Czym kierować się przy wyborze smaru i na czym polega jego praca?
Umut Urkun, Industrial Marketing EAME, ExxonMobil: Na początek konieczna jest ocena właściwości użytkowych smaru. Właściwości charakterystyczne dla smarów obejmują temperaturę kroplenia, stabilność mechaniczną, wypieranie wody, wydzielanie oleju i pompowalność. Najważniejsze właściwości użytkowe są uzależnione od miejsca zastosowania produktu smarnego. Smary są opracowywane w taki sposób, aby ich właściwości były zrównoważone. Prostą ilustracją pracy smaru jest gąbka nasączona olejem. Podczas działania siły zewnętrznej, wynikającej na przykład z dużych obciążeń, zagęszczacz (gąbka) uwalnia olej smarujący części mechaniczne. Po ustąpieniu obciążenia, zagęszczacz ponownie absorbuje część uwolnionego oleju do późniejszego wykorzystania.
Jakie czynniki należy uwzględnić przy doborze smaru?
UU: Pierwszym krokiem jest wybór lepkości. Przykładowo, wysokowydajne smary serii Mobil SHC™ mają lepkość w zakresie od 100 do 1500. Smary o wyższej lepkości są zwykle bardziej odporne na działanie wody i pomagają podczas pracy w trudnych warunkach i pod dużymi obciążeniami. Oleje o niższej klasie lepkości mają lepszą pompowalność, a tym samym wyższą skuteczność ochrony urządzenia pracującego w niskich temperaturach.
Dodatki uszlachetniające zawarte w smarze powinny być kolejnym czynnikiem, jaki uwzględnimy podczas wyboru produktu do konkretnego zastosowania. Większość dodatków poprawiających właściwości użytkowe olejów smarowych występuje także w składzie smarów i powinna być dobierana dla konkretnej aplikacji. Na przykład mocno obciążona przekładnia otwarta wymaga użycia dodatków smarnych typu EP (extreme presure), które nie są konieczne w przypadku smarowania lekko obciążonych elementów pracujących z dużą prędkością.
Kolejnym istotnym czynnikiem jest konsystencja smaru. Przy zmianie produktu należy dobrać rodzaj zagęszczacza na podstawie wymagań użytkowych oraz zgodności parametrów technicznych. Każdy zagęszczacz posiada walory użytkowe wpływające na odporność produktu na wodę, jego pompowalność i zdolność do pracy w wysokich temperaturach. Na przykład smary serii Mobil SHC™ zawierają kompleks litowy jako zagęszczacz, co pomaga zapewnić ich doskonałą skuteczność. Aby mieć pewność wyboru odpowiedniego smaru, warto poprosić o pomoc dostawcę z wieloletnim doświadczeniem w branży. Ugruntowana pozycja ExxonMobil na rynku, szeroka gama naszych produktów oraz specjaliści służący wiedzą techniczną pomogą zakładom przemysłowym w podniesieniu wydajności maszyn i urządzeń.
Kiedy stosować smar zamiast olejów?
UU: Jest wiele sytuacji, w których zaleca się stosowanie smaru zamiast oleju. W wielu przypadkach smary stosuje się zamiast płynu, ponieważ pozostają w miejscu pierwotnego zaaplikowania. Po smary sięga się zwłaszcza wtedy, gdy częste uzupełnianie środków smarnych jest ograniczone lub nieopłacalne.
Wymóg ten może wynikać z budowy urządzenia, rodzaju ruchu, uszczelnienia lub potrzeby pełnienia przez środek smarny – w całości lub w części danego uszczelnienia – funkcji zapobiegania utraty środka smarnego lub przedostania się zanieczyszczeń. Ze względu na swoją konsystencję, smary nie pełnią funkcji chłodzącej i czyszczącej, kojarzonej z olejami. Poza tymi dwoma wyjątkami, od smarów oczekuje się spełnienia wszystkich pozostałych funkcji płynnego środka smarnego.
Czy wysokiej jakości smary mogą poprawić zarządzanie kosztami konserwacji i wymiany?
UU: Koszty okresowej obsługi technicznej i wymiany maszyn mają istotny wpływ na wynik finansowy firmy. Wybór najbardziej skutecznych olejów i smarów zapewniających ochronę a jednocześnie poprawę efektywności maszyn może w dłuższej perspektywie mieć istotny wpływ na redukcję kosztów. Wybór smaru, który może skutecznie działać w konkretnych warunkach eksploatacyjnych i zapewnić lepszą ochronę maszyn przyczyni się do uzyskania długoterminowych oszczędności.
Duże wycieki mogą powodować wzrost kosztów obsługi oraz problemy związane z bezpieczeństwem.
Dodatkowo, zwiększają ilość nieplanowych przestojów wskutek ubytku smaru w układzie. Istotnym czynnikiem jest również częstotliwość uzupełniania smaru w przypadku niektórych smarów niskiej jakości, które wyciekają z układu lub nieskutecznie chronią maszynę. To wiąże się z dodatkowymi czynnościami serwisowymi. Smary serii Mobilgrease XHP™ mają doskonałe właściwości adhezyjne oraz zdolność wydłużania okresów uzupełniania smaru. To przyczynia się do zmniejszenia wycieków i optymalizacji efektywności smarów, a w efekcie obniżenia kosztów nieplanowanych przestojów, zagrożeń eksploatacyjnych oraz wymagań w zakresie obsługi technicznej i związanej z nią robocizny.
