Specyfika produkcji wielu branż wymaga stosowania pomp o specjalnych cechach eksploatacyjnych. Zapytaliśmy użytkowników pomp, jakie są ich oczekiwania w stosunku do producentów i dostawców.
W zakres zagadnień związanych z pompami wykorzystywanymi w przemyśle wchodzą takie, jak: hydraulika, montaż, instalacja i eksploatacja, określenie charakterystyki instalacji oraz, jeśli jest to ważne, zgodność z dyrektywami ATEX czy stosowanymi w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Jak wynika z zebranych w naszej ankiecie danych, większość użytkowanych pomp to urządzenia dedykowane dla danej branży, a nie pompy uniwersalne.
Użytkownicy pomp w zakładach produkcyjnych, wybierając pompy, zwracają uwagę na takie ich cechy, jak: prostota konstrukcji, łatwość serwisu i obsługi. W przypadku wybranych branż są to jeszcze certyfikaty i dopuszczenia ATEX ExII (tam, gdzie występuje zagrożenie wybuchem), higieniczność i brak możliwości zanieczyszczenia pompowanego medium w razie awarii, na przykład w branży spożywczej czy farmaceutycznej. Dodatkowo w branży spożywczej do stawianych pompom wymagań dodać należy odporność na środki myjące czy skuteczność mycia w systemie CIP. Oczywiście liczą się takie cechy, jak: możliwość ciągłej pracy, odporność na zanieczyszczenia oleju, podwyższoną temperaturę czy na używane substancje (np. wszelkiego rodzaju alkohole). W przypadku pomp dozujących zwraca się uwagę na niezależność wydajności od ciśnienia i lepkości cieczy. W wielu powtarzających się opiniach użytkowników zwraca się uwagę na odporność pomp na wycieranie, trwałość łożysk, łatwy i bezproblemowy rozruch oraz możliwość regulacji i sterowania wydajnością.
Efektywność energetyczna
Niestety efektywność energetyczna nie zawsze jest stawiana jako ważny czynnik przy wyborze pompy. Zużycie energii elektrycznej uzależnione jest nie tylko od zastosowanej pompy, ale od konfiguracji układu pompowego i sposobu jego eksploatacji. Warto tu dodać, że eksploatowane obecnie na świecie układy pompowe zużywają około 20% wytwarzanej energii elektrycznej. Z tego 25–50% energii wykorzystywane jest w przemysłowych instalacjach pompowych. A zaoszczędzić można aż 30–50% energii elektrycznej, dzięki zastosowaniu zmian w istniejących układach pompowych. Przy pracach projektowych należy stosować zasadę minimalizacji wydajności i wysokości podnoszenia. Uważa się, że lepiej ustalać mniejszą nadwyżkę wydajności i wysokości podnoszenia, a w przypadku konieczności wzrostu wydajności tańsze jest zainstalowanie dodatkowej pompy.
Warto również wybierać pompy o najwyższej sprawności – oszczędzanie przy zakupie to wzrost kosztów użytkowania. Warto więc przeprowadzić analizę kosztów cyklu życia (LCC) pompy – to najlepszy sposób na wybranie najlepszego rozwiązania. Zaleca się używanie napędów zmiennoobrotowych (tam, gdzie jest to możliwe) oraz dwóch lub nawet więcej mniejszych pomp, zamiast jednej dużej. W takim przypadku dwie pompy mogą pracować równolegle tylko wtedy, gdy jest na to zapotrzebowanie. Na rynku dostępne są pompy w wykonaniu bliźniaczym.
Na ekonomiczną pracę pomp ma również wpływ ich właściwa, zgodna z zasadami ustalonymi przez producenta, eksploatacja. Niektóre dane zebrane w przemyśle sugerują, że 80% awarii pomp spowodowanych jest uszkodzeniem uszczelnień. Tu przewagę uzyskują rozwiązania takie jak pompy magnetyczne, w których nie ma potrzeby stosowania uszczelnień. Pompy tego typu stosuje się też w aplikacjach wymagających zabezpieczenia pompowanego medium przed zetknięciem z powietrzem.
Projektowanie i eksploatacja instalacji pompowych
Projektowanie i budowa instalacji przemysłowych z udziałem różnego typu pomp jest sporym wyzwaniem. Na tym etapie trzeba uwzględniać wiele różnych parametrów – od tych związanych z przesyłanym medium, zakładanych temperatur (w tym otoczenia) poprzez specjalne wymagania – na przykład łagodnego przepływu w rurach (co jest oczekiwane w instalacjach stosowanych w przemyśle farmaceutycznym). Przy przesyłaniu niektórych mediów znaczenie ma też to, aby wpływ pompy na strukturę medium był możliwie jak najmniejszy. W przemyśle spożywczym ma też znaczenie łatwość mycia instalacji. W niektórych sytuacjach (pompowanie wody) ważne jest, aby pompa miała zdolność samozasysania, czyli pracowania przez jakiś czas bez pompowanego medium. Nieprzystosowane do tego wymagania pompy mogą w takiej sytuacji szybko ulec uszkodzeniu.
