Przekaźniki są podzespołami bardzo często wykorzystywanymi w urządzeniach elektrycznych. Znajdują one zastosowanie przede wszystkim w technice łączeniowej układów automatyki. Dużą transformację przeszła zarówno konstrukcja, jak i funkcjonalność przekaźników. Dostępne są już nie tylko w postaci elektromagnetycznej i półprzewodnikowej, bowiem zaawansowane mikroprocesorowe przekaźniki niejednokrotnie pełnią funkcje związane ze sterowaniem procesami technologicznymi.
Zasada działania przekaźników wykorzystuje reagowanie na zmianę pewnej wielkości fizycznej wejściowej (np. natężenia prądu, napięcia, ciśnienia, temperatury itp.) w taki sposób, że po przekroczeniu pewnej wartości wielkość wyjściowa zmienia się skokowo. Tradycyjne przekaźniki elektromagnetyczne bazują na zasadzie elektromagnesu, polegającej na wywołaniu pola elektromagnetycznego za pomocą prądu płynącego przez cewkę, przyciągającego lub odpychającego styki. W przekaźniku wyróżnić można układy:
- odbiorczy – mający na celu odbieranie zasilania przez zwrotnicę z rdzeniem,
- pośredniczący – służący do zamiany energii elektrycznej układu odbiorczego na strumień magnetyczny w obwodzie magnetycznym złożonym z rdzenia, kotwicy i jarzma,
- wykonawczy – uruchamiający się zestaw sprężyn skokowych pod działaniem kotwicy.
Warto zwrócić uwagę na to, że w zależności od modelu przekaźniki cechują się różnymi stykami. Styki zwierne „T” zamykają się przy działaniu kotwicy, natomiast w stykach rozwiernych „R” następuje ich otwarcie. Dostępne są także przekaźniki wykorzystujące zestyki przełączające „RT”, „PR” oraz przełączne bezprzerwowe, czyli przełączające się przy przyciągnięciu kotwicy, przy czym zestyk zwierny zamyka się przed rozwarciem styku rozwiernego.Przekaźniki miniaturowe
Przekaźniki miniaturowe znajdują zastosowanie przede wszystkim w urządzeniach alarmowych, układach automatyki, czy też w energoelektronice. Pomimo niewielkich rozmiarów podzespoły te charakteryzują się zdolnością łączeniową osiągającą nawet 16 A. Warto zwrócić uwagę na zachowanie parametrów w szerokim zakresie temperatur (od -40 do 85ºC). Przydatny jest także rozrzut napięcia znamionowego zasilania cewki wynoszący od 12 do 240 V dla napięcia przemiennego oraz od 3 do 110 VDC. Przekaźniki miniaturowe mogą być montowane w gniazdach wtykowych oraz bezpośrednio w obwodach drukowanych z wykorzystaniem lutowania przewlekanego lub powierzchniowego. Dostępne są także modele przystosowane do pracy w wysokich temperaturach. Pomimo niewielkich rozmiarów komponenty te cechują się maksymalnym napięciem zestyków wynoszącym 400 V. Styki nie zawierają kadmu, a w zależności od modelu uzależniony jest stopień ochrony obudowy wynoszący od IP-40 do IP-67. W przypadku wersji przeznaczonych do lutowania pamiętać należy, aby czas nagrzewania nie przekraczał 5 s. Warto zwrócić uwagę na fakt, że oferowane są także przekaźniki z rozwidlonymi stykami celem zapewnienia niezawodnego połączenia dla małych prądów w całym okresie pracy urządzenia. Miniaturowe przekaźniki mogą być także wykorzystywane jako komponenty przełączające obwody dużej mocy.
Z dedykacją dla przemysłu
W wielu urządzeniach elektrycznych zastosowanie znajdują przekaźniki przemysłowe. Ich wyposażenie stanowi od jednego do czterech styków. Wykorzystywane są głównie w układach sterowania silnikami elektrycznymi oraz jako zabezpieczenie cewek przed przepięciami. Komponenty te są dostępne w wersjach przeznaczonych do montażu na szynie DIN 35 mm, gniazdach wtykowych oraz bezpośrednio w obwodach drukowanych. Połączenia wykonywane są za pomocą zacisków śrubowych lub złączy konektorowych. Ciekawe rozwiązania stanowią technologie połączenia bezśrubowego, dzięki którym nie ma potrzeby wykorzystywania narzędzi podczas montażu.
