Outsourcing utrzymania ruchu jest powierzeniem innej firmie opieki nad maszynami i urządzeniami w fabryce. Stąd też od rzetelności, kompetencji i wiedzy podmiotu zewnętrznego niejednokrotnie zależy ciągłość procesów produkcyjnych i bezpieczeństwo ludzi.
Wybór outsourcingu utrzymania ruchu jest argumentowany przede wszystkim względami ekonomicznymi. Podkreśla się przy tym możliwość koncentrowania się na rdzeniu biznesu. Działy Utrzymania Ruchu nie chcą nabywać drogiego sprzętu diagnostycznego, niezbędnego przy wykrywaniu usterek maszyn. Kwestia ta dotyczy również specjalistycznych szkoleń, na które budżety są ograniczane. Serwisowanie maszyn i urządzeń nie przynosi zysków fabryce.
Mówi się, że outsourcing utrzymania ruchu ma więcej zalet niż wad. Nowoczesne i skomplikowane maszyny wymagają ingerencji producenta. Warto również wspomnieć o wyborze outsourcingu, który jest narzucony przez najwyższe szczeble zarządzania fabryką. W dużej mierze sytuacja tego typu dotyczy dużych korporacji. Niejednokrotnie outsourcing dyktuje polityka firmy zmierzająca do całkowitego zlecenia podmiotom zewnętrznym wszystkich pomocniczych procesów działania fabryki. Korzystanie z outsourcingu utrzymania ruchu często wynika ze światowych trendów.
Bardzo często firmy zlecają podmiotom zewnętrznym przygotowanie oraz udział w odbiorach technicznych na przykład suwnic, które wymagają kontroli prowadzonych przez Urząd Dozoru Technicznego. Istotę rozbudowanych fabryk, realizujących skomplikowane procesy technologiczne, stanowi duża ilość różnorodnych maszyn, urządzeń i instalacji. Tym sposobem bardzo często nie jest możliwe prowadzenie przez własnych pracowników tak szerokiego spektrum działań. Outsourcing utrzymania ruchu pozwala na prowadzenie prac w trakcie przerw produkcyjnych. Kluczowe pozostaje przy tym utrzymanie stanów magazynowych dla części zamiennych bez wcześniejszego ponoszenia kosztów. Konieczność ponoszenia nakładów finansowych w tym zakresie jest bowiem przerzucana na firmę zewnętrzną.
Outsourcing olejowy
Nowoczesne usługi outsourcingu gospodarki smarnej sprowadzają się nie tylko do wymiany przepracowanych olejów. Coraz częściej do usług podchodzi się dwuetapowo. Pierwszy etap polega na wdrożeniu oczyszczania olejów przez firmę zewnętrzną. Tym sposobem zyskuje się sprawdzenie skuteczności usług w warunkach panujących w danej firmie bez ryzyka ponoszenia zbędnych nakładów inwestycyjnych. Niejednokrotnie przewiduje się zabezpieczenie interesów fabryki poprzez odpowiednie klauzule. Zwalniają one z opłaty za usługę w wypadku nieuzyskania efektu określonego w ofercie. Ponadto już na tym etapie pracownicy danej fabryki zostają nie tylko przeszkoleni w zakresie obsługi urządzeń oczyszczających, ale również w zakresie prowadzenia prewencyjnej gospodarki smarowniczo-olejowej z uwzględnieniem kompleksowych analiz olejowych oraz śledzenia trendów. Oprócz tego są prowadzone analizy ekonomiczne efektów wdrożenia programu oraz inwestycji w zakup urządzeń do pielęgnacji olejów. Realizacja pierwszego etapu powoduje, że drugi etap, polegający na zakupie przez fabrykę własnych urządzeń, jest realizowany zgodnie z konkretnymi potrzebami i warunkami, z wyeliminowaniem ryzyka nietrafionych decyzji.