Obecnie dostępne są systemy wspomagające właściwą obsługę i eksploatację pomp. Przykładem może być system przygotowany przez producenta pomp Grundfos – CR Monitor. To zautomatyzowane narzędzie nadzoru pompy pozwala na dodanie do komunikatów „Wszystko w porządku” i „Alarm!” jeszcze komunikatu „Uwaga”. Dotychczas systemy nadzoru pompy nie były w stanie przewidzieć i zapobiec kawitacji w instalacji pompy odśrodkowej. CR Monitor ogranicza szkody, jakie mogą zostać spowodowane przez sytuacje takie jak praca na sucho oraz przy zbyt niskim i nadmiernie wysokim napięciu zasilania. Zaletą Monitora CR jest to, że oferuje wnioski zamiast skomplikowanych danych, w których trudno się każdemu zorientować.
Zakup pompy
Zapytaliśmy w ankiecie, czy są na rynku pompy, które respondenci chcieliby mieć w swoim zakładzie, ale z pewnych względów jeszcze nie mają. Taki problem raczej nie występuje i użytkownicy, jeśli znajdą odpowiadający im produkt, nie czekają z zakupem. Jest to o tyle oczywiste, że pompy zazwyczaj pracują w newralgicznych dla przedsiębiorstwa aplikacjach. Oszczędności czy czekanie „na lepszy czas” nie jest tu ekonomicznie uzasadnione. W jednej z wypowiedzi nasz respondent pisze, że stale poszukuje lepszych rozwiązań lub dopracowuje istniejące w celu poprawy nieustannie zmieniającego się procesu (nowe produkty, nowe projekty itp.), a od roku firma wprowadza jedno z lepszych rozwiązań dostępnych na rynku. Jeśli jest więc na rynku pompa, która spełnia wszystkie wymogi procesu, jakości i BHP, to może ona zostać zakupiona w ramach inwestycji, chyba że – jak pisze inna osoba – choć istnieją pewne rozwiązania, nie są one ze względu na specyfikę możliwe do zastosowania w konkretnym przypadku.
Bez względu na reprezentowaną branżę, wysoko oceniano dostępność i wybór. Jednak w wielu opiniach zwracano uwagę na to, że praktycznie u każdego z producentów jest zbyt długi czas od zamówienia do jego realizacji (nawet cztery tygodnie – jak czytamy w jednej z opinii). Gdy dostawca pompy nie ma towaru na półce, przy czym koszty niektórych pomp (znanych marek) są wysokie, niektórzy decydują się na wybranie zamiennika. W opinii użytkowników polscy producenci nie oferują pomp odpowiadających normom higienicznym w przypadku specjalnych wymagań branży.
Na rynku generalnie liczy się dwóch-trzech producentów światowych. Choć – jak podkreślono również w tej wypowiedzi, w Polsce powstają nowe i rozwijają się istniejące centra dystrybucji oraz poprawia się dostępność do serwisu i jego jakość. Narzekano też, że dla niektórych branż (na przykład spożywczej) i zastosowań dostępne są tylko produkty zagraniczne.
Od strony dostawcy
Producenci i dostawcy pomp na naszym rynku narzekają, że wielu użytkowników popełnia błędy montażowo-eksploatacyjne, nie kierując się potrzebami, ale marką. Dostawcy deklarują, że nie tylko sprzedają, ale też doradzają i prowadzą szkolenia. Równocześnie użytkownicy liczą na bezawaryjność, wytrzymałość eksploatacyjną pomp przez zakładany czas pracy oraz szybki i prosty proces regeneracji czy też remontu, w czym ma swój znaczący udział dostępność części zamiennych.
Na naszym rynku działa wiele firm, których działalność koncentruje się wokół pomp i armatury dla przemysłu. Dla wielu pompy to podstawowy asortyment oferowanych produktów. Jest też duża różnorodność oferowanych marek, takich jak: ABS, AFEC, All-Flo, Caprari, DAB, Danfoss, Ebara, Flygt, Grundfos, Hasan, Honda, Hydro-Vacuum, JEC, Leszczyńska Fabryka Pomp, Lowara, Meprozet Brzeg, Nocchi, Nova Rotors, Ragazzini, Tapflo, Tsurumi, Tuthill, Vogel, WILO.
Z firm zajmujących się tą tematyką można też wymienić np. Tech Silesia z tradycjami w zakresie doboru, sprzedaży i serwisu pomp przemysłowych oraz węży gumowych, stalowych i złączy od 1994 r. czy też All-Pumps, zajmująca się kompleksowymi rozwiązaniami w zakresie doboru i dostaw pomp przemysłowych, części zamiennych oraz armatury.
Powstała w 2000 r. firma Tech-Trade od początku zajmuje się m.in. doradztwem technicznym oraz dostawami pomp. Polski oddział grupy Tapflo to produkcja i zaopatrzenie w pompy przemysłowe z zastosowaniem we wszystkich gałęziach przemysłu, w tym w pompy membranowe oraz wirowe. IMPELLER powstał w czerwcu 1999 r. i zajmuje się kompleksowo pompami przemysłowymi i systemami (doradztwo, sprzedaż i serwis).
