Oferta rynkowa pasów napędowych jest niezwykle bogata. Są tu obecni zarówno producenci i dystrybutorzy krajowi, jak i przedstawicielstwa z zagranicznym kapitałem, będące częścią międzynarodowych koncernów. Wraz z nowymi materiałami używanymi do produkcji rośnie wytrzymałość pasów, zwiększa się także zdolność ich dostosowania do konkretnych, nawet wymagających aplikacji.
Na rynku dostępnych jest wiele odmian pasów. Pasy napędowe płaskie służą do przenoszenia mocy w przypadku napędów otwartych oraz stycznych. Mogą być pasami jedno- lub dwustronnymi – w zależności od tego, w jakim napędzie pracują (i czy mają okładzinę cierną po jednej, czy obu stronach). Na możliwość zastosowania bezpośrednio wpływa rodzaj użytego cięgna – od niego zależy naprężenie, z jakim pas powinien pracować. Ważne są także okładziny cierne – ich liczba (jedna strona czy dwie) oraz tworzywo, z którego są wykonane. Cięgna stworzone z gumy charakteryzują się odpornością na wilgoć, oleje czy tłuszcze i brud. Cięgna mogą być też wykonane z poliuretanu, ze skóry naturalnej czy nawet z folii hamidowej. Odpowiednia grubość i struktura cięgien przekłada się na odporność na warunki pracy czy wymagania konkretnych zastosowań (np. praca przy dużej liczbie przegięć).
Pasy płaskie polecane są jako elastyczne i charakteryzujące się dużą odpornością na tarcie, a dzięki prostocie – zapewniające długoterminową pracę i minimalne przestoje. W zależności od rodzaju łączone są one różnymi sposobami – chociażby klejeniem na gorąco czy przez zgrzewanie. Same pasy płaskie mogą być wykonane w dwóch wersjach – do wykorzystania w napędach zwykłych oraz w napędach stycznych. Te pierwsze wykorzystywane są wszędzie tam, gdzie napęd działa w jednym kierunku. W napędach stycznych pasy mogą pracować w obie strony – wymagane są tu zatem takie materiały, które zapewniają pracę w obu kierunkach z taką samą efektywnością, wydajnością i trwałością.
Osobną grupę produktów stanowią pasy klinowe – klasyczne, wąskoprofilowe, dwustronne czy zespolone. Kolejna grupa to pasy zębate – wykorzystywane przede wszystkim jako element w budowie przekładni. Znajdują zastosowanie jako element napędu lub transportu w przemyśle ciężkim, w szczególności w prasach, wentylatorach, wiertarkach i szlifierkach czy maszynach do obróbki drewna. Można je spotkać także w przenośnikach taśmowych i rolkowych – jako element napędu. Pasy zębate bywają dzielone w oparciu o wymiary – ze względu na to, czy podawane są one w systemie calowym, czy metrycznym. Dostępne są w wersjach łączonej i bezkońcowej, jedno- lub dwustronnej („zęby” są wówczas po obu stronach pasa).
Wśród pasów napędowych spotyka się także rozwiązania wykonane z elastomerów. Pasy te dostępne są w szerokiej gamie twardości czy profili (okrągłe, klinowe itd.) i dają wiele możliwości dopasowania. Pasy z elastomerów charakteryzują się przede wszystkim odpornością na ścieranie, oleje, wodę czy czynniki chemiczne, a także łatwość montażu i demontażu. Znajdują zastosowanie także tam, gdzie pas ma kontakt z żywnością, sam poliuretan łatwo bowiem utrzymać w czystości. Oczywiście nie wyklucza to zastosowania w innych branżach, chociażby w maszynach wykorzystywanych przy obróbce drewna.
Nie tylko płaskie
Pasy napędowe płaskie są w ofercie firmy Nortech z Głuszycy. Mają one budowę wielowarstwową, a warstwą przenoszącą obciążenia jest tu wysoko wytrzymałościowa folia tworzywowa, znajdująca się wewnątrz przekroju pasa. Funkcję okładzin pełni zwykle skóra, tkanina lub tkanina powlekana tworzywami. Produkowane przez Nortech pasy mają szerokość od 5 do 500 mm i przystosowane są do pracy w temperaturze od –20°C do +75°C. Znajdują zastosowanie w napędach maszyn i urządzeń o różnej mocy, ze względu na dowolną długość pasa spektrum zastosowań jest tu stosunkowo szerokie. Same pasy dostarczane są w trzech wersjach – w obwodach zamkniętych, w metrażu lub z końcówkami przygotowanymi do montażu.
