Nie ma wątpliwości, że projektowanie procesu logistycznego, jakim jest magazynowanie, to trudne przedsięwzięcie. Kluczowe jest uwzględnienie kilku ważnych czynników, które decydują o powodzeniu inwestycji. Nie bez znaczenia pozostaje odpowiednia lokalizacja oraz cechy konstrukcyjne obiektu magazynowego. Właściwie musi być dobrane wyposażenie oraz środki transportu. Ważny jest przebieg przyjęć, składowania, kompletacji oraz wydania towaru.
Organizacja procesu magazynowania
Projektując proces związany z magazynowaniem, istotne jest w pierwszej kolejności określenie warunków technicznych, które dotyczą składowanego materiału, czyli co i ile oraz w jakiej formie będzie składowane. Nie mniej istotne pozostaje także zdefiniowanie terminów dostaw oraz ewentualnej zasady „Just In Time”. Ważne jest stworzenie procedur, które dotyczą przepływu informacji oraz dokumentacji towarzyszącej magazynowaniu. W następnej kolejności definiuje się technologie dotyczące jednostek ładunkowych oraz urządzeń służących do ich tworzenia. Nie bez znaczenia pozostają urządzenia tworzące jednostki ładunkowe.
Pamiętać należy, że procesy, które zachodzą w magazynie, są determinowane przez szereg czynników. Nieodzowne jest zatem uwzględnienie funkcji magazynu, jakie będzie pełnił w łańcuchu logistycznym. Nie mniej istotna pozostaje także charakterystyka składowanych wyrobów oraz przepustowość magazynu. Warto dokładnie przeanalizować strukturę dostaw i wydań z magazynu. W następnej kolejności można przystąpić do organizowania wyposażenia magazynu, a także wdrażania systemów mających na celu wspomaganie prac magazynowych.
Lokalizacja magazynu
Jedna z ważniejszych decyzji dotyczy lokalizacji obiektu magazynowego. Wybranie odpowiedniego miejsca powinno poprzedzać projekt logistyczny. Uwzględniając lokalizację magazynu, w pierwszej kolejności ważne jest przeanalizowanie czynników mających charakter bardziej ogólny. Kluczowe miejsce zajmują w tym zakresie aspekty dotyczące funkcji magazynu oraz zarówno potencjalnej, jak i rzeczywistej sieci magazynów, a także zbytu, miejsca produkcji i stosowanego transportu.
Kryterium, które dotyczy funkcjonalności, jest jednym z ważniejszych. W znacznym stopniu determinuje ono bowiem lokalizację magazynu. Przede wszystkim ważne jest precyzyjne zdefiniowanie nie tylko wielkości obrotu, ale również branży, a co najważniejsze, zasięgu działania. Określenie aspektów związanych z funkcjonalnością magazynu wiąże się z powszechnie przyjętą klasyfikacją magazynów. Biorąc pod uwagę kryterium przeznaczenia, wyróżnia się magazyny przemysłowe, w których przechowywane mogą być zarówno surowce, jak i półfabrykaty, a także opakowania, narzędzia oraz wyroby gotowe. Magazyny dystrybucyjne mają zazwyczaj charakter handlowy i spedycyjny.
Uwzględniając kryterium postaci ładunków, wyróżnia się w praktyce magazyny jednostek ładunkowych (kontenerowych, paletowych, skrzynkowych itd.). W ramach podziału uwzględniającego postać ładunków wyróżnia się także magazyny ładunków zbiornikowych (materiałów sypkich, ciekłych, gazów sprężonych itd.).
Rozpatrując funkcjonalność magazynu, należy uwzględnić także kryterium wymogów składowania. W tym zakresie wyróżnia się magazyny specjalne (bankowe i depozytowe, akt i dokumentów, szpitalne, wojskowe itd.).
Obiekt magazynowy
O rodzaju obiektu budowlanego, który będzie pełnił rolę magazynu, decyduje kilka czynników. Jeżeli będą składowane materiały, które charakteryzują się wrażliwością na działanie czynników atmosferycznych, to konieczne jest uwzględnienie pomieszczenia zamkniętego (np. hali lub namiotu). Hale stanowią najczęściej obiekty budowlane jednokondygnacyjne, swoimi gabarytami przypominające prostokąt o proporcji boków 3:5 lub 2:3.
Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku przechowywania materiału, który cechuje się odpornością na czynniki atmosferyczne. W tym celu najczęściej zastosowanie znajdują składowiska. Niektóre z nich wyposażone są w wiaty, które chronią przed deszczem. Magazyny znajdujące zastosowanie w przemyśle, to najczęściej magazyny wysokiego składowania.
Budynki magazynowe powinny zostać wyposażone w odpowiednią liczbę otworów bramowych. Jeżeli magazyn będzie bazował na dostawach za pomocą samochodów, istotne jest uwzględnienie placu manewrowego o odpowiedniej wielkości.
W konstrukcji obiektu magazynowego ważna jest siatka słupów. Należy tak rozplanować wnętrze magazynu, aby słupy nie wypadły na przejeździe.
Składowanie
Mając już budynek, który spełnia wymagania lokalizacyjne, można przystąpić do organizowania wyposażenia magazynu. W tym celu niezbędne pozostają środki techniczne oraz organizacyjne, przy użyciu których realizowane są podstawowe funkcje magazynu. Są to przede wszystkim maszyny, urządzenia, a także przyrządy i instalacje. Właściwie wyposażony magazyn powinien zapewniać przepływ ładunków, a także stworzenie odpowiednich parametrów do przechowywania. Nie bez znaczenia pozostaje zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej.