Janusz Toman z firmy Ekspert jako nowatorskie rozwiązanie w usługach outsourcingu gospodarki smarnej wymienia elektrostatyczne oczyszczanie olejów przemysłowych: hydraulicznych, maszynowych, przekładniowych, turbinowych, elektroizolacyjnych oraz lotniczych. Nowatorstwo ww. technologii polega na tym, że jest możliwe całkowite wyeliminowanie nie tylko procedury wymiany zużytych olejów, ale przede wszystkim radykalne obniżenie ilości awarii maszyn. Dzieje się to dzięki temu, że z olejów są usuwane nie tylko zanieczyszczenia w postaci cząsteczek stałych, nawet o wielkości <0,01 μm, oraz wody, ale przede wszystkim dlatego, że są usuwane produkty starzenia się oleju, odpowiedzialne za tworzenie osadów wewnątrz maszyn i proces degradacji dodatków uszlachetniających. Bardzo ważne jest to, że metoda ELC jest obojętna dla dodatków uszlachetniających, a więc nie tylko nie powoduje ich ubytku, ale również eliminuje procesy mające na nie negatywny wpływ. Regularne stosowanie elektrostatycznego oczyszczania olejów powoduje, że oleje zachowują swoje pierwotne właściwości fizykochemiczne przez nieograniczony czas, a wnętrza maszyn są idealnie czyste, bez żadnych osadów, które są główną przyczyną awarii precyzyjnych części maszyn. W ostatecznym rezultacie zastosowanie technologii ELC zmniejsza ilość i czas przestojów maszyn o blisko 90%.
Niejednokrotnie w ramach outsourcingu gospodarki olejowej oferuje się nowoczesne systemy automatycznego smarowania maszyn i urządzeń. Pozwalają one na zwiększenie efektywności produkcji oraz zmniejszenie czasu postoju niezbędnego do obsługi smarowniczej. Redukowana jest liczba awarii spowodowanych nieodpowiednim smarowaniem. Wydłuża się przy tym czas pomiędzy remontami. Witold Makowski z firmy OIL-TRANS dodaje, że usługa outsourcingu gospodarki olejowej powinna objąć przede wszystkim dostawę i optymalizację środków smarnych. Jest również istotna wymiana, pielęgnacja i filtracja chłodziw i olejów, a także czyszczenie układów olejowych. Jak podaje Krzysztof A. Cholewa z firmy Tribotec, outsourcing nowoczesnej gospodarki smarnej to również obsługa w zakresie smarowania substancjami plastycznymi i olejami. Chodzi przede wszystkim o projektowanie, dostawę i montaż systemów smarowania, a także ich bieżący serwis oraz naprawy i remonty systemów smarowniczych.
Czego brakuje w usługach
W opinii przedstawicieli fabryk przy świadczeniu usług outsourcingu brakuje odpowiedzialności i jasnych zasad. Przydałaby się również skuteczna prewencja w działaniu. Wielu usługobiorców nie ma zaplecza warsztatowego w zakresie obróbki skrawaniem, a także prac ślusarskich i spawalniczych. Wiele do życzenia pozostawia analizowanie raportowanych zdarzeń serwisowych. Niejednokrotnie brakuje elastyczności czasu pracy w systemie trzyzmianowym. Zabezpieczeniem świadczenia usług na wysokim poziomie jest umowa sporządzona na piśmie.
Należy pamiętać o odpowiednim wyborze dostawcy usług. Zamawiający powinien zadbać o wybór firmy o konkretnym profilu, odpowiednich uprawnieniach i doświadczeniu w wykonywaniu przeglądów. Wiele fabryk dla zachowania wysokiego poziomu usług ogłasza przetarg na prace o określonym zakresie, co wpływa motywująco na firmę zewnętrzną.
Różny jest zakres usług outsourcingu. Jak podają przedstawiciele fabryk, na zewnątrz zleca się sprawowanie nadzoru nad mechaniką, serwisem okresowym maszyn i usługami o charakterze specjalistycznym. Wydziela się na zewnętrz prace budowlane, sprężarki oraz środki transportu. Niejednokrotnie świadczone usługi mają charakter wsparcia dla istniejącego utrzymania ruchu. Outsourcing może objąć diagnostykę maszyn, oprogramowanie i elektrykę. Niejednokrotnie firmy zewnętrzne dbają o prawidłową pracę suwnic i utrzymanie stanu technicznego budynku.
W większości przypadków firma świadcząca usługi korzysta ze swoich narzędzi i sprzętu kontrolnego. Dobrym rozwiązaniem, z pewnością poprawiającym skuteczność prowadzonych działań, jest audytowanie sprzętu wykonawcy przez zamawiającego lub podmiot niezależny. Wszelkie prace przebiegają w oparciu o instrukcje, które opracowuje wykonawca. Jednak ważne pozostaje, aby dokumenty tego typu były zatwierdzane przez zleceniodawcę. Jest przy tym konieczna całkowita zgodność z procedurami fabryki zlecającej usługę.
