Przy wprowadzaniu nowego systemu najważniejsze kwestie to bezpieczeństwo i niezawodność.
Temat przenośników często pojawia się dopiero na końcowym etapie realizacji inwestycji w zakładach przemysłowych. Urządzenia te służą przecież tylko do przenoszenia ładunków z punktu A do punktu B. Czy jednak na pewno? To zależy od inżynierów i projektantów. Rola niektórych przenośników rzeczywiście ogranicza się do przemieszczania produktów między kolejnymi punktami, jednak są i takie systemy, które mogą wykonywać dużo bardziej złożone zadania.
Bez wątpienia warto zadbać o maksymalne wykorzystanie systemu przenośników – to jeden ze sposobów na lepsze wyniki przedsiębiorstwa. Maksymalną ich wydajność zapewniają m.in.: dobór urządzeń do konkretnych zastosowań oraz ich prawidłowa konserwacja, pozwalająca zapobiegać przestojom.
Dobór przenośników
Nawet jeśli nowa maszyna istnieje tylko w planach, już na początku etapu projektowania należy uwzględnić parametry wydajności, a także oczekiwania dotyczące wszelkich funkcji i szczególnych cech wszystkich przenośników potrzebnych do obsługi procesów produkcyjnych.
Kiedy już dość dobrze wiadomo, jakimi parametrami pracy muszą cechować się przyszłe przenośniki, czas na decyzję, czy należy budować je we własnym zakresie, czy też kupić u dostawcy.
Wielu operatorów zakładów przemysłowych, integratorów i producentów OEM woli rozwiązanie bazujące na samodzielnym projektowaniu i budowaniu przenośników. Taką decyzję można uzasadniać względami oszczędnościowymi, jednak korzyści wynikające z oparcia się na własnych siłach wcale nie zawsze górują nad wadami. Łatwo to wyjaśnić.
Budowa przenośników od zera to czasochłonne zadanie. Jeśli doda się wszystkie niezbędne zasoby: czas na projektowanie oraz poszukiwanie części i zaopatrzenie, a także wiele roboczogodzin, jakich wymaga zbudowanie systemu przenośnika, okazuje się, że trudno mówić o oszczędnościach. Co więcej, wielką niewiadomą pozostaje niezawodność nowego systemu. Warto pamiętać, że wszystkie części, z których składa się maszyna, mają wpływ na jej jakość. Jeśli tak z pozoru nieistotny element jak pomocniczy przenośnik ulega częstym awariom, jakie skojarzenia wywołuje umieszczona na nim nazwa firmy?
Druga sprawa: części zamienne. Jeśli zawiodą łożyska samodzielnie wykonanego przenośnika, ile czasu zajmie zdobycie nowych części i naprawa? Większość przenośników zbudowanych własnymi siłami zawiera części od różnych dostawców. Co się stanie, jeśli jakiś dostawca wycofa określoną część z oferty lub nawet zakończy działalność? Uszkodzony przenośnik trzeba przecież jakoś naprawić.
Trzecia sprawa związana z własnymi projektami przenośników dotyczy pracowników odpowiedzialnych za tego typu projekty. Co się stanie, jeśli takie osoby opuszczą firmę lub przejdą na emeryturę? Czy ktoś inny będzie dysponować wiedzą potrzebną do właściwego serwisowania przenośników, kiedy przyjdzie pora na ich konserwację? Jak więc widać, decyzja dotycząca projektu wykonania przenośników we własnym zakresie oznacza wiele niewiadomych.
Zalety korzystania z oferty dostawców
Przenośniki wykonane w oparciu o własne projekty i siły robocze nie mogą zapewnić korzyści, jakie niesie realizacja systemów przenośników przez zewnętrznego dostawcę, zwłaszcza takiego o dobrej reputacji. Producenci przenośników specjalizują się zwykle w jednej działalności – w budowie przenośników. Ich produkty cechują się więc wyższą jakością czy niezawodnością, niż przenośniki wykonane samodzielnie.