Odpowiednio dobrane regały magazynowe pozwalają na właściwy przepływ materiałów oraz maksymalne wykorzystanie przestrzeni magazynowej. Przed zakupem systemu regałowego niezbędne jest dokładne przeanalizowanie możliwości oraz ograniczeń, które dotyczą poszczególnych typów regałów w stosunku do wyposażanej przestrzeni magazynowej. Najczęściej spotykane regały przeznaczone do magazynowania palet to regały:
- standardowe,
- wjezdne,
- przejezdne,
- przepływowe,
- przesuwne,
- silosy magazynowe.
Istotne jest odpowiednie rozmieszczenie regałów. Mogą być one ustawione w sposób rzędowy. W metodzie tej regały paletowe układane są w jedno- oraz dwurzędowe bloki. Charakterystyczne jest to, że są one rozdzielone drogami.
Często zastosowanie znajduje składowanie z wykorzystaniem regałów przepływowych. Ten sposób przewiduje rzędy regałów, które wyposażone są w trasy jezdne. Pobiera się czołową paletę w myśl zasady FI-FO („pierwsze weszło – pierwsze wyszło”). Składować można również za pomocą regałów zblokowanych. Konstrukcja regałów jest na tyle wzmocniona, że możliwy jest wjazd do środka wózków widłowych. Niejednokrotnie zdarza się, że składowanie odbywa się bezpośrednio na posadzce, jest to tzw. składowanie bezpośrednie.
Warto rozważyć ustawienie regałów wzdłuż doków. Pamiętać należy o odpowiedniej szerokości korytarza roboczego. Powinna ona być uzależniona od rodzaju używanych wózków. Nie może być jednak mniejsza niż 290 cm. Istotne jest uwzględnienie przejazdów. Ścieżki nie powinny być jednak za długie.
Przyjęcia, kompletacje, wydania
Proces magazynowania rozpoczyna się z chwilą przyjęcia towaru. Organizując strefę przyjęć w magazynie, należy pamiętać o tym, że w miejscu tym, w pierwszej kolejności powinno się odbyć sprawdzenie dokumentacji dostawy. Następnie przeprowadzany jest wyładunek towaru ze środków transportu zewnętrznego. Nie mniej istotnym elementem pozostaje także odbiór dostawy z uwzględnieniem zarówno kryterium jakościowego, jak i ilościowego. O skuteczności strefy przyjęć decyduje również należyte segregowanie, sortowanie, a także przepakowywanie oraz oznakowanie dostawy, biorąc pod uwagę przyjętą organizację magazynu. Po tym etapie następuje formowanie i sprawdzenie jednostek ładunkowych. Jedną z kluczowych kwestii zajmuje formowanie i sprawdzenie jednostek ładunkowych w kontekście właściwej dla magazynu technologii składowania. Na końcu odbywa się sporządzenie stosownej dokumentacji dostawy.
Pamiętać należy, że zarówno rodzaj, jak i zakres czynności, które są realizowane w strefie przyjęć, w dużym stopniu zależą od fizycznych właściwości dostawy. Jeżeli dostawa bazuje na paletach, pojemnikach, rozładunek może być automatyczny.
Istotne jest odpowiednie zaprojektowanie procesu kompletacji materiałów. Obejmuje on wybieranie towarów zgodnie z zamówieniem, a następnie przemieszczanie materiałów do wydania. Ostatni etap to wydanie. Kluczowe miejsce zajmuje tutaj pakowanie i formowanie jednostek, a także przygotowanie do wysyłki oraz załadunek.
Dobór środków transportu
Ważnym elementem każdego magazynu jest odpowiednio zorganizowany transport. W tym zakresie wyróżnia się najczęściej wózki naładowane, wózki unoszące, wózki ciągnikowe, wózki podnośnikowe, automatyczne wózki jezdniowe, układnie, żurawie, wciągniki, a także suwnice i przenośniki oraz manipulatory. O wyborze wózka widłowego decyduje maksymalna wysokość, na jaką będzie on podnosił, oraz maksymalna masa, która będzie podnoszona. Oprócz wózków zastosowanie znajdują także układnice. Oferta na rynku w tym zakresie jest obszerna. Nabyć można układnice słupkowe, ramowe podłogowe i podwieszane do konstrukcji regałów.
W magazynach niejednokrotnie zastosowanie znajdują przenośniki poziome i pionowe. Są one połączone z kompleksowym przepływem w całym magazynie. Nabywając wózek, w pierwszej kolejności należy zastanowić się, przy jakiego rodzaju pracach znajdzie on zastosowanie. Niejednokrotnie zdarza się, że o rodzaju wózka decyduje prawo (BHP). Nie mniej istotna pozostaje także niezawodność oraz wydajność. Warto również zwrócić uwagę na dostawcę. W tym zakresie ważne pozostaje doradztwo oraz serwis.
Cudzymi rękami
Na rynku istnieją również firmy specjalizujące się w przygotowywaniu kompleksowych projektów magazynowych. Przykładem może być firma Wandalex. Przykładowa oferta w tym zakresie zawiera trzy poziomy projektu logistycznego, z których pierwszy obejmuje aranżację przestrzeni magazynu przy optymalnym wykorzystaniu regałów wysokiego składowania, antresol i regałów półkowych, a także wyznaczenie parametrów technicznych, niezbędnych urządzeń transportowych i wyposażenia. Poziom drugi optymalizuje wykorzystanie kubatury magazynu poprzez wyznaczenie jego zagospodarowania w odpowiedni system składowania i transportu na podstawie rozpoznanych procesów magazynowych, analizy asortymentu itp.
Ostatni poziom obejmuje szczegółowe opracowanie technologii transportu wewnętrznego i magazynowania, wyliczenie liczby pracowników i urządzeń magazynowych. W tym przypadku projekt zawiera również wskaźniki ekonomiczne i techniczne, niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania magazynu.
Autor: Damian Żabicki
