Dobry stan higieniczny wentylacji i klimatyzacji jest gwarantem utrzymania odpowiedniej jakości powietrza w budynkach biurowych, użyteczności powszechnej oraz w obiektach przemysłowych. Instalacja klimatyzacyjna umożliwia wymianę powietrza tak, aby utrzymać właściwą temperaturę i wilgotność powietrza w celu zapewnienia komfortu pracy i prawidłowego funkcjonowania ludzi oraz zapewnienia odpowiednich warunków podczas procesów technologicznych w różnych obiektach przemysłowych.
Stan higieniczny instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych ma wpływ na zdrowie pracowników, ponieważ bakterie i grzyby, a także wytwarzane przez nie struktury i substancje negatywnie wpływają na zdrowie ludzi. W przypadku obiektów przemysłowych bardzo ważną kwestią utrzymania właściwej czystości tych instalacji stanowi aspekt bezpieczeństwa instalacji i całego obiektu. W celu właściwej eksploatacji instalacji klimatyzacyjnej i wentylacyjnej należy regularnie dokonywać jej przeglądów i ją serwisować, a w przypadku stwierdzenia zanieczyszczeń konieczne jest czyszczenie i dezynfekcja. Podczas prac konserwacyjnych przede wszystkim dokonuje się czyszczenia i wymiany filtrów oraz czyszczenia jednostek wewnętrznych i jednostki zewnętrznej, a także przeprowadza się dezynfekcję i odgrzybianie.
Prawidłowy stan higieniczny instalacji klimatyzacyjnej i wentylacyjnej wpływa na lepsze samopoczucie pracowników i umożliwia właściwe działanie całego systemu wraz z urządzeniami. Należy pamiętać, że zanieczyszczenia ze środowiska zewnętrznego wnikają przez instalacje wentylacyjne i klimatyzacyjne do wnętrza budynków. W tym procesie część z nich jest zatrzymywana przez filtry powietrza, a pozostałe osiadają we wnętrzu instalacji lub są przenoszone do pomieszczeń. Zanieczyszczenia stałe, które regularnie osiadają w instalacjach, oraz mnożące się drobnoustroje wpływają na stan higieniczny instalacji, a jednocześnie na jakość i czystość powietrza nawiewanego do pomieszczeń.
W zawiązku z tym pracodawcy są zobowiązani do zapewnienia właściwej konserwacji urządzeń i instalacji klimatyzacyjnych na podstawie rozporządzenia ministra infrastruktury (Dziennik Ustaw Nr 75 z dnia 12.04.2002, poz. 690) §147,ust.1. „Wentylacja i klimatyzacja powinny zapewniać odpowiednią jakość środowiska wewnętrznego, w tym wielkość wymiany powietrza, jego czystość, temperaturę, wilgotność względna, prędkość ruchu w pomieszczeniu, przy zachowaniu przepisów odrębnych i wymagań polskich norm dotyczących wentylacji, (…)”
Dodatkowo §153, ust.6. reguluje, że przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne powinny być wyposażone w otwory rewizyjne umożliwiające oczyszczenie ich wnętrza, o ile konstrukcja nie pozwala na czyszczenie w inny sposób niż przez te otwory. Ważną kwestią jest wymóg z §154, ust. 3., że urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji, takie jak centrale, klimakonwektory wentylatorowe, klimatyzatory, aparaty ogrzewcze i chłodząco-wentylacyjne, powinny być tak instalowane, aby była zapewniona możliwość ich okresowej kontroli, konserwacji, naprawy lub wymiany.
Ponadto rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji (Dz.U. 2003 nr 121 poz. 1138) §30, ust. 2 stanowi, że w obiektach (…) usuwa się zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych co najmniej raz w roku, jeżeli większa częstotliwość nie wynika z warunków użytkowych.