Ocena rzecz ważna
Przedstawiciele fabryk chwalą wykonawców za wystarczającą znajomość maszyn. Ceny usług outsourcingu utrzymania ruchu nie są wygórowane. Jednak krytycznie ocenia się czas reakcji serwisu. Jest on zadowalający jedynie w przypadku fabryk, które serwis mają na miejscu. Dobrze ocenia się czas usunięcia usterki. Często zdarza się, że jest on nieprzewidywalny i w dużej mierze wynika z dostępności części zamiennych, których dostawcy usług nie chcą magazynować. Są to bowiem zamrożone pieniądze. W umowie outsourcingowej niejednokrotnie określa się, że części zamienne zapewnia zamawiający usługę.
Firmy raczej oszczędnie podchodzą do zwiększania budżetów na outsourcing utrzymania ruchu. Ewentualne zwiększenie wydatków wynika raczej z wysokości inflacji. Utrzymanie ruchu jest kosztem, a fabryki dążą do tego, aby koszty nie rosły. W praktyce jest różny czas trwania umów. Wynosi on najczęściej od 1 roku do 5 lat. Są również przypadki, gdzie umowy są podpisywane na czas nieokreślony.
Firmy korzystają z outsourcingu całościowego lub obejmującego określone obszary utrzymania ruchu. Elektryka, sterowanie, gospodarka smarna to tylko niektóre z nich. W opinii przedstawicieli fabryk nie ma idealnej firmy świadczącej usługi.
Nadzór nad filtracją wody
W ramach nadzoru nad filtracją wody instalacje uzdatniania są wyposażane w systemy ciągłego monitoringu z wizualizacją i zapisywaniem danych historycznych. Tym samym jest wykrywana przyczyna, która bezpośrednio wpłynęła na stan awaryjny układu. Istotną rolę odgrywają systemy przekazania danych na odległość za pomocą modułów GSM. Nie ma więc konieczności ciągłego monitorowania poziomów roztworów chemicznych czy stanów urządzeń. Jak podaje Dmitry Tsaruk z firmy Eko Woda Filtracja, outsourcing przewiduje pełną obsługę, a także serwisowanie i utrzymanie w stanie roboczym systemu uzdatniania wody w zakładach przemysłowych. W ramach usługi dostarcza się materiały eksploatacyjne, które są niezbędne do prawidłowego działania systemu uzdatniania wody. Warto podkreślić, że nadzór nad systemami uzdatniania wody to młody i rozwijający się rynek usług. W tej chwili może nie jest tak bardzo rozwinięty jak w krajach Europy Zachodniej, ale i tak nie jest źle. Usługi outsourcingu wcześniej niż później wejdą do większości zakładów. Jest to bowiem wygodne i opłacalne rozwiązanie.
Outsourcing sprężonego powietrza
Nie ma wątpliwości co do tego, że sprężone powietrze jest jednym z najdroższych mediów energetycznych, których potrzebuje przemysł. Stąd też niejednokrotnie w ramach usług w tym zakresie są uruchamiane energooszczędne sprężarkownie. Uwzględnia się przy tym zarówno modele stało- jak zmiennoobrotowe. Bardzo często łączy się oba rozwiązania. Jak podaje Józef Piegdoń z firmy JP.KOMPRESORY.PL, rynek coraz częściej wybiera tę usługę ze względu na trzy czynniki. Istotna pozostaje przede wszystkim pewność dostarczanego medium (bezpieczeństwo). Klient nie musi się martwić o utrzymanie w dobrym stanie technicznym urządzeń, ani też zatrudniać dodatkowych pracowników do ich obsługi. Sprężone powietrze jest to medium dość niebezpieczne i trzeba mieć uprawnienia oraz odpowiednią wiedzę, aby się tym zajmować, a co najważniejsze, mieć pewność, że nie dojdzie do awarii lub wypadku. Firma proponująca swoje usługi w zakresie outsourcingu musi być pewną firmą, znaną i polecaną przez innych klientów. Bardzo ważnym aspektem w doborze takiej firmy jest czas reakcji na awarię i dostępność części zamiennych. Reasumując, outsourcing to ubezpieczenie, za które klient płaci i wymaga, aby wszystko działało jak należy.