Wystarczy zdjąć izolację, a następnie wcisnąć przewód. System taki stosowany jest w przekaźnikach G2RV-SL500 firmy OMRON. Zaciski pasują do przewodów żyłowych z końcówką od 0,5 do 2,5 mm2 oraz współpracować mogą z przewodami pełnymi od 0,5 do 4,0 mm2. Poszczególne moduły można mostkować w zależności od potrzeb. Wyprowadzenia w przekaźnikach tych są odporne na zgięcia. Przydatne okażą się także wskaźniki mechaniczne lub wykorzystujące diody LED. Obudowy niektórych modeli są przezroczyste, dzięki czemu istnieje możliwość szybkiego sprawdzenia stanu. Bardziej rozbudowane przekaźniki elektromagnetyczne do zastosowań przemysłowych wyposażone są w blokowany przycisk testowy oraz pozłacane styki. Na rynku dostępne są także przekaźniki zaprojektowane z myślą o przełączaniu obciążeń rezystancyjnych, indukcyjnych i silników. Elementy takie charakteryzują się brakiem drgań styków podczas chwilowych spadków napięć do 50% wartości znamionowej. Nie mniej istotna pozostaje także wysoka wytrzymałość dielektryczna pomiędzy cewką a stykami oraz pomiędzy zaciskami o różnej biegunowości.
Akcesoria do przekaźników
Na rynku dostępne są gniazda, za pomocą których przekaźniki mogą być montowane na szynach DIN 35 mm, płytach montażowych oraz obwodach drukowanych. Gniazda te cechują się dużą obciążalnością prądową. Dzięki nim można instalować również inne podzespoły, takie jak ograniczniki przeciwprzepięciowe czy też sygnalizatory. W zależności od modelu wyprowadzenia przeznaczone są do połączeń śrubowych, obwodów drukowanych oraz lutowania. Opcjonalnie nabyć możemy również moduły zabezpieczające przed zmianą polaryzacji oraz sygnalizujące napięcie na cewce. Inne moduły chronią przed zakłóceniami oraz indukcyjnością. Przekaźniki przemysłowe dodatkowo wyposażone mogą być w:
- mechaniczne wskaźniki zadziałania,
- przycisk testujący czołowy z funkcją blokowania,
- wskaźnik zadziałania wewnętrzny z sygnalizacją,
- element tłumiący przepięcia.
Przekaźniki elektroniczne
Interesujące rozwiązania stanowią także przekaźniki półprzewodnikowe (SSR) przeznaczone do montażu na szynie DIN 35 mm, panelu lub płycie montażowej. Ich parametry uwzględniają różne prądy, kształtujące się w zakresie od 5 do 150 A. Dostępne są wersje jedno- i trójfazowe oraz przystosowane do przełączania jednej, dwóch lub trzech faz. Niektóre modele charakteryzują się izolacją optyczną bramki oraz funkcją przejścia przez zero. Celem odebrania ciepła mogą być one wyposażone w radiator, a wbudowany warystor skutecznie eliminuje zewnętrzne przepięcia. W zależności od wersji przekaźniki półprzewodnikowe cechują się napięciem wyjściowym w zakresie od 24 do 480 VAC oraz od 5 do 200 VDC. Wbudowana dioda LED informuje o zadziałaniu styków. Warto zwrócić uwagę na to, że komponenty tego typu mogą być także wykorzystywane do znacznych obciążeń trójfazowych, co uzyskuje się dzięki wkładkom dużej mocy. Przekaźniki półprzewodnikowe mogą być łączone w systemy kontrolowane przez wielokanałowe sterowniki mocy, co daje możliwość precyzyjnego regulowania urządzeń. Połączenie wykorzystuje interfejs RS – 485. Dla przykładu wielokanałowy sterownik mocy G3ZA firmy OMRON umożliwia inteligentne stosowanie aplikacji wykorzystujących przekaźniki półprzewodnikowe. Można go łatwo zintegrować z PLC. Jest on również dostępny w wersjach pozwalających na alarmowanie o przepalaniu grzałek, co z pewnością znajdzie zastosowanie w systemach ogrzewania.
