W systemach przeniesienia napędu istotną rolę odgrywa zarówno odpowiednie przekazanie mocy, jak i precyzja, z jaką działa taki mechanizm. Napędy różnią się rodzajem, mocą, kierunkiem, a także kształtem kół. Kluczową rolę odgrywa więc odpowiednie dobranie pasa lub łańcucha napędowego.
Raport powstał w oparciu o dane uzyskane z ankiety przeprowadzonej w grudniu 2010 r. wśród czytelników miesięcznika Inżynieria i Utrzymanie Ruchu Zakładów Przemysłowych. Oprócz tego przy tworzeniu raportu bazowano na informacjach pochodzących od producentów oraz dostawców pasów i łańcuchów napędowych. Raport nie stanowi pełnego obrazu rynku.
Pasy i łańcuchy
Redakcja Inżynierii i Utrzymania Ruchu Zakładów Przemysłowych zapytała czytelników o najczęściej stosowane pasy napędowe. Z wyników ankiety wynika, że największą popularnością cieszą się pasy płaskie, bowiem ponad 73% ankietowanych podaje, iż używa ich w swojej firmie. Drugie miejsce zajmują pasy zębate (około 63% ankietowanych). Taki sam odsetek czytelników używa pasów klinowych z uzębieniem. Kolejne miejsce zajmują pasy w przekroju kołowym (prawie 32% ankietowanych). Na następnych pozycjach znajdują się pasy klinowe wąskoprofilowe (ok. 21% ankietowanych), klinowe okryte (normalnoprofilowe) i klinowe wysokiego obciążenia (ponad 15% ankietowanych). Taki sam odsetek ankietowanych używa pasów klinowych okrytych (normalnoprofilowych) bezkońcowych.
Podczas ankiety zapytano również czytelników o rodzaje łańcuchów napędowych, jakie używane są w ich firmie. Na pierwszym miejscu wymieniono łańcuchy rolkowe (ponad 52% ankietowanych). Na kolejnym miejscu plasują się łańcuchy sworzniowe (prawie 37% ankietowanych), potem Galla (ponad 31% ankietowanych) oraz tulejkowe (około 21% ankietowanych). Ponad 15% czytelników używa łańcuchów zębatych. Ostatnie miejsce zajmują łańcuchy Flayera. W kategorii klasyfikowanej jako „inne” wymieniono łańcuch lamelowy.
Producenci
Jedno z pytań ankiety brzmiało: Pasów napędowych których producentów używa się w twojej firmie? Ankietowani na pierwszym miejscu wymienili firmę Optibelt (ponad 73% ankietowanych), w następnej kolejności ankietowani podali firmę Gates (około 42%). Tyle samo czytelników wymieniło firmę Habasit. Na kolejnym miejscu plasuje się Chiorino oraz Contitech (ponad 31% ankietowanych). Następne miejsca zajmują firmy: Stomil Sanok (około 26%), potem WHM (około 21%). Pasów firmy Nitta używa ponad 21% ankietowanych. Czytelnicy wymieniali także firmę Enitra, Fenner, Sampla Belting, Breco oraz Nortech.
Podobnie w ankiecie zapytano o producentów łańcuchów napędowych. Czytelnicy na pierwszej pozycji wymienili firmę Renold (ponad 30%), potem Tsubaki oraz Arnold & Stolzenberg (około 16% ankietowanych).
Co nowego?
W ofercie firmy Amsort jeden z wiodących produktów stanowią pasy płaskie Rapplon w wersji QS. Istotną cechą tych pasów jest możliwość szybkiego montażu bez użycia kleju. Oprócz tego w konstrukcji pasa uwzględniono pokrycie Ultra Feed, które znacząco wydłuża żywotność pasów w porównaniu z tradycyjnymi pokryciami z linateksu bądź tenaksu.
Jak podaje producent, pasy klinowe Optibelt Red Power II cechują się zwiększeniem wydajności o 42% przy redukcji kosztów o około 20%. Podkreśla się także, że produkt ten zapewnia wyważenie i zgranie ze sobą pasa i koła pasowego. Uzyskano zmniejszone zużycie kół pasowych, dzięki zoptymalizowaniu włókna owijki. Współczynnik sprawności napędu wynosi do 97%. Ważną cechą jest również dobra reakcja na obciążenia uderzeniowe.
