiej firmy LISTA, na które producent udziela 10 lat gwarancji na jakość wykonania przy normalnym, prawidłowym użytkowaniu bez przeciążania szuflad ponad podane obciążenia nominalnej nośności – mówi Tomasz Kuźmiński, dyrektor w firmie Kaiser+Kraft.
Jak dodaje, są to tzw. produkty z najwyższej półki cenowej, które mają wysoką jakość wykonania i atesty bezpieczeństwa GS oraz nowoczesne rozwiązania, dotychczas rzadko stosowane na rynku polskim, jak elektroniczne zamki numeryczne do szafek narzędziowych.
Janusz Sąsiadek z firmy LAJS nowością, którą firma oferuje dla zakładów przemysłowych i warsztatów, jest rodzina wózków i stołów warsztatowych z możliwością konfiguracji wg własnych potrzeb i upodobań. Wózki wyposażone są w system blokad umożliwiających wysunięcie tylko jednej szuflady, co zapewnia zachowanie stabilności. Konstrukcja spawana nie ma wystających poza obrys wózka elementów. Wózek wykonany jest w całości z profilowanej blachy o grubości od 0,8–2,0 mm. Blat wzmacniany, wyścielony ryflowaną gumą, a szuflady wysuwają się na teleskopowych, w pełni ułożyskowanych prowadnicach z pełnym wysuwem.
Janusz Grabowski, menedżer w firmie RG Ryszard Grabowski, wskazuje, że obecnie większość liczących się producentów stawia na wózki o zaokrąglonych bokach oraz o stelażu aluminiowym. Takie szafki narzędziowe są atrakcyjniejsze z wyglądu, a jednocześnie ich waga całkowita jest mniejsza, co pozwala na wygodne manipulowanie szafką narzędziową na stanowisku. Według niego najbardziej popularne są wózki 5-, 6- i 7-szufladowe. Taka szafka jest podstawowym wyposażeniem każdego stanowiska warsztatowego. Warto zaopatrzyć się również w niezwykle pomocne tzw. wózki ażurowe, czyli o dwóch lub trzech półkach bez szuflad. Przykładem takiego wózka może być wózek C51 firmy Beta, 2702PB firmy Facom oraz W-1 Polmeble. Takie wózki znacznie ułatwiają pracę na stanowisku i czynią je, jego zdaniem, mobilnym i serwisant może z pomocą takiego wózka szybko dostarczyć wszystkie niezbędne narzędzia i części do naprawianej maszyny. Jeśli chodzi o serwisy mobilne wyjeżdżających w teren to Janusz Grabowski poleca wózki typu Beta C41 i C41H, czyli o konstrukcji pionowej z kółkami. W łatwy sposób można zapakować je nawet do samochodów osobowych.
Wiele firm uzupełnia ofertę o meble warsztatowe. Przykładem firma Lange Łukaszuk, działająca na rynku: elektronarzędzi, narzędzi ręcznych, osprzętu, oświetlenia automatycznego i klejów termotopliwych. Od maja tego roku firma ma w ofercie dwa nowe wózki narzędziowe Proxxon. Są wykonane z grubej, sztywnej, trudno odkształcalnej blachy pomalowanej proszkowo. Szuflady, których jest w zależności od typu wózka 6 lub 7, otwierają się łatwo i bez zbędnych oporów, a na każdej szufladzie jest informacja, jakie narzędzia zawiera. Dolna pusta szuflada pozwala na ewentualne dodatkowe doposażenie lub też przetrzymywanie innego sprzętu. Szuflady są blokowane centralnym zamkiem. Górna część wózków tworzy rodzaj stolika. Jest on pokryty gumowym olejo- i benzynoodpornym dywanikiem, który dodatkowo zabezpiecza przed uszkodzeniami mechanicznymi powodowanymi przez układane tam w trakcie pracy narzędzia.
Fachowcy radzą
– Klienci często przy zakupie produktów nie zwracają uwagi na nośność szuflad oraz opcję tzw. pełnego wysuwu, ułatwiającą pełne wykorzystanie szuflady – mówi Tomasz Kuźmiński. Jego zdaniem tanie produkty z reguły mają niskiej jakości prowadnice, co znacznie ogranicza nośność szuflad przy pełnym wysuwie i przy znacznym obciążeniu (nawet w zakresie nominalnym), co prowadzi do ich szybkiego zużycia.
Zdaniem Janusza Sąsiadka przy zakupie mebli warsztatowych trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę na dopracowanie konstrukcji. Bardzo tanie meble warsztatowe, sprzedawane w marketach budowlanych, są wykonane z dość cienkich blach i mają szuflady wysuwane na prowadnicach rolkowych, które nie zapewniają odpowiednio dużego udźwigu i stabilności szuflad z narzędziami. Janusz Sąsiadek również uważa, że brak systemu blokady wysuwania więcej niż jednej szuflady może doprowadzić do niestabilności, a w efekcie do wypadku.
Z kolei Janusz Grabowski twierdzi, że podstawowym kryterium przy wyborze wózków narzędziowych powinna być jakość ich wykonania. Dobrze wykonane szafki narzędziowe to nie tylko grubość blachy, ale także solidne kółka i dokładne pomalowanie. Należy sprawdzić jakość pomalowania wózka, również wewnątrz szuflad, i upewnić się, czy farba w żadnym miejscu nie odstaje. Kolejną podstawową cechą jest stabilny stelaż, który pozwala na duży udźwig wózka. Twierdzi on, że warto przed zakupem wózka zastanowić się, do jakiego typu pracy będzie wykorzystywany oraz jakie narzędzia czy części będą w nim przechowywane. Zawsze można dokupić dodatkowe moduły, np. na drobne elementy, które będą dzięki temu posegregowane.
