Po trzech kwartałach stopniowo pogarszających się prognoz i rosnącej niepewności w odniesieniu do przyszłości, oczekiwania na II kw. br. sugerują niewielką poprawę sytuacji w sektorze przedsiębiorstw. Jednocześnie, w I kw. br., podobnie jak w ciągu ostatnich dwóch lat, oceny bieżącej kondycji firm pozostały na stabilnym i dobrym poziomie. Trudno obecnie ocenić, czy wzrost optymizmu oczekiwań jest zapowiedzią odwrócenia dotychczas obserwowanych tendencji i należy spodziewać się trwałego ożywienia koniunktury w kolejnych miesiącach, czy mamy do czynienia wyłącznie z korektą zbyt pesymistycznych przewidywań z poprzednich okresów – podaje najnowsza publikacja NBP pt. „Informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem stanu koniunktury w I kwartale 2012 r. oraz prognoz koniunktury na II kwartał 2012 r.”
1. Mimo, że we wcześniejszych badaniach przedsiębiorstwa liczyły się raczej z koniecznością ograniczenia dynamiki produkcji w I kw. br., zaobserwowano wzrost stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych (po uwzględnieniu czynnika sezonowego), poprawę dopasowania zapasów oraz spadek bariery popytowej. Poprawa bieżącej sytuacji popytowej przełożyła się na wzrost optymizmu przewidywań na kolejny kwartał. Większość przedsiębiorstw była, co prawda, ostrożna w swoich oczekiwaniach, określając spodziewany wzrost popytu jako zmianę o charakterze sezonowym, niemniej efektem lepszych oczekiwań jest wzrost odsetka przedsiębiorstw planujących zwiększyć produkcję w II kw. br. Poprawę zanotowano w większości analizowanych branż i klas.
2. Prognozy eksportu na II kw. br. pozostają stabilne i umiarkowanie optymistyczne. W dalszym ciągu obserwujemy spadek odsetka przedsiębiorstw wykazujących sprzedaż zagraniczną, któremu towarzyszyło również zmniejszenie udziału importerów. Udział eksportu w sprzedaży nie wykazuje większych zmian, co oznacza, że rosnące (m.in. dzięki zapewniającemu wysoką opłacalność kursowi złotego) przychody z eksportu wskazują na wzrost jego intensywności w przedsiębiorstwach, które są nadal obecne na rynkach zagranicznych.
3. W I kw. br. kurs złotego umocnił się, a w efekcie tego obniżyła się opłacalność eksportu. Pozostaje ona jednak nadal na poziomie pozwalającym eksporterom realizować satysfakcjonujące zyski – nie zwiększyła się grupa firm deklarujących sprzedaż na eksport poniżej progu opłacalności. Konsekwencją umocnienia złotego był wyraźny spadek marż na sprzedaży eksportowej. Spadek zanotował zarówno handel, jak i przetwórstwo przemysłowe. Obniżka marż dotyczyła również produktów i usług oferowanych na rynku krajowym. Warto podkreślić, że spadek marż miał miejsce mimo dalszego wyraźnego wzrostu cen w I kw. Wzrosty cen nie rekompensowały zatem obserwowanego wzrostu kosztów, a w przypadku eksporterów – niższych ze względu na aprecjację złotego wpływów ze sprzedaży zagranicznej.
4. W II kw.br. mniej przedsiębiorstw zamierza podnosić ceny, niższa będzie również skala podwyżek. Jest to efektem spadku oczekiwanej dynamiki wzrostu cen surowców i materiałów. Ankietowani spodziewają się również obniżenia inflacji CPI. Mniej podwyżek cen zapowiadają przedsiębiorstwa z większości analizowanych branż i klas.