Sterownik i urządzenie wykonawcze w separacji
Przekaźniki interfejsowe służą jako separatory wejść lub wyjść urządzeń automatyki. Zastosowanie znajdują one przede wszystkim w systemach sterowania wykorzystujących PLC. Podzespoły te cechuje szybki montaż, układy tłumiące przepięcia na cewkach oraz świetlne wskaźniki działania. W skład kompletnego przekaźnika interfejsowego wchodzi przekaźnik elektromagnetyczny, gniazdo wtykowe, moduł sygnalizacyjno-przeciwprzepięciowy, obejma wyrzutnikowa oraz płytka do opisu. Maksymalne napięcie styków wynosi 400 VAC oraz 300 VDC, natomiast minimalne napięcie to 5 V, a prąd obciążenia osiąga do 8 A. Cewka zasilana jest napięciem 12, 24, 120 lub 230 VAC oraz 12, 24 lub 110 VDC. Komponenty te odporne są na przepięcia występujące na liniach łączących, dzięki filtrom wykorzystującym elementy R i C oraz diody Zenera. Zabezpieczenia te stanowią jedną z istotnych kwestii w systemach sterowania, bowiem brak odpowiednich może spowodować samowzbudzenie, a w konsekwencji powstanie niepożądanego sygnału. Dodatkowo w aplikacjach wykorzystujących przemienniki częstotliwości oraz sterowniki fazowe powstać mogą wyższe harmoniczne napięcia sterującego.
Przekaźnik nadzorczy
Stosowanie przekaźników nadzorczych ma na celu kontrolowanie i ochronę zasilania urządzeń elektrycznych jedno- i trójfazowych. W zakresie ochrony napięcia oferowane na rynku przekaźniki nadzorcze są dostępne w wersjach ze stałymi lub regulowanymi poziomami nadzoru. Urządzenia te wyposażone są między innymi w takie funkcje, jak:
- nadzór napięcia sieciowego,
- nadzór nad przepięciem i niedomiarem napięcia,
- opóźnianie ponownego włączenia dla uniknięcia wysokiego prądu załączenia.
Czas opóźniania wybierany jest za pomocą mostka lub przełącznika. W przypadku regulowanego poziomu nadzoru granica w zakresie od ±5 do 20% nastawiana jest za pomocą przełącznika. Urządzenia te charakteryzują się prawidłowym funkcjonowaniem nawet przy wysokiej zawartości składowych harmonicznych. Przekaźniki przeznaczone do nadzorowania kolejności i zaniku fazy w pierwszym etapie sprawdzają, czy kolejność faz jest właściwa. W przypadku wystąpienia nieprawidłowości przekaźnik zostaje wzbudzony. Jeżeli napięcie jest zbyt niskie, styk wyjściowy przechodzi do stanu niezadziałania po upływie nastawionego czasu. Powrót do wcześniejszego położenia następuje, jeżeli zostanie osiągnięta prawidłowa wartość napięcia lub po użyciu przycisku „Reset”. Przekaźniki nadzorcze mogą także wykryć nadmierną asymetrię faz.
Warto zwrócić uwagę na to, że za pomocą przekaźników można także nadzorować zbyt wysoką lub zbyt niską częstotliwość. Dla przykładu model PMF 20 firmy Lovato electric czuwa nad prawidłowością częstotliwości, nawet podczas wysokiej zawartości składowych harmonicznych. Istnieje możliwość regulowania zarówno progu częstotliwości, przy którym nastąpi samoczynne wyłączenie, jak i czas opóźnienia. Podobnie jak w innych urządzeniach tego typu, przekaźnik ten zostaje wzbudzony w momencie przekroczenia przez częstotliwość określonej granicy.