Pasy napędowe płaskie łączone termicznie proponuje także firma EUROBELT z Bielska-Białej. Dostępne są one w wersjach zwykłych (otwartych) oraz stycznej. Wykonuje się je z folii poliamidowej, włókna aramidowego czy tkanin na bazie etyleny, a łączone są poprzez klejenie na gorąco (cięgna PA) lub zgrzewanie palcowe.
W ofercie wałbrzyskiej firmy Enitra znaleźć można zarówno pasy płaskie, jak i kształtowe. Pasy napędowe płaskie mogą mieć trzy rodzaje cięgien: z folii poliamidowej – P, orientowanej wzdłużnie, z kordu aramidowego – A czy z tkaniny z polieraftalanu etylu – E. Wszystkie pasy mają budowę warstwową. Podstawą jest tu cięgno P, A lub E, z okładziną z jednej lub dwóch stron. W przypadku cięgna z folii poliamidowej pomiędzy cięgnem a okładziną występuje dodatkowa tkanina.
Pasy te znajdują zastosowanie w maszynach i urządzeniach każdego rodzaju – od maszyn włókienniczych, przez wentylatory, prasy, szlifierki, wiertarki, maszyny do obróbki drewna czy maszyny do przenośników rolkowych aż po małe elektrownie wodne. W ofercie Enitry są też pasy wykonane bezkońcowo, czyli takie, w których nie widać miejsca łączenia. Są one wykonane z cięgna tkaninowego poliestrowego lub aramidowego, powleczone po jednej lub obu stronach gumą, poliuretanem, skórą lub tkaniną. Znajdują zastosowanie wszędzie tam, gdzie szybkość pracy jest wysoka (większa od 60 m/s) lub z innych względów niezbędne są pasy o dużej elastyczności (chociażby ze względu na liczbę przegięć). Specjalną grupę stanowią pasy maszynowe, znajdujące zastosowanie wszędzie tam, gdzie występują napędy pasowe. Pasy Extremultus mogą pracować z prędkością do 100 m/s. Pasy klinowe wykonane są z neoprenu, a wzmacniane na całej długości kordem poliestrowym.
Ciekawym produktem są specjalne pasy wielorowkowe HPP (Hydro Power Plant), dedykowane małym elektrowniom wodnym. Pasy wielorowkowe znajdują zastosowanie wszędzie tam, gdzie pojawiają się przekładnie o dużych obrotach przy małych średnicach kół. Specjalna budowa zapewnia pasom unikanie zeskakiwania z kół pasowych i daje możliwość stosowania na wałkach bez prowadzeń. Pasy wielorowkowe uznawane są za wytrzymałe na rozciąganie, odporne na zmiany temperatury czy działanie olejów. Wśród oferowanych przez Enitrę pasów specjalnych są pasy odciągowe do kabli, pasy z zabierakami, pasy klinowe z niebrudzącymi nakładkami czy pasy gąbczaste do czyszczarek i z perforacją.
Wśród producentów pasów znajduje się także Stomil Sanok. Firma ma w ofercie m.in. pasy klinowe Harvest Belts, stanowiące alternatywę dla tradycyjnych pasów montowanych w kombajnach rolniczych. Pasy te dobierane są do napędu konkretnego modelu kombajnu. Są one alternatywą dla rozwiązań proponowanych przez producentów maszyn, zastępując element dostarczany przez producenta. Stanowią zatem dostępny w niższej cenie zamiennik, popularny zwłaszcza w przypadku względnie nowych maszyn zagranicznych marek (gdy części zamienne są drogie, zamiennik oznacza sporą oszczędność). Z kolei pasy klinowe wzmocnione zalecane są do stosowania w wysoko obciążonych napędach, ale takich, gdzie nie występują nadmierne przeciążenia – tokarkach, szlifierkach, wentylatorach czy pompach o mocy powyżej 7,5 kW. Dla urządzeń pracujących pod dużym obciążeniem, ale i cechujących się częstymi przeciążeniami przeznaczone są pasy SUPER, a tam, gdzie warunki pracy ograniczają możliwość napinania pasa (czy regulacji napięcia, np. ze względu na trudną dostępność do miejsca pracy) – pasy SUPER K z kordem aramidowym. Wśród rozwiązań dedykowanych branży przemysłowej są także proste, płaskie pasy napędowe w typowych profilach. Ciekawym obszarem produktowym Stomilu Sanok są tzw. mikropasy – służące do zastosowaniu w sprzęcie AGD czy maszynach do szycia.