5. Obserwowany i oczekiwany wzrost popytu przełożył się na niewielką poprawę prognoz zatrudnienia. Więcej pracowników planują przyjąć głównie przedsiębiorstwa prywatne, w tym zwłaszcza z kapitałem zagranicznym, ponadto sektor MSP, handel i eksporterzy. Podobnie jak w poprzednich kwartałach plany zatrudnienia powiązane są nie tylko ze wzrostem zapotrzebowania na produkty i usługi oferowane przez ankietowane firmy oraz planowanym w efekcie tego zwiększeniem produkcji, ale również z przewidywanym rozpoczęciem inwestycji. Nadal wyraźny negatywny wpływ na popyt na pracę ma niepewność co do przyszłości.
6. Mimo wzrostu zatrudnienia maleje odsetek przedsiębiorstw planujących podnosić płace oraz przeciętna planowana podwyżka wynagrodzeń. Jedną z przyczyn tego zjawiska może być stabilna presja na wzrost płac ze strony pracowników, co z kolei może być powiązane z brakiem wyraźnych sygnałów ożywienia koniunktury. Podwyżki płac hamować może również wzrost składki rentowej. Wyraźny spadek odsetka firm zwiększających wynagrodzenia widoczny jest w budownictwie, a zatem w grupie firm, w której niepewność działalności oceniana jest jako szczególnie wysoka.
7. Wzrost optymizmu ocen i prognoz popytu przełożył się na zwiększenie aktywności inwestycyjnej. Wg prognoz ankietowanych pozostanie ona jednak niska i raczej można oczekiwać większej liczby rozpoczynanych inwestycji, niż większych wydatków na poszczególne projekty. Większą aktywność inwestycyjną zgłaszają zarówno duże firmy, jak i sektor MSP, przy czym w tej ostatniej grupie nadal jest to wzrost z bardzo niskiego poziomu, natomiast w dużych przedsiębiorstwach skala poprawy jest mniejsza, ale poziom nadal znacznie wyższy niż w małych i średnich firmach. Mimo ożywienia potrzeby inwestycyjne sektora przedsiębiorstw pozostaną w dużym stopniu niezaspokojone, na co wskazuje wysoki i rosnący odsetek firm wstrzymujących się z rozpoczęciem prac rozwojowych.
8. Ankietowane przedsiębiorstwa poinformowały o wzroście zapotrzebowania na kredyt. Skala popytu na finansowanie pozyskane z sektora bakowego pozostała bliska swoim historycznie niskim wartościom, szczególnie w sektorze MSP. Kredyt nadal będzie służył głównie finansowaniu celów bieżących. Jednocześnie dalszej poprawie uległa dostępność do finansowania bankowego, mierzona odsetkiem zaakceptowanych wniosków kredytowych. Wyraźny wzrost odsetka przedsiębiorstw planujących zwiększyć zadłużenie widoczny był zwłaszcza w budownictwie.
9. W sektorze przedsiębiorstw odnotowano wzrost problemów z utrzymaniem płynności. Pogorszyła się zarówno zdolność do obsługi zobowiązań kredytowych, jak i handlowych. W efekcie tego więcej przedsiębiorstw niż przed trzema miesiącami wymieniło zatory płatnicze jako barierę rozwoju. Trudności z utrzymaniem płynności pogłębiły się w większości analizowanych branż i klas, poza budownictwem, gdzie sytuacja, choć wyraźnie słabsza niż w innych branżach, nieznacznie się poprawiła. Mimo tych niekorzystnych zmian, ogólna ocena sytuacji płynnościowej sektora realnego pozostaje jednak nadal dobra. Warto zauważyć, że udział należności i zobowiązań przeterminowanych w należnościach i zobowiązaniach ogółem w całej próbie nie zwiększył się w ciągu kwartału.
Informacje o badaniu
Podstawą opracowania są wyniki Szybkiego Monitoringu NBP, przeprowadzonego w marcu 2012 r. na próbie 1267 podmiotów niefinansowych, reprezentujących wszystkie sekcje PKD (poza rolnictwem, rybołówstwem i leśnictwem), zarówno sektor niepubliczny, jak i publiczny, przedsiębiorstwa z sektora MSP oraz duże jednostki.