Ograniczniki mocy
W przemysłowych instalacjach elektrycznych zastosowanie znajdują także ograniczniki mocy. Służą one do automatycznego wyłączania zasilania w nadzorowanym obwodzie w przypadku, kiedy dochodzi do przekroczenia wartości zadanej pobieranej mocy. W wielu modelach urządzeń tego typu wartość jest regulowana płynnie za pomocą potencjometru. Podstawowym zadaniem układu jest kontrolowanie wartości pobieranej mocy w obwodzie poddanym nadzorowaniu. Jeżeli sumaryczna moc pobierana nie przekracza nastawionej wartości, odbiorniki zasilane są napięciem znamionowym. W przypadku kiedy moc w obwodzie wartość tę przekroczy, nastąpi wyłączenie dołączonych urządzeń. Po 40 s odbywa się ponowny pomiar pobieranej mocy. Dostępne na rynku ograniczniki są proste w instalacji. W pierwszej kolejności należy rozłączyć obwód oraz sprawdzić brak obecności napięcia. Następnie można przystąpić do podłączenia zasilania pod zaciski ogranicznika. Po uruchomieniu obwodu zasilania należy ustawić żądaną wartość mocy, po której przekroczeniu nastąpi wstrzymanie zasilania.
Ogranicznik mocy model PMM-01 produkowany przez firmę ZAMEL charakteryzuje się nastawą progu mocy w zakresie od 0,2 do 2 kW z wykorzystaniem potencjometru obrotowego. Pomiary wykonywane są co 40 s, zaś opóźnienie wyłączenia to około 2 s. Urządzenie zasilane jest napięciem przemiennym o wartości 230 V. Warto zwrócić uwagę na fakt, że ogranicznik ten może pracować w temperaturze od -20 do 60°C. Sygnalizacja świetlna wykorzystuje dwie diody LED, informujące użytkownika o obecności napięcia zasilania oraz przekroczeniu wartości nastawionej mocy. Pobór prądu wynosi od 34 mA. System połączeń wykorzystuje 4 zaciski dla przewodów o przekroju od 0,2 do 2,5 mm2. Dostępne na rynku urządzenia przystosowane są do montażu na płycie montażowej oraz za pomocą szyny DIN 35 mm.
Przekaźniki priorytetowe wykorzystywane są przede wszystkim do kontrolowania wartości pobieranego prądu przez odbiorniki elektryczne i ich sterowania w przypadku, gdyby równoczesna praca mogła spowodować przeciążenie obwodu i zadziałanie urządzeń zabezpieczających. W urządzeniach tych wartość poboru prądu w obwodzie priorytetowym nastawiana jest za pomocą potencjometru. Po jej przekroczeniu przekaźnik odłącza obwód niepriorytetowy. Spadek natężenia prądu w obwodzie priorytetowym poniżej ustawionego progu spowoduje włączenie obwodu niepriorytetowego. Przekaźniki tego typu zasilane są napięciem 230 VAC. Maksymalny prąd odbiorników niepriorytetowych najczęściej wynosi 16 A natomiast pobór prądu w obwodzie priorytetowym jest dowolny. W razie konieczności zwiększenia natężenia prądu można zastosować styczniki. Napięcie znamionowe przekaźnika to 250 VAC, a regulacja poboru prądu może być przeprowadzana w zakresie od 2 do 15 A. Czas opóźniania odłączania i przyłączania wynosi 0,1 s. Podczas instalowania przekaźników pamiętać należy o stosowaniu zabezpieczeń nadprądowych z dłuższym czasem zadziałania, aby nie wyprzedzały one reakcji przekaźnika priorytetowego.
Przekaźniki monitorujące temperaturę
Wszędzie tam, gdzie w warunkach przemysłowych niezbędny jest pomiar temperatury, a następnie wygenerowanie sygnału sterującego pracą urządzeń, takich jak wentylatory, napędy, elektrozawory itp., niezastąpione okazują się przekaźniki monitorujące temperaturę. Pozwalają one na zapobieganie jej nadmiernemu wzrostowi poprzez monitorowanie wartości wykraczających poza określoną wielkość. W zależności od modelu urządzenia tego typu pracować mogą w tzw. trybie alarmu, podczas którego zwarcie styków odbywa się w momencie przekroczenia górnej lub dolnej wartości progowej. Oprócz tego przekaźnik może włączać lub wyłączać przerzutnik oraz reagować na temperaturę wyrażoną w stopniach Celsjusza lub Fahrenheita. Istotna jest również blokada ustawień, a także ochrona wyjścia przed uszkodzeniami.