Jak maksymalizować produktywność i ograniczać nieplanowe przestoje gdy maszyny pracują przez całą dobę, siedem dni w tygodniu?
UU: Poprawę produktywności można osiągać na wiele sposobów. Na przykład przez skrócenie czasu potrzebnego na czynności serwisowe i wydłużenie żywotności urządzeń. Dobór smaru może być kluczowy w osiąganiu tych celów. Na przykład smary serii Mobil SHC Polyrex™, charakteryzujące się wysoką wydajnością w przemyśle spożywczym, papierniczym i tworzyw sztucznych, zostały opracowane pod kątem poprawy produktywności dzięki rozwiązaniu problemów związanych z wysokimi temperaturami.
Jaki wpływ na dobór smaru ma praca maszyn w bardzo wysokich temperaturach?
UU: Firmy działające w trudnych warunkach eksploatacyjnych potrzebują smarów zapewniających jednolite parametry użytkowe i trwałość. W zastosowaniach wysokotemperaturowych istnieje ryzyko, że nieprawidłowo dobrany lub niskiej jakości smar będzie miał słabe właściwości użytkowe wskutek degradacji spowodowanej utlenieniem zagęszczacza i oleju bazowego lub wskutek ubytku oleju bazowego w wyniku wydzielania i parowania. Utlenianie jest reakcją chemiczną zachodzącą między tlenem a środkiem smarnym, która przyspiesza pod wpływem wysokich temperatur. Smary nie posiadające odpowiedniej lepkości i odporności na utlenianie mogą mieć ograniczoną zdolność smarowania w wyższych temperaturach.
Smary na bazie syntetycznej umożliwiają pracę w szerszym zakresie temperatur niż konwencjonalne smary na bazie mineralnej. Na przykład seria syntetycznych smarów Mobil SHC Polyrex™ wykorzystuje nowoczesną technologię zagęszczacza polimocznikowego w celu osiągnięcia doskonałych właściwości użytkowych w wysokich temperaturach do 170°C. Nawet w tak ekstremalnych temperaturach zastosowanie zagęszczacza polimocznikowego zabezpiecza przed utlenianiem i utratą stabilności strukturalnej. Dzięki temu możliwe jest wydłużenie okresów między wymianami w porównaniu do olejów mineralnych przy jednoczesnym zapewnieniu skutecznej ochrony. To starannie zrównoważone połączenie zagęszczacza, olejów bazowych i dodatków pozwala uzyskać smar, który wydłuża żywotność łożysk, ogranicza przestoje, zapewnia doskonałą odporność na działanie wody oraz ochronę przez zużyciem i korozją.
Jak unikać wycieków smaru podczas pracy?
UU: Wyciek smarów jest problemem, z którym na co dzień borykają się specjaliści ds. utrzymania ruchu. Powodów wycieku może być wiele – nieszczelność uszczelek poddawanych działaniu wysokich ciśnień lub temperatur, niedopasowanie uszczelnienia do rodzaju smaru lub na przykład brak dopasowania mechanicznego. Wzrost wycieków oznacza dodatkowe koszty, a ubytki smaru to brak skutecznej ochrony maszyn i urządzeń. Wszystko to skutkuje zwiększonymi potrzebami w zakresie czynności serwisowych i możliwym wydłużeniem przestoju.
Są dwa sposoby ograniczenia do minimum wycieku smaru. Pierwszym z nich jest przegląd układu i podjęcie odpowiednich działań, na przykład wymiany uszczelek, zmiany ich rodzaju lub konserwacji. Może to powodować problemy związane ze znacznym przestojem sprzętu. Drugim, skuteczniejszym sposobem ograniczenia wycieków jest stosowanie wysokiej jakości smaru o silnych właściwościach adhezyjnych. Na przykład smary serii Mobilgrease XHP o szerokim zastosowaniu w przemyśle mają silnie adhezyjną i zwartą strukturę zapewniającą doskonałe utrzymywanie się smaru i wydłużone okresy między wymianami. To pomaga ograniczyć prace konserwacyjne i poprawić produktywność.
O czym należy pamiętać przy zmianie smaru na produkt wyższej jakości?
UU: Zmieniając rodzaj smaru, zalecamy zasięgnięcie opinii doświadczonego dostawcy środków smarnych, takiego jak ExxonMobil. Dzięki temu firma zyska pewność, że wybrała właściwy produkt do danego zastosowania oraz że może liczyć na pomoc techniczną. ExxonMobil często zaleca próby zgodności, poprzedzające decyzję o zmianie smaru. Aby pomóc specjalistom ds. utrzymania ruchu w maksymalizacji korzyści wynikających z zastosowania wysokiej jakości smarów ExxonMobil, zaleca się dokładne oczyszczenie układu ze „starego” smaru. Zważywszy na zwiększoną, długoterminową ochronę i możliwość obniżenia kosztów, zakłady przemysłowe z pewnością doceniają korzyści wynikające ze zmiany dotychczasowych smarów przemysłowych na produkty wyższej jakości.
Fot. Exxon Mobil