W konstrukcji nowoczesnych pasów płaskich, które przeznaczone są do przekazywania wymuszonego napędu, uwzględnia się połączenie surowców o różnych własnościach. Jako pokrycia najczęściej zastosowanie znajduje guma, skóra i materiały tekstylne. Cięgno odpowiedzialne za przenoszenie siły napędowej stanowi poliamid, poliester lub aramid. Materiały te cechują się nie tylko dobrą wytrzymałością na zerwanie, ale również odpowiednią sprężystością podłużną. Dzięki odpowiedniemu doborowi materiałów zyskuje się wyeliminowanie stałego wyciągnięcia. Na rynku dostępne są także pasy poliuretanowe, które powstały z myślą o zapewnieniu długiego okresu eksploatacji oraz mniejszego zużycia energii, zarówno w zastosowaniach związanych z przenoszeniem mocy, jak i w aplikacjach liniowych. Podkreśla się, że poliuretan stanowi materiał o wyjątkowej wytrzymałości na zużycie i obciążenie zmęczeniowe przy zachowaniu dobrej elastyczności.
Na przykład pasy firmy Sampla Belting z oferty Agencji Zaopatrzenia Technicznego „Reall”, oznaczone są literami „F”, „L”, „P” i „T”. Seria „F” to pasy skórzano–nylonowe. Dobrze sprawdzają się w napędach, które cechują się dużym obciążeniem. Istotną rolę w tych produktach odgrywa powierzchnia cierna ze skóry, która umożliwia krótkotrwały poślizg bez uszkodzenia. Tym sposobem zyskuje się funkcję sprzęgła przeciążeniowego. Pasy tego typu przeznaczone są do pracy w napędach stożkowych, krzyżowych, np. w trakach pionowych, rębakach, kruszarkach itp. Pasy Sampla Belting z serii „L” to pasy skórzano-nylonowe o podwójnej powłoce ze skóry chromowej. Seria pasów „P” przeznaczona jest do pracy w napędach jednostronnych. Pasy oznaczone literą „T” to pasy tangencjalne zaprojektowane z myślą o przemyśle tekstylnym. Cechują się cichą pracą, wytrzymałością na ścieranie i działanie wysokiej temperatury.
Pasy wariatorowe marki PIX, których największym dystrybutorem w Polsce jest EUROBELT (według przedstawiciela firmy), w wykonaniu standardowym mają nylonowe pokrycie wewnętrznych zębów. Zastosowanie takiego rozwiązania zwiększa przede wszystkim trwałość pasa.
Firma PIX produkuje również pasy typu FRAS, przeznaczone do pracy w trudnych warunkach pod ziemią. Pasy są antystatyczne i niepalne, co oznacza, że pomimo zatrzymania napędu nie zapalą się. Jest to produkt zwiększający bezpieczeństwo w miejscach zagrożonych wybuchem, takich jak np. kopalnie.
Kolejnym produktem marki PIX jest pas odporny na podwyższoną temperaturę. Temperatura pracy kształtuje się w zakresie od -25°C do +120°C. Pas może być zastosowany w strefach oddziaływania podwyższonej temperatury, gdzie standardowe pasy ulegają szybkiemu zniszczeniu.
Stosunkowo nowy produkt w ofercie firmy SKF stanowią wzmocnione pasy X-tra Power. Ich podstawową cechą jest to, że mogą one przenosić do 40% większe obciążenia w porównaniu do standardowych pasów wąskoprofilowych. Efekt ten uzyskano dzięki specjalnej konstrukcji wewnętrznej z kordem poliestrowym.
Montaż nowoczesnych łańcuchów napędowych nie wymaga konieczności używania specjalistycznych narzędzi. Istotne cechy łańcuchów to niewielkie wibracje i niski poziom hałasu.
Łańcuchy Wipperman (z oferty Agencji Zaopatrzenia Technicznego „Reall”) dostępne są w wersji wykonanej ze stali kwasoodpornej lub jako modele, które nie wymagają konserwacji. Producent ten oferuje również łańcuchy o podwójnej podziałce, z pustymi sworzniami, Flayera, akumulacyjne oraz przeznaczone do pracy po łuku.
Łańcuchy napędowe firmy Ramsey Product Corporation z oferty Agencji Zaopatrzenia technicznego „Reall” są w stanie przenosić moc do 6000 KM przy 7000 obr./min. Pozwalają one na uzyskanie sprawności przekładni do 99%. Produkty te cechują się zwartą obudową, cichą pracą, a także odpornością na wysokie temperatury.