Urządzenia te wyposażone są w sygnalizację informującą o obecności napięcia zasilania oraz stanach alarmowych. Istnieje możliwość zresetowania urządzenia na okoliczność zakłóceń. W przypadku pracy w zakresie niskotemperaturowym regulacja temperatury w rozpiętości od 0 do 399°C przeprowadzana jest z dokładnością 1°C. W zakresie wysokotemperaturowym (do 1800°C) wybór progu odbywa się co 10°C. Warto zwrócić uwagę na to, że dostępne na rynku przekaźniki monitorujące charakteryzują się różnymi napięciami zasilania. Dla przykładu w zależności od modelu przekaźniki serii K8AB-TH firmy OMRON zasilane są napięciami od 100 do 240 VAC, 24 VAC oraz 24 VDC. Instalując w układach sterowania urządzenia tego typu pamiętać należy, że w przypadku przedłużania przewodów termopary, ważne jest zastosowanie przewodu kompensacyjnego. Nie mniej istotne pozostaje także zastosowanie systemu zasilania przekaźnika gwarantującego osiągnięcie napięcia znamionowego w ciągu jednej sekundy. Stopniowy wzrost napięcia może spowodować zakłócenia w pracy urządzenia. Podczas pomiarów wykorzystujących przekaźniki monitorujące warto zwrócić uwagę na to, że urządzenie stabilizuje swoje parametry po upływie około 30 min. Już na etapie projektowania systemu należy przewidzieć filtry przeciwprzepięciowe dla cewek, transformatorów, silników, elektromagnesów itp. Istotne jest także wyeliminowanie szumu indukcyjnego poprzez zainstalowanie przekaźnika w bezpiecznej odległości od przewodów wysokonapięciowych. Należy uwzględnić możliwie największą odległość od urządzeń będących źródłem wysokich częstotliwości. Dla przykładu przekaźnik kontroli temperatury T2 firmy Fanox znajduje zastosowanie przede wszystkim sterowniach i szafach sterujących urządzeniami automatyki. Bardzo często jest on również wykorzystywany w urządzeniach dźwignicowych oraz wszędzie tam, gdzie okazuje się konieczna kontrola temperatury. Charakteryzuje się on dwiema wartościami granicznymi – minimalną w zakresie od -5 do 5°C oraz maksymalną od 40 do 55°C. Przekaźnik zasilany jest napięciem przemiennym o wartości 230 V przy poborze mocy wynoszącym 6,5 VA. Styk wyjściowy charakteryzuje się maksymalnym napięciem 230 VAC i natężeniem prądu wynoszącym 5 A. Histereza urządzenia to 2°C, a maksymalny przekrój przewodów pomocniczych to 2,5 mm2. Przekaźnik może być instalowany na szynie DIN 35 mm. Ważna jest także izolacja przeciwprzepięciowa wynosząca 3 kV – 50 Hz przez 1 min.
Bezpieczny silnik
Dla zapewnienia ciągłości działania silników elektrycznych, prądnic i transformatorów niezbędne jest stosowanie urządzeń mających na celu ochronę przed przeciążeniami. Istotne jest także zapobieganie nadmiernemu wzrostowi temperatury. Przydatne zatem mogą się okazać w elektrycznych systemach przemysłowych elektroniczne przekaźniki rezystancyjne.
Współpracują one z czujnikami, które łączone są szeregowo. Urządzenia tego typu odporne są na działanie czynników zewnętrznych dzięki obudowie zalanej masą silikonową. Zestyki wyjściowe są zamknięte, jeżeli temperatura mierzona przez poszczególne czujniki jest prawidłowa oraz gdy obecne jest napięcie zasilania. W przypadku gdy wzrost temperatury w czujnikach spowoduje wzrost rezystancji, wyjście zostaje otwarte. Ponowne zamknięcie następuje w momencie, gdy temperatura w obwodzie czujników spadnie do określonej wartości. Zamknięcie styku wyjścia następuje również w przypadku zaniku napięcia zasilania.