Drugą zaletą jest oszczędność czasu. Ile czasu zajmie pracownikowi zaprojektowanie i wykonanie systemu przenośnika, oczywiście po uwzględnieniu innych przydzielonych mu zadań? Niektórym dostawcom udaje się skrócić czas realizacji zamówienia na profesjonalny przenośnik do zaledwie kilku dni. Po co więc poświęcać czas i zasoby, polecając pracownikom projektowanie i budowanie przenośników, skoro wykonanie systemu dostosowanego do konkretnego zadania można zlecić – i już po tygodniu korzystać z gotowego rozwiązania? Z pewnością czas pracowników może zostać spożytkowany w innych, bardziej użytecznych celach.
Trzecia korzyść polega na gwarancji, że zamówiony przenośnik jest przygotowany do konkretnego zadania. Wielu producentów projektuje i dostarcza systemy przenośników przewidziane do bardzo wąskich zastosowań. Jeśli potrzebny jest przenośnik o wymiarach 3 × 0,1 × 0,4 m – nie ma problemu. Przenośniki zbudowane na podstawie dokładnej specyfikacji będą nie tylko sprawniej pracować, ale także lepiej wyglądać. Warto jeszcze raz podkreślić fakt, że jakość pomocniczego przenośnika wpływa na jakość funkcjonowania posiadanych maszyn i ogólny obraz parku maszynowego. Jeśli ten element sprawia wrażenie niedbale wykonanego, może się to odbić na marce przedsiębiorstwa.
Trzeba też pamiętać, że taki system przenośnikowy ma realizować bardziej nietypowe zadanie. Na przykład, jeśli w grę wchodzi operowanie ciężkimi częściami lub praca w powiązaniu z osobnym systemem, który ma kontrolować jakość części, profesjonalny system przenośnikowy zostaje wykonany z uwzględnieniem tych czynników.
W przypadku profesjonalnie wykonanych przenośników nie ma problemów z częściami zamiennymi. Jeśli nawet wytwórca zmodernizuje linię przenośników lub zaprzestanie produkcji systemu przenośnikowego, jaki można było kupić jeszcze kilka lat wcześniej, najprawdopodobniej nadal będzie prowadzić jego serwis, używając odpowiednich części i świadcząc obsługę klienta. A gdy mowa o obsłudze klienta, lepiej jest mieć możliwość szybkiego kontaktu „na żywo” z drugą osobą, która od razu udzieli pomocy technicznej, niż przysparzać kłopotu klientowi, każąc mu czekać, aż pracownik, który zbudował przenośnik, wróci z urlopu.
Konserwacja przenośników
Gdy sprzęt jest sprawny i pracuje, musi działać zawsze, i do tego dobrze. Szkoda, gdy bardzo drogi system stoi bezczynnie, bo pomocniczy system przenośnikowy ma przerwę konserwacyjną. Jednym ze sposobów na skrócenie nieprzewidzianych przestojów jest ustanowienie programu bieżącej konserwacji prewencyjnej przenośników. Pozwoli on rozpoznać potencjalne problemy, zanim doprowadzą one do wyłączenia całej linii.
Jedną z pierwszych kwestii do uwzględnienia przy opracowywaniu programu konserwacji prewencyjnej jest częstość pracy przenośników. Oczywiste jest, że im więcej godzin działają każdego dnia, tym częściej muszą być wyłączane do konserwacji.
Warto stworzyć inwentaryzacyjną bazę danych wszystkich przenośników w zakładzie, zawierającą takie ważne informacje, jak:
- marki i modele przenośników,
- wymiary (długość przenośnika i szerokość taśmy),
- typ silnika,
- typ taśmy,
- numery seryjne łożysk,
- data ostatniej kontroli konserwacyjnej,
- data następnego przeglądu,
- rodzaj wykonanej pracy konserwacyjnej,
- dane kontaktowe wytwórcy przenośnika.
Nie ma lepszych ani gorszych sposobów na tworzenie takiej bazy danych – stopień jej złożoności zależy tylko od potrzeb. Ma ona zapewnić kontrolę nad parkiem przenośników firmy i umożliwić odnotowanie ich stanu, co ostatecznie przełoży się na poprawę wydajności.