W ofercie firmy SKF dostępne są łańcuchy z powłoką Dacromet. Są one przeznaczone do pracy w wyjątkowo korozyjnych środowiskach bez utraty wytrzymałości (jak to ma miejsce przy łańcuchach ze stali nierdzewnej). Interesujące rozwiązanie stanowią również łańcuchy cichobieżne, które w opinii SKF bardzo rzadko występują w ofercie innych producentów.
Gdzie stosowane
W przemyśle używa się wielu maszyn i urządzeń, gdzie zastosowanie znajdują pasy i łańcuchy napędowe. Niejednokrotnie zdarza się, że aplikacje są tworzone z myślą o konkretnym procesie technologicznym. Stąd też najczęstsze zastosowanie pasów i łańcuchów napędowych obejmuje systemy przenoszenia napędu i pozycjonowania oraz urządzenia transportu. Pasy napędowe o zwiększonej wytrzymałości bardzo często znajdują zastosowanie w generatorach i turbinach.
Łańcuchy rolkowe często są elementem systemów transportowych, a także maszyn pakujących, drukarskich i rolniczych. Są używane w przemyśle spożywczym, chemicznym oraz w oczyszczalniach ścieków. Na rynku dostępne są także łańcuchy niewymagające konserwacji. Niektóre modele łańcuchów przeznaczone są do pracy w ciężkich warunkach otoczenia, przy dużych prędkościach i siłach. Łańcuchy rolkowe z zabierakami znajdują zastosowanie w technice transportowej, a także w przemyśle spożywczym i w maszynach do pakowania. W przypadku długich odcinków transportowych i napędach łańcuchowych o wymaganej niewielkiej masie na metr długości, najczęściej stosuje się łańcuchy o podwójnej podziałce. Łańcuchy Flayera przeznaczone są do podnoszenia i przenoszenia ciężkich elementów. Stosowane są m.in. w wózkach widłowych i elewatorach.
Dobieramy pas
Firma Eurobelt podkreśla, że przy projektowaniu układów napędowych i optymalizacji już istniejących napędów korzysta się z wielu narzędzi inżynierskich w postaci profesjonalnych programów obliczeniowych, takich jak: DesignFlex Pro tm i Design IQ tm. Dzięki takim narzędziom projektanci mogą szybko wybrać optymalne rozwiązanie przeniesienia mocy przez zadany napęd. Programy te pozwalają również na oszacowanie wydajności napędów pasowych i przygotowują zapobiegawczy plan konserwacji, mający maksymalizować czas eksploatacji napędu. Pozwala to na wyliczenie w krótkim czasie oszczędności wynikających z kosztów eksploatacji nowo zaprojektowanych napędów.
Podstawowe parametry, które muszą być wzięte pod uwagę przy doborze pasów, to przede wszystkim moc silnika, obroty silnika, przełożenie, przeznaczenie, otoczenie (zapylenie, płyny, które mogą mieć styczność z pasem), ułożenie napędu (poziome, pionowe) odległości międzyosiowe, średnice kół, moment rozruchowy, a także ilość włączeń, czas pracy oraz charakterystyka pracy. Stąd też dobór pasa powinien być poprzedzony szczegółową analizą, która może być przeprowadzona z ekspertem producenta lub dostawcy pasów.
Narzędzi, które pomagają przy wyborze pasa, jest wiele. Z pewnością przydatne rozwiązanie stanowi kwestionariusz technicznego doboru pasów napędowych. W takim formularzu w pierwszej kolejności trzeba określić parametry rolki napędowej. Przede wszystkim istotna jest jej średnica, szerokość oraz obroty. Analogiczne parametry dotyczą koła napędzanego. Kluczową rolę odgrywa określenie kształtu zarówno roki napędowej, jak i koła napędzanego. Nie mniej ważne pozostaje określenie długości pasa oraz luzu do naprężenia pasa. Przy dobieraniu pasa przyda się także pomiar odległości pomiędzy środkami symetrii kół. W typowym kwestionariuszu doboru nabywca pytany jest także o grubość i szerokość pasa. Dostawca zapyta również o moc napędu oraz jego rodzaj. Wybór pasa determinowany jest także przez kierunek obrotu – stały lub dwukierunkowy. Rzecz jasna, nabywając pas, należy pamiętać o podaniu rodzaju maszyny, w jakiej będzie on pracował. W warunkach przemysłowych kluczową rolę odgrywają warunki pracy pasów. Chodzi przede wszystkim o temperaturę, zapylenie, olej, wilgoć itp. Dostawca lub producent zapyta również o to, czy pas ma być dostarczony jako bezkońcowy, w rolce, czy pas z przygotowanymi końcami.