Skutecznymi rozwiązaniami są także termiczne przekaźniki przeciążeniowe. W zależności od modelu mogą być one instalowane ze stycznikami lub pracować niezależnie. Urządzenia te wyposażone są także w system wykrywania błędu fazy z ręcznym lub automatycznym kasowaniem. Decydując się na zastosowanie takiego rozwiązania, warto wykorzystać zarówno przekaźnik termiczny, jak i stycznik tego samego producenta, dzięki czemu montaż jest znacznie ułatwiony i nie wymaga dodatkowych połączeń. Celem zapobiegania nieuprawnionym zmianom parametrów niektóre modele wyposażone są w osłony ochronne.
Dostępne na rynku przekaźniki pozwalają także na zabezpieczanie silników przed asymetrią napięcia zasilania i zanikiem fazy. Podanie prawidłowego napięcia powoduje zadziałanie przekaźnika wyjściowego, natomiast w momencie wystąpienia asymetrii napięciowej większej od nastawionej wartości następuje wzbudzenie styków na wyjściu. Przekaźnik RETs-30 firmy Areva T&D cechuje się nastawem asymetrii napięcia fazowego w zakresie od 5 do 25 % oraz czasem zadziałania wynoszącym od 0,2 do 10 s. Urządzenie nie wymaga podłączania przewodu neutralnego. Do sygnalizowania stanu przekaźnika wykonawczego wykorzystywana jest dioda LED. Nie mniej kluczowa pozostaje także ochrona napędów elektrycznych przed zmianą kolejności faz i niedopuszczeniem do pracy silnika w niewłaściwym kierunku. Przekaźniki do nadzoru kolejności faz natychmiast wyłączają silnik w momencie zakłócenia. Styk wyjściowy zostaje wzbudzony w momencie zaniku fazy lub wystąpienia asymetrii napięcia zasilania.
Nowoczesne przekaźniki stanowią urządzenia na tyle zaawansowane, że są w stanie zapewnić kompleksową ochronę silnika elektrycznego. Znajdują one zastosowanie przy ochronie silników trójfazowych dowolnej mocy z wykorzystaniem zewnętrznych przekładników prądowych. Przy doborze przekładników pamiętać należy o tym, aby nominalna wartość prądu silnika zawierała się w przedziale możliwej nastawy rzeczywistych wartości prądów płynących po stronie pierwotnej przekładnika. Urządzenia te wykorzystywane są w aplikacjach, w których istotną kwestię stanowi bezpieczeństwo. Chodzi przede wszystkim o windy, podnośniki, kompresory itp. Podstawową funkcją w zakresie ochrony jest zapobieganie zwarciom doziemnym, które mogą być efektem uszkodzeń przewodów zasilających. W wyniku zwarcia dochodzi do przebicia izolacji do obudowy, co ma zdecydowany wpływ nie tylko na pracę silnika, ale co najważniejsze zjawisko to jest niebezpieczne dla ludzi.
Przekaźniki zabezpieczają także silniki przed asymetrią obciążenia i zanikiem fazy. Z pewnością przydatne okaże się zabezpieczenie częstego rozruchu, powodującego powstanie ciepła, czego efektem jest przegrzanie. Układ mikroprocesorowy pozwala na zapamiętanie stanu nagrzania silnika, dzięki czemu możliwe są dalsze rozruchy nawet w przypadku przyrostu temperatury. Przydatną funkcją jest także sygnalizowanie poziomu obciążenia silnika, co znacznie ułatwia dobór zabezpieczenia. Warto zwrócić uwagę na fakt, że nowoczesne przekaźniki mikroprocesorowe mogą współpracować z zewnętrznymi urządzeniami, chociażby takimi jak sterowniki przemysłowe. Załączona tabela zawiera zestawienie danych technicznych przykładowego mikroprocesorowego przekaźnika ochrony silnika (model EPS firmy F&F).