Duży może więcej?
W przypadku firm mniejszych, o zasięgu regionalnym czy ogólnokrajowym oferta jest zwykle skromniejsza. Szerokim zapleczem technicznym, infrastrukturalnym i badawczym dysponują największe koncerny, a efekt jest taki, że mogą one często pochwalić się bardzo szeroką gamą produktów. Katalogi typów i modeli pasów obejmują nierzadko setki różnych wersji. Na polskim rynku znaleźć można m.in. ofertę takich właśnie międzynarodowych koncernów. Tak jest chociażby z Megadyne Production Poland – częścią koncernu Megadyne, specjalizującego się w dostawach wszelkich elementów przenoszenia napędu, w szczególności pasów zębatych, kół i wałków do pasów zębatych, pasów klinowych i wieloklinowych, pasów wariatorowych, pasów płaskich i innych. W Polsce firma jest obecna m.in. przez swój zakład produkcyjny w Bydgoszczy.
Na polskim rynku Megadyne oferuje całą gamę pasów podzielonych na trzy grupy: pasy gumowe, pasy poliuretanowe i pasy specjalne. W pierwszej grupie są pasy zębate, klinowe czy wielorowkowe. Pasy zębate gumowe Megadyne Rubber oferowane są z jedno- lub dwustronnym uzębieniem, w wersjach o profilu klasycznym trapezowym lub RPP. Wykonywane są z gumy neopren. Dostępne są także wersje o podwyższonej zdolności przenoszenia momentu obrotowego: ISORAN RPP Silver oraz ISORAN RPP Gold.
Z kolei gumowe pasy klinowe V-BELTS wytwarzane są z materiałów polibutadienowych, a wśród ich cech szczególnych wymieniane są m.in. własności antystatyczne. Pasy wielorowkowe PV dostępne są także w wersji elastycznej (TEM). Wśród pasów poliuretanowych także można znaleźć kilka podstawowych grup: poliuretanowe pasy zamknięte (MEGAPOWER), otwarte (MEGALINEAR), zamknięte pasy zębate (MEGAFLEX), wielorowkowe pasy zamknięte (MEGARIB) czy pasy płaskie bezkońcowe (poliureatanowe i gumowe, MEGAFLAT). Pod hasłem „pasów specjalnych” kryją się wszystkie produkty wykonywane z zastosowaniem dodatkowych powłok i profili, w zależności od indywidualnych wymagań konkretnego odbiorcy. W szczególności dotyczy to wykonywania pokryć, frezowania płaszczyzn, rowków i otworów, szlifowania czy instalacji profili. Daje to możliwość dostosowania produktu do wymagań odbiorcy.
Wśród dużych producentów pasów jest także firma Habasit. W ofercie ma trzy grupy pasów, wykonane z różnych materiałów: poliestrowych, poliamidowych i aramidowych – w zależności od zastosowanego materiału z przeznaczeniem do zastosowań uniwersalnych lub ciężkich. Firma ma ponad 60 lat doświadczeń w tego typu produktach, a jej rozwiązania znajdują zastosowanie w różnych branżach: od przemysłu tekstylnego, przez przemysł drzewny, logistykę, aż po wykorzystanie w różnych maszynach i urządzeniach wszystkich niemal sektorów przemysłu.
Pasy poliestrowe (TC, TCF-xxEL) to grupa produktów do zastosowań uniwersalnych. Charakteryzować się mają umiarkowaną relacją jakości do ceny, mając szerokie spektrum zastosowań w produkowanych maszynach oraz u użytkowników końcowych. Poliamidowe pasy oznaczane literami S i A przeznaczone są do szczególnie wymagających zastosowań, przede wszystkim przez większą elastyczność, odporność na wstrząsy, a w przypadku pasów z rowkami – wysoką przyczepność. Pasy te mają zapewniać wyższą żywotność, a także odporność na przeciążenia i wysoką temperaturę (nawet do 100°C).