W trybie online pasy dobierane są również przez firmę SKF. Podając poszczególne parametry pracy przekładni pasowej, można dobrać odpowiedni pas z kołami. Taki sam formularz przewidziano również dla łańcuchów napędowych.
Podobnie jak w innych raportach, również w tym przypadku redakcja Inżynierii i Utrzymania Ruchu zapytała o kryteria, które są brane pod uwagę przy wyborze pasów i łańcuchów napędowych. Liczy się trwałość (około 84%), parametry techniczne (około 78%) oraz cena (58%) – odpowiadają czytelnicy. Na czwartym miejscu w rankingu odpowiedzi plasuje się marka (około 37%), łatwość wymiany i termin dostawy. Ostatnią pozycję zajmuje obsługa posprzedażna (ok. 5%).
Co będzie trendy
Firma Optibelt podkreśla, że rynek nastawiony jest coraz bardziej na pasy zębate. Pasy te z pewnością będą bardziej rozwijane, aby były w stanie przenosić coraz to większe moce przy jednoczesnej redukcji szerokości napędu. Również będzie rozwijana technologia materiałowa tak, aby materiały użyte do produkcji pasów były jeszcze bardziej odporne na oddziaływania czynników zewnętrznych.
W opinii firmy Amsort w okresie, w którym istotną rolę odgrywają możliwie najniższe koszty, stosowane technologie będą zmierzały do uzyskania możliwie najdłuższej trwałości pasów przy zachowaniu niezmiennej, a nawet niższej ceny.
Interesujące rozwiązania uwzględnia się również w zakresie narzędzi, które pozwalają na wykrywanie usterek w działaniu napędów z pasami klinowymi i synchronicznymi. Stąd też warto zwrócić chociażby uwagę na dźwiękowe testery napięcia pasów. Tym sposobem zyskuje się zarówno prosty, jak i dokładny pomiar napięcia za pomocą analizy fal dźwiękowych, które emitowane są przez pas. Testery tego typu dzięki kompaktowej obudowie doskonale sprawdzają się podczas prac serwisowych. Dzięki funkcji automatycznego nastawienia wzmocnienia eliminowane są zakłócenia tła. Typowy zakres pomiarowy kształtuje się pomiędzy 10 Hz do 5000 Hz.
W opinii firmy SKF coraz częściej stosuje się pasy synchroniczne (zębate) wzmocnione, które coraz częściej w wielu aplikacjach zaczynają zastępować napęd łańcuchowy. Cały czas specjaliści od pasów pracują nad metodami łatwego doboru długości, tak aby pasy można było swobodnie dzielić (w przypadku łańcuchów jest to proste ze względu na ogniwa). Dlatego coraz częściej pojawiają się zastosowania takie jak pasy klinowe segmentowe. Jak mówi specjalista z SKF, można w ostatnich latach zaobserwować dwa kierunki rozwoju technologii. Pierwszy to praca nad łańcuchem, który będzie łączył wysoką wytrzymałość oraz dużą odporność na korozję (np. aplikacje w przemyśle chemicznym). Tutaj mamy do czynienia z wszelkiego rodzaju formami specjalnych powłok nakładanych na zwykły łańcuch, znacznie lepszych od standardowo stosowanych niklowanych czy cynkowanych. W SKF łańcuchy tego typu mają powłokę DACROMET. Drugi kierunek to obniżenie kosztów eksploatacyjnych przy jednoczesnym wydłużeniu żywotności, czyli wszelkiego rodzaju łańcuchy samosmarujące, które bez smarowania mogą pracować przez coraz dłuższe okresy eksploatacji.
Pasy nietypowe
Oferowane na rynku pasy napędowe produkowane są również z myślą o nietypowych aplikacjach. Przykładem w tym zakresie może być chociażby łączenie wielu odbiorników siły napędowej przy użyciu jednego pasa. Pasy napędowe dobrze sprawdzają się także w przypadku konieczności przenoszenia siły na większe odległości. Nie zawsze bowiem w maszynach i urządzeniach przemysłowych możliwe jest bliskie usytuowanie odbiornika i napędu. Jeżeli niestandardowo przebiega trasa, to również wtedy stosowane są pasy napędowe.