Przy większych szafkach narzędziowych (5–7-szufladowych) niezwykle istotną, jego zdaniem, sprawą jest odpowiednie ulokowanie narzędzi wewnątrz wózka. Pozwalają na to wkładki miękkie (soft), dzięki którym narzędzia nie będą „brzęczeć” podczas jazdy samochodem, a jednocześnie będą dużo praktyczniej poukładane. Takie wkładki mogą być dostarczane z praktycznie wszystkimi modelami wózków, bo ich rozmiary są zoptymalizowane. – Jednym słowem można zakupić wózek firmy Beta, a uzupełnić go narzędziami innej firmy w modułach typu soft według własnych potrzeb – dodaje Grabowski. Nowoczesne wózki warsztatowe mogą też mieć szereg udogodnień ułatwiających pracę i porządek na stanowisku. Są to np. otwory na wkrętaki, na przykład w wózkach JET+ firmy Facom, uchwyty boczne na klucze, dodatkowe półeczki boczne na aerozole techniczne lub uchwyty na czyściwo.
Gdzie szukać oszczędności, a gdzie nie warto?
Na rynku wśród wielu dobrych produktów renomowanych firm pojawiają się importowane z rożnych źródeł meble warsztatowe, zazwyczaj bardzo atrakcyjne cenowo. W powszechnym odczuciu tego typu wyroby są uznawane za proste w konstrukcji i produkcji, dlatego też wiele firm próbuje wejść z takimi produktami na rynek. Również odbiorca nie zawsze jest w stanie sprawdzić jakość użytej do produkcji blachy stalowej. Często jest ona zbyt cienka i nie spełnia swojego zadania, zwłaszcza gdy jest użyta jako element konstrukcyjny. Jednak pokusa atrakcyjnej ceny i przekonanie, że samemu można rozpoznać wady i wybrać dobry egzemplarz, nie jest wcale rzadka. Dlatego zawsze trzeba zwracać uwagę jednocześnie na jakość wykonania, grubość blachy oraz średnicę kółek.
Warto też korzystać z rad specjalistów wyposażających utrzymanie ruchu, warsztaty i samochody serwisowe. – Czasami lepiej jest zainwestować w technologicznie dopracowany produkt, który zapewni komfort użytkownikom na długie lata, niż w tym samym okresie zakupić i użytkować kilka wątpliwej jakości zamienników, co z pewnością okaże się droższym rozwiązaniem – podkreśla Janusz Sąsiadek. Zwraca on uwagę, że jeśli chodzi o oszczędności na etapie produkcji mebli warsztatowych metalowych, to jedynie możemy mieć na uwadze kolorystykę. Część kolorów traktowana jest jako standardowe i są tańsze, a za inne kolory trzeba dopłacać. Jednak niezależnie od kolorystyki funkcjonalność pozostanie taka sama.
Zawsze warto zwracać uwagę na wnętrza szuflad. Dobrze, jeśli wykonane są z blachy ocynkowanej i mają zwiększoną trwałość i odporność na uszkodzenia mechaniczne. Przydaje się też wyłożenie matą tłumiącą dna. Niektórzy producenci podają parametr, jakim jest wynik testu otwierania i zamykania, który jest najlepszym wyznacznikiem trwałości. Na przykład przejście testu 50 tys. cykli otwierania i zamykania szuflady odpowiada przeciętnemu 10-letniemu okresowi normalnej eksploatacji. Warto zapytać, czy producent lub sprzedawca może pokazać wyniki takich badań. Oczywiście w przypadku najtańszych produktów nie będzie to zapewne możliwe, ale przy wyborze droższych może być wartościową, dodatkową wskazówką. Jeśli dostawca producent ma szeroką gamę produktów, to łatwiej o dobranie wózka do indywidualnych potrzeb. Krajowi producenci dodatkowo oferują możliwość wykonania wózków o dowolnych wymiarach i konfiguracjach. Jeśli tylko są zachowane parametry jakościowe produkowanego przez firmę sprzętu, to może to być ciekawa oferta dla mniej typowych zastosowań. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się też wózki narzędziowe wykonane z blachy aluminiowej. Przy zachowaniu tej samej wytrzymałości mamy zdecydowanie mniejszą masę samego wózka i odporność na korozję. Coraz więcej dbałości przywiązują producenci do wkładów z pianki, zapewniających, że w szufladach można łatwo zaprowadzić porządek. Jak podaje Bahco, w jego wózkach narzędziowych są to przyjazne dla środowiska pianki w formie T-modułów, zgodnych z wymogami UE. Są one odporne na skydrol, benzynę, olej napędowy i wodę. W ofercie firmy jest ponad 50 różnych modułów, które pasują do wszystkich wózków narzędziowych Bahco.
W produktach dostępnych na rynku pojawiają się też drobne udogodnienia, jak choćby, pozostając przy wymienionej firmie, system Lock & Go, w którym nie trzeba przekręcać kluczyka w trakcie przesuwania wózka. System sam zabezpiecza szuflady automatycznie po ich zamknięciu. Takie wygodne rozwiązanie zastosowano na przykład w wózkach Bahco z serii 1475K. Warto na takie udogodnienia zwracać uwagę, bo meble i wózki narzędziowe kupuje się na wiele lat i z każdego udogodnienia będzie się wielokrotnie korzystać. Każde rozwiązanie poprawiające bezpieczeństwo i ergonomię jest warte zapłacenia wyższej ceny. Oczywiście priorytetem podejmowanych decyzji związanych z zakupem zawsze powinna być jakość wykonania.
Autor: Bohdan Szafrański