WAR-ECO działa od 2001 r. i zajmuje się techniką pompową i ochroną środowiska. Długą tradycją może poszczycić się grupa Powen-Wafapomp, bo sięga ona 1908 r. Grupa Powen-Wafapomp jest największym w Polsce producentem pomp przemysłowych. Firmy takie jak Parker Hannifin oferują również pompy i silniki hydrauliczne.
Jak mówi Agnieszka Cubała, w ofercie KSB znajdują się między innymi: pompy dla przemysłu chemicznego ze sprzęgłem magnetycznym (Magnochem), do nośników ciepła (HPK-L), do agregatów pożarowych (Etanorm MX, CPK-SX), dla techniki lakierniczej (Etanorm), do naśnieżania stoków (MTC) oraz pompy do pociągów szybkobieżnych (Etaseco) i pompy do mediów gorących (HPK).
Firma Transtools istnieje od 1994 r., a główną sferą jej działalności jest produkcja hydraulicznych pomp i silników wielotłoczkowych oraz części zamiennych (cylindry, tłoczki, tarcze rozrządcze, separatory, kule wycofujące) oraz serwis pomp i silników hydraulicznych firm: Bosch-Rexroth, Hydromatik, Linde, Kawasaki, Sauer-Sunstrand, Vickers, Bucher, Parker, Volvo i innych. Bibus Menos to pompy do brudnej wody, do ścieków oraz do chemikaliów.
W Polsce mamy dziś dostęp również do oferty firm europejskich. Nie jest problemem zakupienie urządzeń dla mniej popularnych branż, jak przemysł winiarski, dla którego ma swoją ofertę wielu producentów włoskich, jak: POMPE CASALI (pompy samorozruchowe, wyporowe, z przekładnią), OBL (pompy dozujące), CSF INOX (wyroby ze stali nierdzewnej: pompy odśrodkowe i wyporowe itp.), NOVA ROTORS (pompy dla przemysłu spożywczego).
Na naszym rynku pomp dla przemysłu działają również firmy rodzinne z długą tradycją, jak firma POMPY i SYSTEMY prowadzona przez rodzinę Bacińskich i zajmująca się doborem, sprzedażą oraz serwisem pomp przemysłowych od 1951 roku. W ofercie firma ma pompy między innymi takich marek, jak: Lawrence Pumps, włoskiej Officine Meccaniche Gallaratesi czy hiszpańskie Boyser.
Z pompami ściśle związana jest branża producentów armatury dla przemysłu, jak choćby Fabryka Armatur „Głuchołazy” – producent armatury przemysłowej, a doświadczenie firmy sięga 1919 r. Jak mówi Paweł Kania, produkcja obejmuje: zawory zaporowe, zwrotne grzybkowe i klapowe, zaporowo-zwrotne oraz osadniki, zawory manometryczne czy zasuwy. Firma ma też w ofercie armaturę wysokoparametrową i specjalną dla energetyki.
– Trudno mówić o hicie sprzedaży w branży pompowej – mówi Paweł Jurczyk z Hydro-Vacuum Grudziądz. Każda firma ma różne potrzeby i nie ma uniwersalnych pomp do wszystkiego. Jeśli chodzi o Hydro-Vacuum, to aktualny asortyment zawiera: pompy głębinowe, próżniowe, dmuchawy, jednostopniowe odśrodkowe, w tym między innymi dwustrumieniowe, oraz pompy samozasysające, w tym przeznaczone do pompowania LPG, pompy do ścieków – zatapialne i w wersjach z silnikami chłodzonymi powietrzem, przepompownie ścieków, w tym przepompownie z separacją ciał stałych, tzw. tłocznie ścieków. W zakresie produkcji są też: wielostopniowe pompy pionowe, zestawy do podnoszenia ciśnienia (zestawy hydroforowe), automaty wodociągowe (hydrofory), pompy zatapialne do wody, cyrkulacyjne oraz układy zabezpieczająco-sterujące pracą pomp i układów pompowych i takie elementy współpracujące z pompami, jak: łączniki ciśnieniowe i pływakowe czy zbiorniki ciśnieniowe.
Obserwując rynek pomp do zastosowania w przemyśle, widać rosnące wymagania ze strony użytkowników. W praktyce mamy dostęp do każdego produktu oferowanego na świecie. Dlatego też coraz większym zainteresowaniem cieszą się oferty zestawów pomp, także te doposażone przez producenta w systemy sterowania elektronicznego. Rynek pomp wszelkich typów i rodzajów jest duży, co też zachęca wielu producentów do aktywności. Jeśli nie ma się doświadczenia w konstrukcji i produkcji pomp, to konkuruje się głównie ceną. Stąd na rynku obecne są także firmy oferujące wyroby o niższej jakości, ale i niższej cenie. Jednak obecnie aplikacje w przemyśle stawiają wysokie wymagania w stosunku do parametrów użytkowych pomp. W praktyce takie produkty są dla użytkowników bardzo kosztowne w ostatecznym rozliczeniu. Nie zawsze też spełniają deklarowane parametry eksploatacyjne.
Autor: Bohdan Szafrański