– Częstotliwość czyszczenia instalacji wentylacyjnej i klimatyzacyjnej jest uwarunkowana faktycznym stanem zabrudzenia – twierdzi właściciel firmy TMT wentylacje Tomasz Marek. Ponadto czyszczenie instalacji uzależnione jest od rodzaju klimatyzatora, typu instalacji, specyfiki obiektu przemysłowego (np. w spawalniach), podatności instalacji na zanieczyszczenia, różnorodnych problemów wynikających z eksploatacji instalacji, ale również od regularności i jakości poprzednich usług czyszczenia instalacji i rzetelności wszelkich prac konserwacyjnych, co szczególnie podkreśla prezes Clinikki Sebastian Horky. – Najistotniejszym elementem tego procesu jest dokładność. Niedostateczne wyczyszczenie lub ominięcie fragmentów instalacji może zniwelować całą pracę. Dezynfekcja niedoczyszczonych powierzchni może skutkować zwiększonym wzrostem kolonii bakterii oraz grzybów pleśniowych w miejscach, w których wcześniej nie było. Aby temu zapobiec, firma Clinikka wspólnie z firmą Air Power oraz Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego opracowała metodologię procesu czyszczenia i dezynfekcji oraz procedury kontrolno-pomiarowe umożliwiające efektywne sprawdzenie jakości prac czyszcząco-dezynfekujących – twierdzi prezes Sebastian Horky.
Różnego rodzaju zaniedbania w konserwacji instalacji klimatyzacyjnej i wentylacyjnej mogą prowadzić do problemów zdrowotnych osób przebywających w klimatyzowanych pomieszczeniach, dlatego też Światowa Organizacja Zdrowia w dokumencie „Prawo do zdrowego powietrza wewnętrznego”, powstałym w maju 2000 roku stwierdza, że jakość powietrza wewnętrznego jest ważnym wyznacznikiem zdrowia i dobrego samopoczucia. Zgodnie z prawem człowieka do zdrowia, każdy człowiek ma prawo oddychać zdrowym powietrzem wewnętrznym (The Right to Healthy Indoor Air, Raport on a WHO Meeting, BILTHOVEN Holandia 1517 maja 2000 r.).
W oparciu o te zasady każdy użytkownik pomieszczeń powinien być informowany o zagrożeniu dla zdrowia wynikającym z wdychania zanieczyszczonego powietrza. W celu dostosowania się do tego rozporządzenia, a przede wszystkim zadbania o zdrowie ludzi, aby uniknąć np. alergii, podrażnienia górnych dróg oddechowych, należy regularnie oczyszczać filtry powietrza oraz wymieniać zużyte elementy na nowe.
Czystość instalacji wentylacyjnej i klimatyzacyjnej może być kontrolowana wizualnie w czasie inspekcji przewodów, ponieważ zanieczyszczenia mogą osadzać się w miejscach niedostępnych, z których trudno pobrać próbkę w celu określenia stanu zanieczyszczenia instalacji, a za pomocą robota inspekcyjnego można dokonać kontroli wszystkich nawet najbardziej niedostępnych miejsc.
Metody czyszczenia instalacji klimatyzacyjnej i wentylacyjnej
Metody czyszczenia zapewniające odpowiednie warunki higieniczne wewnątrz tych instalacji dzielimy na metody suche (czyszczenie mechaniczne) i mokre (dezynfekcja).
W zakresie metod suchych stosowanych w czyszczeniu przewodów wentylacyjnych wykonuje się:
- czyszczenie mechaniczne szczotkami obrotowymi zamocowanymi na wałku, które mogą być napędzane elektrycznie, pneumatycznie, hydraulicznie,
- czyszczenie mechaniczne szczotkami obrotowymi zamontowanymi na samojezdnych robotach, dodatkowo wyposażonych w kamery do rejestrowania stanu czystości instalacji przed i po czyszczeniu,
- czyszczenie strumieniem sprężonego powietrza wydobywającego się z obrotowej dyszy oraz czyszczenie suchym lodem wydostającym się z dyszy rozpylającej. Czyszczenie to jest wykonywane w miejscach trudno dostępnych. Oderwane cząstki zanieczyszczeń zasysane są pod wpływem wytworzonego podciśnienia i wędrują do zespołu filtrów znajdujących się na przeciwnym końcu układu czyszczącego. Filtry dobierane są w zależności od klasy higienicznej czyszczonych pomieszczeń.