Następnym krokiem we wdrażaniu programu konserwacji prewencyjnej jest założenie podręcznego magazynu typowych części zamiennych do przenośników. Dobrze prowadzony magazyn podręczny umożliwi szybkie naprawy i do minimum ograniczy przestoje w produkcji. Niektórzy producenci przenośników mogą prowadzić audyt spisu przenośników i sporządzać z listy części, które w takim magazynie powinny być stale dostępne.
Kwestie bezpieczeństwa
O jakich kwestiach bezpieczeństwa należy pamiętać przy zakładaniu magazynu podręcznego na potrzeby przenośników?
Należy używać właściwych części. Przenośniki często są dostarczane z listą typowych części zamiennych i eksploatacyjnych, które są konstrukcyjnie przystosowane do pracy w już istniejących przenośnikach. Używanie właściwych części jest warunkiem niezawodności napraw i pracy urządzeń.
Nie czekać, aż będzie za późno. Nie powinno się pozwolić, aby części eksploatacyjne zużyły się w stopniu, który mógłby nieść zagrożenie produktowi transportowanemu przenośnikiem, a także operatorom lub pracownikom pracującym przy przenośniku.
Należy używać części wykonanych z właściwych materiałów. Zależnie od zastosowania lub środowiska, w jakim przenośnik jest używany, mogą być wymagane specjalne materiały. Na przykład w środowisku mokrym lub takim, w którym prowadzone jest intensywne zmywanie, należy używać stali nierdzewnej, polietylenu UHMW lub innego rodzaju materiału, który nie będzie rdzewieć ani nie będzie siedliskiem szkodliwych bakterii czy innych mikroorganizmów.
Gdy przenośniki są poddawane pracom serwisowym, należy dbać o bezpieczeństwo realizującego je zespołu poprzez zachowanie poniższych zasad. W przypadku obsługi przenośnika lub pracy w jego pobliżu:
- nie wolno mieć na sobie luźnej odzieży,
- nie wolno mieć na sobie biżuterii, takiej jak bransoletki czy naszyjniki,
- długie włosy należy mieć ściągnięte z tyłu,
- stacje robocze trzeba projektować i stawiać z dala od miejsc, w których mogłoby dojść do „pochwycenia” pracownika przez maszynę.
Dodatkowe wskazówki i zalecenia:
- przed przystąpieniem do konserwacji zawsze trzeba upewnić się, że przenośnik jest prawidłowo wyłączony i/lub unieruchomiony;
- przyciski wyłączenia awaryjnego lub inne elementy służące do natychmiastowego przerywania pracy zawsze powinny być zainstalowane i łatwo dostępne na wypadek sytuacji awaryjnej;
- odpowiednie prowadnice/osłony powinny być zainstalowane we wszystkich miejscach, w których mogłoby dojść do pochwycenia podczas pracy przenośnika;
- stojaki podporowe powinny być rozmieszczone równomiernie i efektywnie na całej długości przenośnika, tak aby przenośnik utrzymywał równowagę i był w stanie skutecznie nieść ładunek;
- jako dodatkowe wzmocnienie powinny być zamontowane zastrzały łączące stojaki z ramą przenośnika. Dotyczy to zwłaszcza tych przenośników, które będą często przemieszczane i mogą być na kółkach.
Przenoszenie produktu z jednego miejsca na drugie to zaledwie część tego, co potrafią przenośniki w profesjonalnym wykonaniu. Są one w pełni zautomatyzowane i pracują w powiązaniu z linią przetwórczą lub pakującą, prowadząc wymianę informacji z innymi systemami wzdłuż toru przepływu produktu. Ponadto prawidłowo prowadzony serwis i konserwacja przenośników przekłada się na produktywność i dochodowość firmy.
Autor: Mike Hosch jest dyrektorem ds. inżynierii w firmie Dorner Mfg. Corp. Od 1985 roku Hosch zajmował w firmie wiele stanowisk, w tym inżyniera mechanika, głównego inżyniera oraz menedżera ds. rozwoju nowych produktów.
Fot.: Dorner Manufacturing Corp.