Na rynku dostępne są pasy synchroniczne z węglowymi kordami, które przeznaczone są do pracy w wolnych napędach o dużym momencie obrotowym. Tym sposobem zyskuje się nie tylko wytrzymałość, ale również możliwość przenoszenia większej mocy znamionowej, poprawę odporności na obciążenia zmęczeniowe i uderzeniowe, a także zwiększenie elastyczności oraz doskonały poziom odwrotnych sił zginających i dobrą stabilność długości. Istotna cecha pasów tego rodzaju to również zminimalizowanie rozciągania. Pasy dostępne są również w wersjach, które pozwalają na ich używanie w miejscach o podwyższonej temperaturze. W takich modelach uwzględnia się najczęściej specjalną mieszankę poliuretanową. Niektóre modele pasów są w stanie pracować w temperaturze od 120°C do 140°C. W razie konieczności należy zastosować pasy, które są odporne na działanie oleju.
Odbiorcy o dostawcach
Jedno z pytań ankiety brzmiało: Co możesz powiedzieć o swoim dostawcy pasów i łańcuchów napędowych? Czego brakuje w ofercie twojego dostawcy? W tym zakresie zdania były podzielone. Z jednej strony chwalono dostawców za jakość świadczonych usług i atrakcyjne ceny, zaś z drugiej krytyka dotyczyła opóźniania terminów dostaw, natychmiastowego wyboru oraz dogłębnej porady, elastyczności, ciągłego wsparcia, a także braku oferty niestandardowej i niedostępności charakterystyk technicznych. Jeden z czytelników zwrócił uwagę na brak składu konsygnacyjnego jego dostawcy. Również w tym przypadku sugestia ta wiąże się z terminowością dostaw, bowiem skład konsygnacyjny to magazyn zlokalizowany w pobliżu lub na terenie zakładu ostatecznego nabywcy towarów, utworzony w celu zapewnienia ciągłego dostępu do wyrobów. Może takie rozwiązanie pomogłoby w wywiązywaniu się z deklarowanych terminów dostaw?
Ponad 94% ankietowanych podaje, że nabywając pasy i łańcuchy napędowe, skorzysta z oferty tego samego producenta. Ok. 26% czytelników Inżynierii i Utrzymania Ruchu Zakładów Przemysłowych zmieni w przyszłości producenta.
Co na to dostawcy?
Redakcja zapytała dostawców o to, co mogą powiedzieć o odbiorcach pasów napędowych. Firma Optibelt podkreśla: Można zauważyć, że coraz więcej firm stawia na jakość. Nie mogą sobie one pozwolić na nieprzewidziane awarie maszyn oraz przestoje produkcyjne, dlatego też stawia się na jakość, a cena schodzi na drugi plan.
– Nasi klienci są bardzo świadomymi odbiorcami, którzy przed podjęciem decyzji zakupowej dokładnie analizują każdy aspekt – mówi przedstawiciel firmy Amsort, a zapytany o odbiorców łańcuchów napędowych dodaje: – Dla naszych klientów absolutnym priorytetem jest pewność otrzymania towaru najwyższej jakości. To gwarantuje bowiem wyższą wytrzymałość i dłuższą żywotność, co oznacza niższe koszty.
Dostawcy i odbiorcy są zatem zgodni co do tego, że najważniejsza jest jakość, a co za tym idzie – trwałość. Za rozsądną cenę – dodaliby z pewnością czytelnicy.
Plany, plany, jeszcze raz plany…
Początek roku to dobry okres do planowania budżetu firm w zakresie wydatków i inwestycji. Stąd też redakcja Inżynierii i Utrzymania Ruchu Zakładów Przemysłowych zapytała o przewidywany budżet na zakup pasów i łańcuchów napędowych 2011 r. w porównaniu z 2010 r. W zakresie pasów czytelnicy w zdecydowanej większości (około 63%) podają, że środki przeznaczone na zakup pasów będą większe w porównaniu z 2010 rokiem. Około 5% ankietowanych nie planuje nabycia pasów napędowych. Mniejszy budżet na zakup pasów napędowych w swojej firmie zapowiada ponad 26% czytelników.