Outsourcing obejmuje serwis, remonty i instalację urządzeń sprężonego powietrza. Ponad 90% urządzeń jest remontowanych u klienta. Istotną rolę odgrywa czas wykonania serwisu. Naprawiane urządzenie powinno możliwie najszybciej wrócić do ruchu. Usługi najczęściej są realizowane w oparciu o umowę serwisową. W nowoczesnej diagnostyce ważnym sposobem monitorowania urządzeń są narzędzia zdalnego powiadamiania (np. modemy GSM), wysyłające administratorom informacje o występujących problemach. Outsourcing sprężonego powietrza obejmuje przede wszystkim serwis kompresorów śrubowych, tłokowych, filtrów sieciowych i osuszaczy sprężonego powietrza. W ramach usług przeprowadza się również remonty bloków śrubowych i modułów sprężających.
Jakie nowatorskie rozwiązania uwzględnia się w outsourcingu sprężonego powietrza? Przede wszystkim na uwagę zasługują prace związane z detekcją oraz określaniem wielkości wycieków sprężonego powietrza. Tym sposobem definiuje się sposoby najskuteczniejszego ich usuwania. Nie bez znaczenia pozostaje również konsulting, audyt i doradztwo w zakresie produkcji i poboru sprężonego powietrza. Na bazie wyników pomiarów są przeprowadzane symulacje pracy. Zyskuje się więc właściwy dobór sprężarek, układów uzdatniania sprężonego powietrza, a także metody efektywnego wykorzystania powietrza w procesach technologicznych. W opinii Leszka Nowaka z firmy Machair zakres outsourcingu sprężonego powietrza powinien objąć przede wszystkim dostawę określonej ilości medium o gwarantowanej jego jakości. W ramach outsourcingu jest możliwe wykonanie instalacji sprężonego powietrza w zakładzie przemysłowym, przy ustaleniu określonych założeń. Coraz więcej firm poszerza swoją ofertę o ten typ działalności. Usługi tego typu są szczególnie uznawane przez duże zakłady produkcyjne. Przy wyborze dostawcy usługi należy kierować się jakością produktów i usług, doświadczeniem firmy, rekomendacjami i ceną.
Kompleksowe usługi
Co zatem powinna objąć usługa outsourcingu utrzymania ruchu? Przede wszystkim ważne pozostają całościowe projekty restrukturyzacji istniejących sił utrzymania ruchu oraz tworzenie nowych lub przejmowanie istniejących zasobów ludzkich i technicznych. Tym sposobem outsourcing utrzymania ruchu może objąć kompleksowe usługi lub działania segmentowe (suplementarne). Niejednokrotnie korzysta się z usług konsultingowych oraz zarządzania, prowadzenia i obsługi warsztatów lub innych obiektów należących do fabryki. Meritum usług, które mają na celu utrzymanie ciągłości pracy maszyn, w szczególności obejmuje diagnostykę, szacunki kosztów, zarządzanie i nadzór nad pracami postojowymi, planowanie i harmonogramowanie robót, audyty utrzymania ruchu, analizy efektywności czasu pracy maszyn oraz gospodarkę magazynową. Coraz częściej wdraża się również skomputeryzowane systemy zarządzania gospodarką remontową maszyn i urządzeń.
Zakres outsourcingu utrzymania ruchu jest bardzo szeroki. Warto na przykład zwrócić uwagę na zlecanie podmiotom zewnętrznym energetyki przemysłowej. Tym sposobem zakładowe elektrociepłownie i ciepłownie przekazuje się pod zarządzenie specjalistycznym firmom. W ramach usług tego typu są przeprowadzane niezbędne modernizacje lub buduje się całkowicie nowe urządzenia. Jako zalety takiego rozwiązania wymienia się przede wszystkim możliwość negocjowania indywidualnych cen energii i ciepła pomiędzy firmą outsourcingową a klientem (przedsiębiorstwem produkcyjnym). Nie bez znaczenia pozostaje również możliwość stosowania rozwiązań technologicznych i modeli biznesowych projektów outsourcingowych, które są ściśle dostosowane do potrzeb fabryki.
Firma realizująca usługę outsourcingu korzysta najczęściej z własnego sprzętu oraz, rzadziej, z narzędzi i przyrządów diagnostycznych zamawiającego. Interesujący wydaje się być przy tym sposób postępowania podczas prac. Najczęściej odbywa się on zgodnie z własnymi procedurami, zatwierdzonymi przez fabrykę, w której usługa jest świadczona.
Raport powstał w oparciu o dane uzyskane z ankiety przeprowadzonej w marcu 2012 r. wśród czytelników miesięcznika Inżynieria i Utrzymanie Ruchu Zakładów Przemysłowych. Oprócz tego przy tworzeniu raportu wykorzystano informacje pochodzące od dostawców usług outsourcingu. Raport nie jest pełnym obrazem rynku.
Autor: Damian Żabicki
