Od czasu wynalezienia prasy hydraulicznej przez Josepha Bramaha w 1795 r. urządzenia wykorzystujące napędy hydrauliczne znajdują powszechne zastosowanie w wielu działach przemysłu. Znaczny postęp technologiczny obserwujemy w dostępnych na rynku cieczach przeznaczonych do pracy w układach hydraulicznych. Często rolę cieczy hydraulicznej w układzie hydraulicznym porównuje się do roli krwi w układzie krążenia.
Napędy hydrauliczne możemy podzielić na hydrokinetyczne, takie jak: sprzęgła, przemienniki, przekładnie, oraz hydrostatyczne, w których energia przekazywana jest przez zmiany ciśnienia bez dużych zmian w prędkości cieczy. Skupmy się tym razem na cieczach przeznaczonych do układów hydrostatycznych.
Podstawowe elementy składowe układów tego typu to: pompy, siłowniki, silniki hydrauliczne, zawory, filtry, przewody, zbiorniki, układ odpowietrzający, zespoły pomiarowe i pomocnicze oraz ciecz hydrauliczna. Nowe technologie zastosowane do budowy tego typu urządzeń wymuszają, aby stosowane ciecze spełniały wiele wymagań. Muszą one spełniać – poza funkcją podstawową, czyli przenoszeniem energii i sygnałów sterujących – wiele innych funkcji, takich jak: smarowanie ruchomych elementów, odprowadzanie ciepła i zanieczyszczeń, uszczelnianie. Powinny też zmniejszać zużycie elementów pracujących układu hydraulicznego, chronić przed korozją i szkodliwym działaniem wody oraz powietrza.
Właściwie dobrana ciecz powinna zapewnić poprawność działania, trwałość i niezawodność układu hydraulicznego. Oczywiście podstawą jest odpowiednia lepkość dla danego układu i jak najmniejsze zmiany w różnych temperaturach pracy. Ważna jest wymagana pompowalność w najniższej temperaturze użytkowania oraz mały moduł ściśliwości, a także inne właściwości, takie jak: brak skłonności do pienienia, szybkie wydzielanie powietrza, dobre właściwości przeciwzużyciowe, przeciwkorozyjne i przeciwrdzewne. Zwraca się też uwagę na jej stabilność w czasie pracy, czyli odporność na zmiany chemiczne i fizyczne cieczy takie jak: ścinanie, degradację termiczną, utlenianie. Ponieważ układy hydrauliczne są ważnym elementem w procesach produkcyjnych, stosowane w nich oleje hydrauliczne powinny spełniać wysokie wymogi jakościowe. Efektem stosowania tanich olejów o niskiej wydajności może być: korozja, zanieczyszczenie, gromadzenie się szlamu, zwiększone zużycie urządzeń, zablokowanie filtra, zawieszenie zaworu. Może to w konsekwencji prowadzić do uszkodzenia pomp, filtrów, uszczelek i węży.
Autor: Bohdan Szafrański