– Firma TMT wentylacja do czyszczenia wewnętrznych powierzchni instalacji wentylacyjnych wykorzystuje sprzęt renomowanej firmy AirPower, który okazał się skuteczny w wielu trudnych i skomplikowanych sytuacjach – podkreśla właściciel Tomasz Marek
W czasie czyszczenia mechanicznego wykorzystywane są szczotki o różnej średnicy, gęstości i trwałości, wykonane z wielu rodzajów materiałów typu: nylon, plastik, metal, włosie. Szczotki napędzane są przez zewnętrzne urządzenie sterujące. Zapewnia to najwyższą jakość wykonanej usługi.
Do czyszczenia mokrego (dezynfekcji) można stosować metody chemiczne (płynne roztwory środków biobójczych) lub fizyczne (promieniowanie nadfioletowe, ozonowanie) W celu dokonania dezynfekcji wnętrza przewodów wentylacyjnych metodami chemicznymi wykorzystuje się obrotowe, ciśnieniowe dysze rozpylające preparat lub technologię mikrodyfuzji, czyli wytworzenie mgły o określonych wielkościach cząstek tak, aby spenetrować każdy element układu wentylacyjno-klimatyzacyjnego. Należy podkreślić, że dezynfekcję przewodów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych przeprowadza się po ich wcześniejszym oczyszczeniu mechanicznym, ponieważ nie zastępuje ona czyszczenia mechanicznego instalacji.
Metoda termiczna wykorzystująca strumień gorącej wody jest stosowana w przypadku zanieczyszczeń tłustych technologicznych oraz wyciągowych instalacji kuchennych. Po wykonaniu czyszczenia i dezynfekcji są wykonywane badania mikrobiologiczne powietrza. Z powierzchni czyszczonej są pobierane tylko odciski lub wymazy. Próbnik zasysający powietrze zbliża się np. do anemostatu nawiewnego lub wstawia do centrali i zasysa z powietrza na płytki Petriego.
Czynności czyszczenia klimatyzacji
Czyszczenie i konserwację instalacji klimatyzacji powinien wykonywać profesjonalny serwis. W procesie czyszczenia wykonuje się następujące czynności:
- czyszczenie filtrów,
- czyszczenie skraplacza (co najmniej 2 razy do roku),
- czyszczenie i dezynfekcja parownika,
- czyszczenie i regulacja podzespołów automatyki i sterowania instalacji,
- sprawdzenie szczelności połączeń układów freonowych i układu odprowadzania skroplin,
- przegląd przewodów i izolacji,
- sprawdzenie parametrów chłodniczych,
- przegląd stanu instalacji w zakresie napełnienia czynnikiem chłodniczym i w przypadku niewłaściwego stanu uzupełnienie freonem,
- wymiana zniszczonych części w instalacji.
Warto zadbać o klimatyzację
Nowoczesne rozwiązania wentylacyjne i klimatyzacyjne poprawiają komfort życia, zapewniając odpowiednią jakość powietrza w obiektach biurowych oraz przemysłowych. Obecnie jest zauważalna poprawa w zakresie utrzymania właściwego stanu higienicznego instalacji i urządzeń klimatyzacyjnych w przypadku użytkowników, a także firm zajmujących się przeglądami i konserwacją instalacji. Regularne czyszczenie, właściwy serwis klimatyzacji oraz utrzymywanie jej w prawidłowym stanie higienicznym i technicznym umożliwia właściwe funkcjonowanie systemu, a tym samym utrzymywanie prawidłowej temperatury i wilgotności powietrza zarówno w biurach, jak i w obiektach przemysłowych. Niewłaściwie serwisowane instalacje pracują nieprawidłowo, zazwyczaj głośniej, wydzielają nieprzyjemne zapachy, a mnożące się w nich drobnoustroje mogą być szkodliwe dla zdrowia.
Wystarczy dbać o klimatyzację i serwisować urządzenia, według zaleceń producenta, zazwyczaj co najmniej raz do roku, co pozwoli na stworzenie właściwych warunków do funkcjonowania ludzi i zapobiegania awarii w obiektach przemysłowych.
UR
Autor: Anna Kropiewnicka-Mielko