Z kolei pasy aramidowe to rozwiązanie przede wszystkim do budowy długich pasów w zastosowaniach wymagających dużej liczby obrotów, czyli dużej szybkości pracy. Nowością są pasy poli-estrowe HabaDRIVE, w postaci trzech modeli: TC-20EFQ, TC-35ERQ oraz TC-35EFQO. Różnią się między sobą strukturą czy kolorem, pochodzą jednak z jednej, wspólnej rodziny. Dzięki gumie Quantum Leap zwiększono wytrzymałość pasa na naprężenia i temperaturę, co powinno wydłużyć żywotność i zwiększyć niezawodność. Duża elastyczność pasa przekładać się ma na niższe zużycie energii, a konstrukcja odporna na zmiany wymiarów – na minimalizację ryzyka związanego ze zmianą napięcia pasa. Pas łączony jest za pomocą rozwiązania Plexproof, niewymagającego zastosowania kleju. Jak deklaruje producent, nowy pas testowano m.in. poprzez przeprowadzone próby wytrzymałości. Sześć nowych pasów wytrzymało 12 tys. godzin pracy i pracowało dalej, podczas gdy produkt konkurencji nie nadawał się do eksploatacji już po 8,5 tys. godzin – co ma stanowić dowód wytrzymałości nowej konstrukcji. Wśród nowości od firmy Habasit jest także pas napędowy TCF-50HT, przeznaczony do przenośników rolkowych pracujących w temperaturze pokojowej. Ma on znaleźć zastosowanie przede wszystkim w centrach dystrybucyjnych.
Bogatym doświadczeniem rynkowym może pochwalić się także firma Chiorino, obecna na rynku pasów napędowych i taśm transportujących od ponad 100 lat. W ofercie Chiorino znaleźć można pasy napędowe płaskie, pasy zębate czy pasy z elastomeru. Pasy płaskie wykonywane są w wielu wariantach – symetrycznie lub asymetrycznie. Poszczególne elementy pasów wykonywane są z różnych materiałów, co daje wiele wariantów konfiguracji. Powłoka górna pasów płaskich wykonywana jest z poliuretanu, elastomerów lub skóry, kord – z poliamidu jedno- lub dwuwarstwowego, poliestru lub aramidu, bieżnia – z poliuretanu, elastomeru lub skóry. Pasy produkowane są w maksymalnej szerokości równej 500 mm (z wyjątkiem pasów z kordem poliestrowym lub aramidowym o szerokości 2000 mm) i długościach (w rolach) 60 lub 120 m.
Pasy płaskie Chiorino stosowane są w układach napędowych wieloosiowych lub krzyżowych, na torach rolkowych, dla niskich, średnich i wysokich klas przenoszonej mocy. Znajdują zastosowanie we wszystkich branżach, w szczególności w przemyśle graficznym i papierniczym, tekstylnym, budowy maszyn, drzewnym, opakowań czy przy automatyzacji usług pocztowych. Dostarczane są jako zamknięte lub z przygotowanymi końcówkami do połączenia. Poszczególne grupy produktów dedykowane są także konkretnym branżom. Na przykład seria żółto-czarna (T-T) to pasy wykonane z poliamidu, z powłoką z syntetycznych elasomerów, o powierzchni, którą w celu osiągnięcia spokojnego biegu można przeszlifować. Są one dedykowane przedsiębiorstwo branży tekstylnej. Osobną grupę produktów stanowią pasy o przekroju okrągłym lub klinowym wykonane z poliuretanu. Poliuretan to materiał termoplastyczny, dzięki czemu pasy cechują się podwyższoną odpornością na rozrywanie, ścieranie i zginanie. W ofercie firmy Chiorino jest też przyrząd do zgrzewania pasów profilowych (S15) poliuretanowych.
Nie tylko sprzedaż
Oferta rynkowa pasów napędowych jest szeroka, co pozwala na dostosowanie pasa do każdego niemal zastosowania. Producenci i dystrybutorzy pasów oferują zwykle także wsparcie merytoryczne – związane z wyborem parametrów konkretnego produktu, dostosowanego do warunków pracy i konkretnego zastosowania. Podobnie jest z usługami montażu – dostawcy pasów proponują często bezpłatne doradztwo, pomoc w wyborze pasa, ale i wsparcie serwisu montującego pasy u użytkownika na miejscu. Sam pas to nie wszystko. Wśród elementów towarzyszących pasom napędowym jest chociażby wyposażenie służące do wykonywania połączeń pasów. Rozwiązania te można podzielić na dwie grupy: pierwsza to takie, które umożliwiają łączenie pasów w profesjonalnych warunkach warsztatowych, druga – wszystkie technologie i systemy tzw. szybkiego łączenia. Te ostatnie zapewniają szybki montaż pasa czy obniżenie kosztów jego obsługi.
UR
Autor: Marcin Jurczak
