Nie są odległe czasy, kiedy wybór właściwej uszczelki nie stanowił najmniejszego problemu. Była ona azbestowa. Jednakże gdy azbest zaklasyfikowano jako materiał stanowiący zagrożenie dla zdrowia, sektor związany z uszczelkami zaczął ulegać gwałtownym przemianom. Od tego momentu proces wyboru uszczelki nie jest już taki sam.
Dawniej większość połączeń przewodów rurowych uszczelniano materiałem azbestowym, dostępnym przeważnie w formie arkuszy lub odpowiednio przyciętych uszczelek. Azbest był cudownym materiałem na uszczelki – niedrogi i dobrze się sprawdzał. Przynajmniej wydawało się, że sprawował się dobrze. Istniały wówczas nieliczne i mało konkretne uregulowania dotyczące kwestii środowiskowych oraz bezpieczeństwa. Emisje lotne uchodziły za pojęcie stosunkowo mało zrozumiałe. Rzadko kiedy zachowanie azbestu stanowiło jakikolwiek problem.
W latach 80-tych materiały azbestowe uznano za szkodliwe dla zdrowia, zainteresowanie zaś kręgów proekologicznych skierowało się na połączenia kołnierzowe jako źródło szkodliwych emisji lotnych. Poszukiwania skierowano na inne materiały, które funkcjonowałyby równie dobrze jak azbest, a przy tym były bezpieczne.
Zważywszy, że wszystkie zakłady działają w ramach ograniczeń budżetowych, wybór uszczelki winien być dokonywany pod kątem indywidualnego zastosowania przy spełnionych wymogach i równocześnie zbilansowanych kosztach.
Co wynika z badań
Obecnie mamy do czynienia z ogromną liczbą badań w zakresie eksploatacji uszczelek, nastawionych na skuteczność działania – jak również obserwujemy ogromny postęp w stosunku do dawnych metod badawczych. Badania te pozwalaj ą określić przydatność danego materiału wykorzystanego do produkcji uszczelek do konkretnych zastosowań.
Dostępne wyniki badań umożliwiają projektantom podejmowanie świadomych decyzji odnośnie doboru możliwie najlepszych uszczelek dla proponowanych przez nich rozwiązań.
Jedną kwestię stanowi posiadanie wszystkich ważnych danych z badań. Drugą, całkiem osobną, jest ich praktyczne wykorzystanie w celu określenia najlepszego materiału na uszczelkę dla danego rozwiązania technicznego. Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, iż wielu dostawców uszczelek żongluje wspomnianymi danymi, ukazuj ąc zestawienia materiałów do wyrobu uszczelek w bardzo zawężonym kontekście, mogącym wskazywać na osiąganie najlepszych rezultatów przez materiały właśnie przez nich produkowane.
W zasadzie kryteria wyboru właściwej uszczelki można streścić do skrótu TZCC: Temperatura, Zastosowanie, Czynnik roboczy oraz Ciśnienie. W jaki sposób dany materiał do wyrobu uszczelek zachowa się pod działaniem temperatury, na jaką będzie wystawiony; zastosowanie (odnosi się to głównie do materiału oraz typu kołnierza, warunków, rozwiązania technicznego w zakresie złącza lub mocowania śrubami, praktyk stosowanych przy montażu, itp.); Czynnik roboczy, na działanie którego będzie narażony, jak też i Ciśnienie, któremu będzie podlegać?
Istnieje jednak wiele dodatkowych kryteriów dotycz ących określonych zastosowań uszczelek, które winny być także wzięte pod uwagę, jak np. zagrożenia związane z pożarem lub wybuchem. Projektanci powinni także uwzględnić wszystkie kryteria związane z charakterystyką danego zastosowania, jakie mogą występować w ich zakładzie.
Na przykład w rafinerii powinna być wzięta pod uwagę odporność ogniowa, tak aby nie stwarzać dodatkowego zagrożenia poprzez zastosowanie uszczelki, która może ulec stopieniu lub pęknięciu, prowadzącemu do rozszczelnienia połączenia oraz wycieku łatwopalnej cieczy (fot. 1).
Autor: Rob Haywood, W. L. Gore & Associates, Inc.