A jak sytuacja wygląda w przypadku łańcuchów napędowych? Prawie połowa ankietowanych twierdzi, że budżet przewidziany na zakup łańcuchów napędowych będzie większy. Około 26% ankietowanych wyda mniej w 2011 r. na łańcuchy napędowe w porównaniu z 2010 rokiem. Około 15% ankietowanych nie będzie kupowało łańcuchów napędowych w 2011 r.
Redakcja miesięcznika Inżynieria i Utrzymanie Ruchu Zakładów Przemysłowych zapytała czytelników o rodzaje pasów i łańcuchów, których nabycie planują w ciągu najbliższych 6 miesięcy. Na pierwszym miejscu czytelnicy wymienili pasy płaskie (około 58% ankietowanych). Kolejne miejsca zajmują pasy zębate (ponad 40%), klinowe z uzębieniem (ponad 26%), pasy klinowe okryte (normalnoprofilowe) (około 21% ankietowanych), klinowe wysokiego obciążenia (około 21%) oraz normalnoprofilowe bezkońcowe (około 10%). Około 5% ankietowanych zakupi w ciągu najbliższych 6 miesięcy pasy obustronnie klinowe.
W ciągu najbliższych 6 miesięcy czytelnicy miesięcznika Inżynieria i Utrzymanie Ruchu Zakładów Przemysłowych planują nabyć również łańcuchy napędowe. W pierwszej kolejności zakupione będą łańcuchy rolkowe, potem sworzniowe, Galla oraz łańcuchy zębate.
Rynek producentów i dostawców
Podczas ankiety przeprowadzonej przez Inżynierię i Utrzymanie Ruchu Zakładów Przemysłowych zapytano dostawców i producentów, jak oceniają rynek pasów i łańcuchów napędowych. – Jesteśmy producentem, dlatego też ciężko oceniać samego siebie, jednak staramy się ciągle jak najbardziej wspierać naszych dystrybutorów, jak również wspomagać naszych odbiorców ostatecznych w swoich nowatorskich rozwiązaniach – mówi przedstawiciel firmy Optibelt.
W zakresie rynku pasów w firmie Amsort dominuje pogląd, że jest duża konkurencja, choć nie ma zdecydowanego lidera rynku. Wszystko rozbija się o uzyskanie optymalnego poziomu współczynnika cena/jakość. W opinii firmy Amsort konkurencja na rynku łańcuchów napędowych jest bardzo duża, co zmusza producentów do stałego udoskonalania produktów. Jedna wpadka praktycznie eliminuje produkt z rynku.
W opinii firmy SKF jest kilka wiodących firm specjalizujących się w produkcji łańcuchów (mówimy tu głównie o producentach zachodnich z wieloletnią tradycją). Żadna z tych firm nie ma zakładu produkcyjnego na terenie Polski ani własnego punktu sprzedaży (tylko sieć autoryzowanych dystrybutorów) – ma to znaczny wpływ na termin realizacji dostaw, szczególnie w przypadku łańcuchów specjalnych. Polskie firmy coraz częściej w ostatnim czasie podpierają się importem najbardziej popularnych rozmiarów, nie do końca zwracając uwagę na jakość produktu.
Gdzie więcej, a gdzie mniej
Ankieta przeprowadzona przez miesięcznik Inżynieria i Utrzymanie Ruchu Zakładów Przemysłowych miała również na celu określenie trendów w zakresie wzrostów i spadków sprzedaży pasów i łańcuchów napędowych w poszczególnych branżach przemysłu. Zbyt mała ilość zebranych danych nie pozwoliła na stworzenie miarodajnych statystyk. W firmie Amsort w ciągu ostatnich 12 miesięcy największy wzrost sprzedaży pasów odnotowano w przemyśle maszynowym, zaś spadek, w przemyśle ciężkim metalowym. Firma ta również w tej branży przemysłu zwiększyła sprzedaż łańcuchów napędowych. Spadek sprzedaży łańcuchów odnotowano natomiast w przemyśle motoryzacyjnym. W firmie Optibelt wzrost sprzedaży pasów odnotowano w przemyśle ciężkim metalowym, drzewnym i petrochemicznym, zaś spadek w przemyśle wydobywczym.
W firmie Eurobelt wzrost sprzedaży pasów napędowych odnotowano w przemyśle maszynowym i motoryzacyjnym. Sprzedaż spadła natomiast w przemyśle ciężkim metalowym i wydobywczym.