Interesującymi rozwiązaniami, które mogą znaleźć zastosowanie w przemysłowych instalacjach elektrycznych, są przekaźniki kontrolujące stan rezystancji izolacji w stosunku do ziemi w sieciach nieuziemionych. W zależności od modelu urządzenia te są zasilane napięciem przemiennym o wartości 42 V przy poborze mocy 5 W. Pomiar przeprowadzany jest napięciem 100 VDC, a próg ostrzegania jest regulowany w zakresie od 10–100 kΩ, natomiast próg wyłączania wynosi od 5 do 50 kΩ. Przekaźniki mogą być również wykorzystywane w systemach bezpieczeństwa maszyn.
Nadzór pomp i wentylatorów
Interesujące rozwiązanie stanowią przekaźniki zaprojektowane z myślą o nadzorowaniu pracy pomp i wentylatorów. Wykorzystują one pomiar kąta fazowego, którego zmiana uzależniona jest od obciążenia silnika, dzięki czemu nie ma potrzeby stosowania czujników. Najczęstszym zastosowaniem urządzeń tych jest nadzorowanie pracy pomp wirnikowych. W przypadku gdy pracują one na sucho, następuje zmiana kąta fazowego, której wykrycie powoduje wyzwolenie przekaźnika wyjściowego. Urządzenia te produkowane są także w wersjach przeznaczonych do współpracy z wentylatorami promieniowymi z napędem pasowym. W tym przypadku wykrywane są awarie układu przeniesienia napędu. Wartość obciążenia granicznego nastawiana jest za pomocą potencjometru. Przykładem przekaźnika nadzorującego pracę pomp i wentylatorów może być model EL-fi PM (współpraca z pompami) oraz EL-fi FM (współpraca z wentylatorami) firmy Emotron. Przystosowane są one także do współpracy z falownikami o zakresie częstotliwości od 30 do 65 Hz.
Przekaźniki na poziomie
Decydując się na zastosowanie przekaźnika poziomu cieczy, pamiętać należy, aby w pierwszej kolejności określić, czy mierzona ciecz przewodzi prąd elektryczny, bowiem od tego uwarunkowany jest typ czujnika. Jego zamontowanie w zbiorniku pozwala na wykrywanie obecności płynu, w efekcie czego można określić poziom napełnienia. Zasilanie przekaźnika sygnalizowane jest diodą LED. W chwili uzyskania poziomu odpowiadającego wysokości zamontowania czujnika styk wyjściowy zostaje wyzwolony. Dostępne na rynku przekaźniki tego typu pozwalają na zainstalowanie wielu czujników, dzięki czemu poziom może być kontrolowany w wielu punktach. Montaż takiego urządzenia jest bardzo prosty.
Przekaźniki programowalne
Przekaźniki programowalne są dobrym rozwiązaniem przy wykonywaniu wielu funkcji związanych ze sterowaniem w oparciu o tradycyjne elementy, jak styczniki czy przekaźniki elektromagnetyczne. Urządzenia tego typu w zależności od modelu zasilane są napięciem 230 VAC lub 24 VDC. Przekaźniki programowalne wyposażone są w wejścia analogowe, cyfrowe, przekaźnikowe lub tranzystorowe. Bardziej zaawansowane urządzenia tego typu cechują się klawiaturą oraz wyświetlaczem LCD. W przypadku rozbudowanych systemów sterowania przydatna może się okazać sieć NET, dzięki której zyskuje się możliwość połączenia kilku przekaźników. W warunkach przemysłowych urządzenia tego typu wykorzystywane są do sterowania chłodzeniem, oświetleniem i innymi zastosowaniami związanymi z pracą urządzeń.
Przekaźniki programowalne bardzo często stosuje się do sterowania pracą mieszadeł, zaworów i pomp. Podzespoły te znajdują także zastosowanie w systemach sterowania oświetleniem np. w domach, ogrodach, wystawach sklepowych itp. Warto zwrócić uwagę, że nowoczesne przekaźniki programowalne mogą współpracować także z sieciami przemysłowymi pracującymi w standardach AS-i, PROFI-BUS, czy też CAN open i DeviceNet. Przekaźników programowalnych na rynku jest bardzo wiele. Przykładami może być EASY firmy Moeller Electric, Need firmy Relpol, Kinco firmy Lovato electric czy też model ZEN produkowany przez firmę OMRON.
Autor: Damian Żabicki
