Na przestrzeni ostatnich lat wymagania co do właściwości technicznych olejów smarowych oraz ich wpływu na środowisko znacznie wzrosły. Obserwuje się tendencję do zaostrzania się wymagań prawnych w stosunku do produktów stosowanych w maszynach i urządzeniach na obszarach chronionych (m.in. parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, zapory wodne itp.). Celem takiego działania jest zminimalizowanie zagrożenia i negatywnego wpływu na środowisko, który mógłby być wynikiem niekontrolowanego przedostawania się środka smarowego do gleby, wód itp. Dlatego w takich obszarach bezpieczniej jest używać produktów ulegających szybszemu rozkładowi pod wpływem działania mikroorganizmów, czyli tzw. biodegradacji. Odpowiedzią na takie wymagania są oleje biodegradowalne opracowane w oparciu o estry lub oleje roślinne.
Oprócz zastosowania biodegradowalnej bazy, potwierdzeniem przyjaznego dla środowiska naturalnego charakteru produktu może być odpowiedni certyfikat ekologiczny.
Na rynku europejskim istnieją różne oznakowania ekologiczne. Z tych najbardziej rozpoznawalnych należy wymienić takie jak „Der Blaue Engel” (błękitny anioł) – niemiecki znak ekologiczny, oraz „Svanen” – skandynawski znak ekologiczny, znany jako „nordycki łabędź”, przyznawany wyrobom i procesom wytwarzania. Polska również posiada swój system znakowania ekologicznego, w wyniku którego produkty, po uzyskaniu potwierdzenia zgodności z wymaganiami ochrony środowiska, otrzymują certyfikat ekologiczny „Eko-znak”.
Należy również zaznaczyć coraz większą rolę oznaczenia ekologicznego UE „Ecolabel” obejmującego różnego rodzaju produkty, począwszy od tekstyliów przez sprzęt elektroniczny, a kończąc na środkach smarowych.
Dla grupy produktowej „smary” (czyli, według definicji podanej w decyzji Komisji 2011/381/UE, mieszaniny złożonej z płynów bazowych i dodatków) zdefiniowane są kryteria przyznawania oznakowania ekologicznego UE w pięciu kategoriach:
- kategoria 1: płyny hydrauliczne i oleje przekładniowe do ciągników,
- kategoria 2: smary stałe do tulei wału śrubowego,
- kategoria 3: oleje do pił łańcuchowych, środki antyadhezyjne do betonu, smary do lin stalowych, oleje do tulei wału śrubowego oraz inne smary podlegające całkowitemu zużyciu,
- kategoria 4: oleje do dwusuwów,
- kategoria 5: oleje przemysłowe i oleje do przekładni zębatych okrętowych.
Ponieważ kryteria przyznawania „Ecolabel” są jasne, przejrzyste i ściśle określone w decyzji Komisji 2011/381/UE z dnia 24 czerwca 2011 (w dniu 4 czerwca 2015 roku decyzją Komisji UE 2015/877 ważność kryteriów przyznawania „Ecolabel” została przedłużona do dnia 31 grudnia 2018 roku), to o produkcie, który może legitymować się certyfikatem „Ecolabel”, można uzyskać konkretną informację na temat jego proekologicznego charakteru.
Na potrzeby tego artykułu przytoczmy przykład olejów hydraulicznych, które zaliczają się do kategorii 1.
Orlen Oil został pierwszym polskim producentem, który otrzymał dla swoich wyrobów, w grupie produktowej smary, oznaczenie ekologiczne UE, czyli „Ecolabel”. Są to oleje hydrauliczne typu HEES i HETG (wg ISO 6734-4): olej HYDROL BIO HEES EL 46 (o biodegradowalności na poziomie >80%, wg ISO 14593) oraz HYDROL BIO HETG EL 46 (o biodegradowalności na poziomie > 90%, ISO 14593). Oba oleje zostały opracowane na specjalnie wyselekcjonowanych bazach (olej typu HEES produkowany na syntetycznym estrze, natomiast olej typu HETG na roślinnym oleju bazowym) oraz dodatkach uszlachetniających.
Charakteryzują się bardzo niską toksycznością, co minimalizuje negatywny wpływ na środowisko w przypadku niekontrolowanego rozlania lub wycieku.
Za względu na charakter oleju bazowego olej HYDROL BIO HEES EL 46 ma szerszy zakres temperatur stosowania (temperatura oleju w zbiorniku ok. -20 do +100°C) niż olej HYDROL BIO HETG EL 46 (temperatura oleju w zbiorniku od ok. -10 do +60°C), natomiast w wyniku zastosowania jako bazy olejowej oleju roślinnego olej HYDROL BIO HETG EL 46 ma znacznie wyższy wskaźnik lepkości. Dzięki swojej innowacyjnej technologii oleje biodegradowalne ORLEN Oil są bezpieczne dla środowiska i mogą być stosowane w urządzeniach pracujących w pobliżu wodnych i leśnych ekosystemów.
Dzięki innowacyjnej technologii oleje Orlen Oil są bezpieczne dla środowiska i mogą być stosowane wszędzie, gdzie istnieje potencjalne ryzyko przedostania się oleju do środowiska. Produkt został stworzony głównie z myślą o wydajnej i bezpiecznej pracy:
- układów hydraulicznych maszyn i urządzeń eksploatowanych w leśnictwie i rolnictwie;
- układów hydraulicznych maszyn i urządzeń eksploatowanych w budownictwie (roboty ziemne);
- konstrukcji i urządzeń hydroenergetycznych;
- konstrukcji i urządzeń okrętowych;
- maszyn i urządzeń przemysłowych.
Autor: Elżbieta Migdał, Specjalista Dział Badań i Rozwoju
Orlen Oil sp. z o.o.
